Murathan Mungan

Yazar, Şair

Doğum
21 Nisan, 1955
Eğitim
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü
Burç

Şair ve yazar. 21 Nisan 1955, Üsküdar / İstanbul doğumlu. Mardin Lisesini bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümünden “Türkiye Sinemasının İdeolojik ve Ekonomik Yapısı ve Yılmaz Güney Sineması” lisans teziyle mezun oldu. Üniversite öğrenimi sırasında her biri kitap oylumunda olan Sofokles Tragedyalarına Bir Giriş Denemesi, Hegel’in Sanat Felsefesi, Tiyatro Etkinliklerinin Basındaki Yansımaları başlıklı “dönem bitirme” çalışmaları yaptı. Aynı bölümde “Aynı Malzemenin Üç Ayrı Türde Yazılması ve Yazarlık Tekniklerinin İncelenmesi” yüksek lisansını tamamladı. “Dil ve Yapı Özellikleri Açısından İki Kişilik Oyunlar ve Diyalogun Evrimi” adlı doktora tezi, 12 Eylül (1980) sırasında doktorayı bırakmasıyla birlikte yarım kaldı. 1972’de Mardin’den ayrıldıktan sonra 1985’e kadar Ankara’da yaşadı. Daha sonra İstanbul’a yerleşti. 1991’de bir yıl kadar Almanya’da, Ludwigshafen’da bulundu.

 Gazete ve dergilerde ilk yazıları 1975’te yayımlanmaya başladı. Ankara Devlet Tiyatrolarında altı yıl dramaturg olarak çalıştı. Sonra İstanbul Şehir Tiyatrolarında yine dramaturg olarak üç yıl görev yaptı. Şehir Tiyatrolarında çalışırken, “Gençlik Günleri” adını verdiği, daha sonra her yıl geleneksel olarak düzenlenen bir şenlik düzenledi. İlk kitabı, aynı zamanda yazdığı ilk oyun olan Mahmud ile Yezida 1980’de yayımlandı. Pek çok oyunu yurtdışında sahnelendi. 1984’te Dağınık Yatak adlı senaryosu Atıf Yılmaz tarafından filme alındı. 1987’de günlük olarak yayınlanan Söz gazetesinde, kültür-sanat sayfası editörlüğü yaptı. 1988’den itibaren serbest yazar olarak çalıştı. 1991’de Remzi Kitabevine “Çilek” amblemli kırk kitaplık özel bir koleksiyon dizisi hazırlayarak bu diziyi yönetti. Mayıs 1996’dan başlayarak Öküz dergisinde parçalı bir yapı içinde çeşitli yazılarından oluşan sayfalar yaptı, Ocak 2002’den başlayarak da Milliyet gazetesinin kültür-sanat ekinde tam sayfa olarak gene kendi içinde parçalı bir yapı gösteren yazılarından oluşan tam sayfa yaptı. Şehir Tiyatrolarında Lulu Menasé’nin sahneye koyduğu Richard Soudé’nin “Binbir Gece Masalları”ndan yola çıkan oyunu “Binbir Gece Masalı”nın ham çevirisini masal diline aktardı ve bu oyunda yönetmen yardımcısı olarak çalıştı.

Şiirleri, ilk kez Birikim dergisinde yayımlandı. Şiirleri ve yazıları, yayın yönetmenliğini üstlendiği Yeni İnsan, 7 Gün vd. dergilerde yayımlandı. Sahnelenen ilk oyunu, Orhan Veli’nin şiirlerinden kurgulayarak oyunlaştırdığı Bir Garip Orhan Veli’dir. İlk kez 1981’de sahnelenen bu oyun, kısa aralıklarla yirmi yıl boyunca sahnelendi ve 1993’te kitap olarak basıldı. Mahmud ile Yezida (1980) oyunu ile Türkiye İş Bankası 1979 Tiyatro Oyunu Yarışmasında ikincilik ödülünü kazandı. Osmanlıya Dair Hikâyât (1981) adlı şiir kitabıyla Akademi Kitabevi Şiir Ödülünü Turgay Fişekçi ve Ozan Telli ile paylaştı. Sahtiyan adlı şiiriyle Gösteri dergisi 1981 şiir ödülleri birinciliğini aldı. Taziye (1982) oyunu ile Sanat Kurumunca Mehmet Baydur ile birlikte 1984 yılının en iyi tiyatro yazarı seçildi. Hedda Gabler Diye Bir Kadın adlı hikâyesiyle de Nedim Gürsel ile 1987 Haldun Taner Öykü Ödülünü paylaştı. Kasım ile Nasır adlı öyküsü Ağustos 1994’de iki hafta süreyle İtalya’da Umbria’daki tiyatro merkezi La Mamma Umbria’da sahnelendi. 1999 yılında Ankara Devlet Tiyatroları tarafından sahnelenen Geyikler Lanetler, aynı yıl Berlin’de, uluslararası bir tiyatro şenliği olan “Theater der Welt”e çağrıldı ve Schaubühne’de gösterildi, 2003 yılında Yunanistan’da Selanik Devlet Tiyatrosunda sahnelendi. Şiirlerinden ve öykülerinden oluşturulan çeşitli gösteriler ve performanslar, çeşitli amatör, yarı amatör ve üniversite toplulukları tarafından sahnelenmeye devam etti.

Mungan, tamamına yakını Yeni Türkü topluluğu tarafından seslendirilmiş olan şarkı sözleri yazdı. Yazdığı bütün şarkı sözlerinin, Türkiye’nin değerli ve önemli şarkıcıları, toplulukları tarafından yeniden seslendirilmesiyle oluşan Söz Vermiş Şarkılar adlı “cover” albümü, 2004’te yayınlandı. Almanya, Avusturya, Hollanda, İsviçre, Fransa ve Amerika ve Yunanistan’da çeşitli söyleşi ve okuma programlarına katıldı. Yazıları, şiirleri ile kimi oyun ve kitapları İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İsveççe, Norveççe, Yunanca, Fince, Kürtçe, Arapça ve Hollanda diline çevrilerek çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlandı. Yazarın Lal Masallar’daki “Muradhan ile Selvihan ya da Bir Billur Köşk Masalı” adlı öyküsü, Amerika’da Penguen Books’un “Dünya Hikâyeleri Antolojisi”ne alındı. Türk öykücülerinin öykülerini içeren ve Bosna-Hersek’te yayımlanan bir seçkide bu öykünün Boşnakça çevirisi yer aldı.

“Mungan’da, şiirde olması gereken ‘çok katmanlılık’ ya da ‘derin anlamlılık’a örnek gösterilebilecek pek çok dize bulabiliriz. Ama onun şiirini baştan sona örgüleyen bir bütünlük de var elbette. Öyle doruk dizeler, bölümler düşürmüş ki, onların üzerinde durmadan, dönüp dönüp okumadan edemiyorsunuz.

“Murathan Mungan’ın, düzyazılarında Doğu-Ortadoğu kültüründen yararlandığını, o kültürü değiştirip dönüştürerek çağımıza taşıdığını biliyoruz. Aynı birikimi şiirlerinde de tadınca, kararınca kullanıyor. Bize yabancı olmayan o sesi günümüze taşıması, onun ‘çok okunan’ yazarlar arasında yerini almasını sağlayan nedenlerden biridir. İnsanın binlerce yıldan beri koruduğu, insanı insan yapan özellikleri yeniden duyumsatıyor. Bunu okuyup araştıran, hatta o coğrafyanın kültürünü yaşayarak öğrenen ümmi birileri de yapabilir belki. Ama Mungan, edebiyat tadını vererek başarıyor taşıma işlevini. Edebiyatın asıl aracı dil olduğuna göre, demek ki Mungan dili çok yetkin, çok işlevsel, çok incelikli, duyarlıklı ve içkinleştirerek kullanıyor. O yüzden de, ‘dil bir duyarlılık işidir’ diyor. Onun ‘çok okunur’ olmasını, dili kullanma virtüözlüğü sağlıyor elbette, söylediklerini gerçekçi kılması da önemli…” (Hüseyin Atabaş)

ESERLERİ:

ŞİİR: Osmanlıya Dair Hikâyât (1981), Kum Saati (1984), Sahtiyan (1985), Yaz Sinemaları (1989), Eski 45’likler (1989), Mırıldandıklarım (1990), Yaz Geçer (1992), Oda Poster ve Şeylerin Kederi (1993), Omayra (1993), Metal (1994), Oyunlar İntiharlar Şarkılar (1997), Mürekkep Balığı (1997), Başkalarının Gecesi (1997), Doğduğum Yüzyıla Veda (1999), Erkekler İçin Divan (2001), 13+1 (seçme şiirleri), Li Rojhilatê Dilê Min (1996, Kalbimin Doğusunda, Kürtçe şiirlerden seçmeler), Timsah Sokak Şiirleri (2003), Eteğimdeki Taşlar (2004).

OYUN: Mahmud ile Yezida (1980), Taziye (1982), Geyikler Lanetler (1992), Bir Garip Orhan Veli (1993).

HİKÂYE: Son İstanbul (1985), Cenk Hikâyeleri (1986), Kırk Oda (1987), Lâl Masallar (1989), Kaf Dağının Önü (1994), Üç Aynalı Kırk Oda (1999), Çocuklar ve Büyükleri (2001), 7 Mühür (2002, seçme hikâyeleri), Yüksek Topuklar (2002), Yabancı Hayvanlar (2003).

DENEME: Metinler Kitabı (1998), Paranın Cinleri (1997), Bir Kutu Daha (2004).

ROMAN: Yüksek Topuklar (2002), Beşpeşe (2004, Bülent Erkmen, Celil Oker, Pınar Kür, Elif Şafak, Faruk Ulay’la), Çador (2004).

DERLEME: Murathan ’95 (1995), Ressamın İkinci Sözleşmesi (1996), Meskalin (2000), Soğuk Büfe (2001), Yazıhane (2003), Erkeklerin Hikâyeleri (2004), Kadınlığın 21 Hikâyesi (2004).

SENARYO: Dağınık Yatak (1997), Dört Kişilik Bahçe (1997), Başkasının Hayatı (1997).

HAKKINDA: Sennur Sezer / Akademi Edebiyat Ödülleri: Sorular, Yanıtlar (Yazko Edebiyat, Ocak 1981), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (2. bas. 1982), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), TDE Ansiklopedisi (c. 6), Hüseyin Atabaş / “Erkekler İçin Divan” Bağlamında (Virgül, Ekim 2002), Elif Tunca / ‘Beşpeşe’ Ciddi Bir Oyun Yazdılar (Zaman, 12.7.2004).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör