Dilbilimci,
çevirmen, yazar. 23 Kasım 1946,
Sındırgı / Balıkesir doğumlu. Annesi
Rukiye Hanım, babası Jandarma Astsubayı Mehmet Alpay'dır. Ortaokulu Konya Kız
Lisesi'nde (1961), liseyi Ankara Cumhuriyet Lisesi'nde tamamladı (1964). Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1969) mezunu. Doktorasını uluslararası
iktisat alanında yaptı (Paris-Nanterre Üniversitesi, 1978).
Ankara
Üniversitesi SBF‘deki öğretim üyeliği, 12 Eylül dönemi tutuklamalarıyla sona
erdi. Üç yıl Mamak Cezaevinde kaldı. Bu kopukluk, ilgi alanı olarak dilin öne
çıkması sonucunu verdi. Cezaevi sonrasında yaşamını çevirmenlik yaparak
sürdürdü. Kuram ve Ludingirra dergilerinin kurucu ve editörleri
arasında yer aldı. Sombahar dergisinde editörlük yaptı.
1996-2003
yılları arasında Akademi İstanbul‘da ve Yeditepe Üniversitesinde Türkçe ve
Yaratıcı Yazarlık dersleri verdi. Çeşitli yazıları ve çevirileri var. Radikal
gazetesinin haftalık kitap ekinde “Dil Meseleleri”ni yazdı.
Haziran 2008 ve Eylül 2010 arasında her perşembe Radikal gazetesinde,
Eylül 2010 Nisan 2011 arasında ise her pazar gazetenin eki Radikal İki'de
yazdı. 2004 yılında yayımlanan "Dilimiz, Dillerimiz" adlı kitabı,
yazarın Radikal Kitap ve Radikal İki'de yayımlanan yazılarının derlemesinden
oluşmaktadır. Denemelerden oluşan "Yaklaşma Çabası" adlı kitabı 2005
yılında yayımlandı. Milliyet gazetesinin aylık Kitap ekinde Mart 2008'de
başladığı şiir konulu yazılarını sürdürmektedir.
Geçici olarak kapatılan Özgür Gündem gazetesinin yayın yönetmenliği
görevini sürdürürken örgüt üyesi olmak iddiasıyla tutuklandı. Tutuklanmasının
ardından İsviçre’nin Almanca Pen Merkezi (DSZP) tarafından onur üyeliğine
seçildi. Necmiye Alpay, 4 ay tutuklu kaldıktan
sonra 29 Aralık 2016 günü yazar Aslı Erdoğan ile birlikte tahliye edildi.
ESERLERİ:
Araştırma-İnceleme:
Türkçe
Sorunları Kılavuzu (2000).
Dilimiz
Dillerimiz (Uygulama Üzerine Yazılar,
2004).
Deneme:
Yaklaşma
Çabası (deneme, 2005).
Çeviri:
Kültür ve Emperyalizm (Edward Said'den),
Tarihsel Kapitalizm (I. Wallerstein'den)
Aydın Kesimi Üstüne (Vladimir Lenin'den)
Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı
Kadınları
(Madeline C. Zilfi'den),
Şiddet ve Kutsal (Rene Girard'dan),
Freud ve Felsefe (Paul Ricoeur'dan),
Bilge Sokrates'in Ölümü (Jean Paul Mongin'den, 2011),
Martin Heidegger'in Böceği (Jan Marchand'dan, 2012),
Diyojen Köpek Adam (Jan Marchand'dan, 2012).
KAYNAKÇA:
Ayşe Selamsız / Toplumun Durumu Gibi, Dilin Durumu (söyleşi, Cumhuriyet Kitap,
10.12.2000), Yücel Kayıran / Kirlenme mi, Yozlaşma mı Yoksa Çatışma mı? -
Türkçe Bakım Sanatı (Virgül, Haziran 2002), İhsan Işık / Resimli ve Metin
Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2.
bas. 2007), Necmiye Alpay (pandora.com.tr, 22.02.2015), Aslı Erdoğan ve Necmiye
Alpay tahliye edildi (hurriyet.com.tr, 29 Aralık 2016), "PEN'den
Necmiye Alpay'a onur üyeliği" (demokrathaber.org, erişim 29 Aralık 2016),
Aslı Erdoğan ve Necmiye Alpay tahliye edildi (haberturk.com, 29 Aralık 2016)