Mustafa Âdil Özder

Eğitimci, şair, halkbilim araştırmacısı (D. 1907, Demirkent köyü / Yusufeli / Artvin - Ö. 16 Kasım 1987, Ankara). Halk şiiri tarzında yazdığı şiirlerinde Azmi mahlasını kullandı. Birinci Dünya Savaşı döneminde ailesiyle birlikte Sungurlu’ya göçtü. 1920 yılında ailesiyle yeniden Yusufeli’ne döndü. Öğrenimine orada devam etti. Ersis Merkez Numune Mektebi bünyesinde sınavlara katılarak ilkokulu bitirdi. 1928 yılında Erzurum Erkek Muallim Mektebinden mezun oldu. Yurdun çeşitli yerlerinde öğretmenlik yaptı. Kültür Bakanlığında çalıştı.

İlk yazısı, 1937’de yayımlandı. Bir halkbilim araştırmacısı olarak halkbilimine katkıda bulundu, çok sayıda halk ozanının tanınmasını sağladı, belge niteliği kazanan tarihî incelemelerde bulundu. Özellikle Artvin yöresi incelemeleriyle yöreye ait kültürel değerleri gün ışığına çıkardı. 1986’da İhsan Hınçer Folklor Ödülünü aldı. Yaptığı araştırmaların çoğu yayımlanma olanağı bulamaması nedeniyle ya kendi arşivinde ya da Millî Kütüphane ve HAGEM bünyesinde saklanmaktadır.

ESERLERİ:

DERLEME: Yusufeli’li Muhibbi / Hayatı ve Deyişleri (1940), Çoruh-Şavşat (1945), Türk Çoruh’ta Kurtuluş ve Anavatana Kavuşma Anlamı (1948), Yakın Yurt Yaşama ve İş Kitabı (1950), Doğu İllerimizde Âşık Karşılaşmaları (1965), Ölümünün 100. Yılında Yusufeli’li Âşık Muhibbi ve Mevlid-i Şerif (1968), Yazı ve Resimlerle Çevre İncelemesi - Artvin İli I (Abdullah Aydın ile, 1969), Artvin Folkloru (1970), Kurtuluşunun 50. Yılı Dolayısıyla Artvin ve Çevresi (1971), Şavşatlı Recaî ve Eseri Hediyet-ül İhvan (1971), Tarihte Çıldır Atabeğleri ve Torunları (1971), Artvin İli Bilgileri (1971), Ardanuçlu Âşık Efkârî (1976), Muhibbi ile Esma Han Hikâyesi (1976), İki Halkbilimci: Hâmit Zübeyr Koşay-M. Şakir Ülkütaşır (1978), Türk Halkbiliminde Düğün-Evlilik-Akrabalık Terimleri Sözlüğü (1981).

ŞİİR: Yusufelili Azmi (yay. haz. Hayrettin Tokdemir, 1997).

KAYNAK: Ali Rıza Önder / Mustafa Âdil Özder (Türk Folklor Araştırmaları, sayı: 207, 1966), Aydın Karasüleymanoğlu / 43. Hizmet Yılında Türlü Yönleriyle M. Adil Özder (1972), Meydan Larousse (c. 9, s.784), Türkiye 1923-1973 Ansiklopedisi (c. 2, s. 622), Şevket Beysanoğlu / Mustafa Âdil Özder’in Folklor ve Halk Edebiyatı Çalışmaları (Ziya Gökalp dergisi, sayı: 44, Ekim-Aralık 1986), Yusufelili Azmi (Haz. Hayrettin Tokdemir, 1997), Şahver Karasüleymanoğlu / Yusufelili Folklor Araştırmacısı M. Âdil Özder İle İlgili Anılarım (Çoruh dergisi, sayı: 1, 1994), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).