Mustafa Akif Tütenk

Eğitimci, kültür ve siyaset adamı, hattat (D. 1875, Diyarbakır – Ö. 18 Ekim 1952). Babasının adı Ahmet, annesinin adı Havva Hanım’dır. Eğitimci ve yazar olan oğlunun da adı Ahmet'tir. Darü’l-Muallimin (Erkek Öğretmen Okulu) ile Medresede okudu Diyarbekir İdadisi (Diyarbakır Lisesi) ve Hâdim-i Terakkî Okulu’nda tarih ve edebiyat öğretmenliği ile yöneticilik, Maarif (Eğitim) İdaresinde Kalem Kâtipliği yaptı; Vilâyet, Dicle ve Peyman gazetelerini yönetti. Diyarbekir Evkâf (Vakıflar) Müdürlüğü Başkâtipliği, Van Evkâf Müdürü Vekilliği yaptı.

Mustafa Akif Bey, Millî Mücadele sırasındaki büyük çalışmalarından dolayı Birinci Büyük Millet Meclisi (TBMM, 23 Nisan 1920 - 11 Ağustos 1923)’ne Diyarbakır milletvekili olarak girdi. Ömrünün kalan kısmım okumak ve yazmakla geçirmiştir. Arapça ile Farsça biliyordu. Ayrıca bütün ömrünü Diyarbakır’la ilgili bilgileri ve eserleri toplamak ve zengin bir kütüphane kurma çabası içinde geçiren ve bunu da başaran bir değerdir. Evli ve 4 çocuk babasıydı.

Mustafa Akif Tütenk, miras olarak memlekete zengin bir kütüpha­ne ile “Mahsûl-i Leyâlî-i Hayatım veya Görüş ve Seziş” adını verdiği kendi elyazısı ile kaleme alınmış dört defter bıraktı. Bu defterlerde; Diyar­bakır’ın tarihçesi, âbideleri, folkloru, kitabeleri, köşkleri, konakları, Diyarbakırlı şairlerden parçalar, Diyarbakır’ın suları, hamamları, ma­halle adları, yerli sporları, mesireleri, altmış yıllık (1892 -1952) Diyar­bakır’la ilgili olaylar ve bunlarla ilgili kişiler üzerine çok değerli bilgi, haber ve anılar ile belgeler bulunmaktadır. Kütüphanesinde ise çok değerli yazmalar bulunduğu gibi kendisi de kıymetli bir hattat olduğundan birçok tanınmış hattatın yakılarını toplayan kolleksiyonlar mevcut­tu.

Sıbyan mektebinde yazı hocası iken Hâmid Aytaç’ın hat sanatına yönelmesine vesile olmuştur. Hâmid Bey hayatını anlatırken bu konu hakkında “ilk tahsilimi sıbyan mektebinde Büyük Millet Meclisinin ilk devre-i intihabiyesinde Diyarbekir meb’ûsu olan Hoca Mustafa Akif Efendi’nin rahle-i tedrîsinde yaptım ve ondan yazı aşkını meşkeyledim.” cümleleriyle ifade etmiştir.

Diyarbakır’ın tarihine, kültürüne, mimarisine, folklor ve sanat eserlerine kadar bütün varlıkları onun inceleme ve araştırma alanına dâhil olmuş ve bunlarla ilgili topladığı bilgileri “Mahsûl-i Leyâli-i Hayâtım veya Görüş ve Seziş” adını verdiği kendi el yazısıyla yazdığı dört adet defterde kaydetmiştir. Kendisi de hattat olmasına rağmen birçok hattatın yazılarını şahsî koleksiyonunda biriktirmiştir. Hat sanatına katkısı özellikle Hâmid Aytaç gibi son dönemin dehâlarının gün yüzüne çıkmasını sağlamakta büyük emek sarf etmiştir.

KAYNAK: Yurt Ansiklopedisi (3. cilt, 1982), Şevket Beysanoğlu / Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları (c. 2, 2. bas. 1997), İhsan Işık / "Tütenk, Mustafa Akif" (Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013) - Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim Adamları Yazarlar ve Sanatçılar (2014)- Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015), Prof. Dr. Abdülhamit Tüfekçiğlu / "Hattatlar" (İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013).