Sabiha Gürayman

Mühendis

Ölüm
07 Ocak, 2003
Eğitim
İstanbul Teknik Üniversitesi

Türkiye’nin ilk kadın mühendisi (D. 1910, Manastır -  Ö. 7 Ocak 2003, İzmir). Babası subay olan Sabiha (Rıfat) Gürayman, ilköğrenimini Beşiktaş Esma Sultan İlkokulu’nda yaptı. Çocukluk yılları Kurtuluş Savaşı’nın zor günlerinde geçti. 1925 yılında Nişantaşı Kız Ortaokulu’nu bitirdi. Öğrenimine 1927 yılına kadar İstanbul Kız Lisesi’nde devam etti. O yıl bir arkadaşının ve matematik öğretmeninin teşvikiyle, son kez ortaokul öğrencisi alan Yüksek Mühendis Mektebi (İstanbul Teknik Üniversitesi)’ne girdi ve 1933 yılında bitirerek Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendisi oldu.

Mühendislik mesleğini seçmesinde Atatürk’ün, kızların mühendis olmalarını teşvik etmesi de rol oynamıştır. 1933 yılında, bir başka kız öğrenci Melek Erbul’la birlikte Yüksek Mühendis Mektebi’ni bitiren Gürayman; aynı yıl Ankara Nafia (Bayındırlık) Başmühendisliği emrine atandı. 1934-35 yıllarında Ankara - Beypazarı yolundaki ve halen ona atfen “Kız Köprüsü” diye bilinen kemer köprünün yapımında görev aldı. Bayan olmasına karşın kendisini şantiyede kabul ettirerek, işçilerle ve yöre halkı ile olumlu ilişkiler kurdu. 1935 yılında Bayındırlık Bakanlığı Teşkilat Kanunu ile kurulan Yapı ve İmar İşleri Reisliği emrine atandı. Bu görevinde, çeşitli resmi binaların mimari ve statik projelerini yaptı ve kontrol işlerinde çalıştı.

Sabiha Gürayman, 1939 yılında yüksek mühendis Remzi Gürayman ile evlendi. 1941’de Koordinasyon Bürosu ile bugünkü Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) inşaatının kontrol şefliklerinde bulundu. 1945 yılında Anıtkabir’in inşaatı mühendisliği görevine atandı. Bu göreve geldiğinde otuz beş yaşındaydı ve görevini meslek yaşantısının en önemli eseri olarak kabul etti.

Yalnızca mesleğinde başarılı olmakla yetinmeyen Gürayman, aynı zamanda sosyal yaşamda da kalıcı izler bırakmış bir kişilikti. Fenerbahçe Spor Kulübü’nün de ilk bayan voleybol oyuncusudur. Kendisi, okulunun takımında başladığı voleybol oyunculuğunu, daha sonra Fenerbahçe voleybol takımında sürdürmüş ve orada erkek arkadaşları ile birlikte pek çok resmi maça çıkmış, erkek takımında ilk kez oynayan kadın sporcu olmuştur. Böylece daha o yıllarda mühendislerin yalnızca hesap yapan, sosyal yönü olmayan kişiler olduğu düşüncesinin yanlış olduğunu göstermiştir.

Atatürk’ün Anıtkabir’e nakil töreninden bir süre sonra Milli Eğitim Bakanlığı’nda görevlendirilen Sabiha Gürayman, bu bakanlığın Yapı ve İmar İşleri Reisliği’nde Teknik Müşavirlik kadrosuna getirildi ve bu görevden kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Çalışma hayatının ilk yıllarında adı “mühendis hanım” olarak geçiyordu. Öte yandan “dağ başında bir şantiyede kadın mühendis olmaz” denilerek önü kesilmek istenmişti. Yunanistan Başbakanı Venizelos’un “Bir kadın mühendis ha!” diyerek hayretini çekip elini sıktığı Sabiha Gürayman, sosyal yaşamda da kalıcı izler bırakmış bir kişilikti.  

1963 yılında emekli olduktan sonra İstanbul’a yerleşen Sabiha Gürayman, eşi Remzi Gürayman 1993’te ölünce de, çocuğu olmadığı için İzmir’e taşınıp yeğeni Beyhan Susup’un yanına yerleşmişti. Yardımseverliğiyle tanınan Gürayman, çalışma hayatında elde ettiği tüm mal varlığını, yaşarken İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı ile Fevzi Akkaya Temel Eğitim Vakfı’na bağışlamıştı. Bu vakıflar aracılığıyla burslar vererek birçok şehit çocuğunun eğitim masraflarını karşılıyordu. Doksan üç yaşında ölen Sabiha Gürayman’ın bir fotoğrafı Anıtkabir’e konulmuştur. İzmir’in Bostanlı semtinde Doğançay Mezarlığı’nda toprağa verildi.

HAKKINDA: İstanbul Teknik Üniversitesi’nin 210., Sivil Mühendisliğin 100. Yılı, Mühendislikte 50. Yıl (İTÜ Rektörlüğü, 1983), Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendisi öldü (gazeteler, 8 Ocak 2003), Nedim Attila / Kaybettiklerimiz Kazandıklarımız (web sitesi, erişim tarihi: 4 Ağustos 2007).

 

 

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör