Sadrazam Tevfik Paşa

Osmanlı Sadrazamı

Doğum
Ölüm
Diğer İsimler
Ahmet Tevfik (tam adı)

Osmanlı döneminin son sadrazamlarından (D. 1845, Üsküdar / İstanbul – Ö. 1936 / Nişantaşı / İstanbul). Tam adı Ahmet Tevfik’tir. Aslı Kırımlı olup Bahçesaraylı Mirza Mustafa’nın torunu ve Tuna ve Havalisi Kumandanı Ferik İsmail Hakkı Paşa’nın oğludur. Annesi Diyarbakırlı Ayşe Gülşinas Banu’dur. Babasının annesi Kırım Hanı Ahmet – Giray’ın kızı idi. Ahmet Tevfik, Topkapı İptidaisinde okuduktan sonra 1862’de Harbiye’den Süvari Mülâzimi çıktı. Dört sene sonra askerlikten istifa ederek Hariciyeye intisap etti ve 1871’de o zaman merkezi Floransa’da bulunan İtalya’ya Elçilik İkinci Kâtibi sıfatı ile gönderildi. Bundan sonra Viyana, Berlin ve Atina Elçilikleri Başkâtipliklerinde ve 1867’de Elçi Kabulî Paşaya vekâlet etmek üzere Petersburg Maslahatgüzarlığında bulundu. Harp ilânına dair Prens Gorçakof’un notası üzerine İstanbul’a dönerek Siyasî Memur vazifesi ile karargâhı Şumnu’da bulunan Serdar-ı Ekrem Abdülkerim Paşa nezdine gönderilmişti.

Harpten sonra Atina Elçiliğine tayin edildi. O sırada Paris’teki Süveyş Kanalı Konferansına Birinci Murahhas olarak iştirak etti ve bundan sonra Berlin Büyük Elçisi oldu. Bu vazifede on sene bulundu. 1895’te Hariciye Nazırlığına getirilerek 14 sene bu makamda kalmıştır. 1908 İnkılâbından sonra dürüst ve namuslu oldukları için mevkilerini muhafaza eden devlet adamlarından biri de o idi. 1909’da 31 Mart ihtilâli sırasında ilk defa Sadrazamlığa getirildi.

İkinci Abdülhamid tahttan indirilince Padişah olan Sultan Reşat (Beşinci Mehmet) tarafından makamında bırakıldıysa da kısa süre sonra istifa etti ve Londra Büyük Elçiliğine gönderildi. 1914’te Osmanlı devleti Birinci Cihan Harbine iştirak edinceye kadar orada kaldı ve savaş yılları sırasında azası bulunduğu Ayan Meclisine devam etti. 1918’de mütarekeden sonra ikinci defa Sadrazam olmuşsa da İstanbul’un işgalinden oluşan şartlarda Sadarette kalamayarak Âyan Reisliğini üstlendi. 1919 Haziranında Paris’e giden ilk heyete başkanlık etti, fakat Türkleri ezmeğe azmetmiş olan Clemenceau tarafından kötü karşılanıp bir sonuç alamadan döndü. İtilâf devletlerinin sulh şartlarını anlamak üzere 1920 Mayısının başında tekrar Paris’e gönderilmişti. Kendisine tebliğ edilen barış şartlarının devlet kavramı ile bağdaşmayacağını bildirerek geri geldi. 1920 Ekim ayında üçündü defa Sadrazam oldu.

1921 Şubatında Londra Konferansına giden İstanbul Heyetinin Reisliğinde Tevfik Paşa vardı ve orada iken Ankara’dan gelmiş olan Millî Murahhasların savunduğu görüşlere katıldığını konferansın resmi oturumunda açıklamıştı. Büyük Türkiye Millet Meclisi Hükümeti”nin hâkimiyeti 2 Kasım 1922’de 101 pare top atılarak ilân edilmesi üzerine Babıâli hükümetine nihayet verilmiş ve bu suretle Ahmet Tevfik Paşa Osmanlı devletinin son Sadrazamı olmuştur. 87 yaşında iken 60 yıl devlet hizmetinde bulunduktan sonra emekli olmuş ve 91 yaşında Nişantaşı’ndaki evinde vefat ederek Beşiktaş’ta Yahya Efendi Dergâhı’na gömülmüştür. Vefat ettiğinde, Osmanlı İmparatorluğu Vezirlerinin sonuncusu bulunuyordu.

KAYNAK: İbrahim Alâeddin Gövsa / Türk Meşhurları Ansiklopedisi (1946)

 

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör