Bosnalı Mehmed Tahir Paşa

Asker, yazar (D. 1832, Bosna - Ö. 1905). Bazı kaynaklarda Paşa adına eklenir. Bazılarında ise doğ­duğu yer gerçeklere uymaz, başka yerlerde gösterilir. Osmanlı ordusuna önemli hizmetler vermiş olan Mehmed Tahir Paşa, ilk tahsiline Bosna'da başladı ve Slavcayı öğrendikten sonra Viyana'ya gön­derildi. Viyana Darülfünun ilk kademesinde okudu ve bu esnada Almanca'yı da öğrendi.

İstanbul'a giderek Askeri okula kaydını yaptırdı. Mekteb-i Harbiye'yi bi­tirdikten sonra, İstanbul'daki Askeri Rüştiyelerde baştan Fransızca, sonra da Harb Okulunda Almanca derslerini okuttu.

Batıda gördüklerini Türkiye'de de uyguladı. Bunu sadece pratik olarak de­ğil, geniş bir surette başkalarına da anlatabilmek için kitaplar kaleme aldı, çeviri­ler yaptı.

Mehmed Tahir'in yaşamöyküsünde en önemli olayları söylemek gerekir­se, askeri alandaki başarılarıdır. Büyük boyutlara ulaşan bu etkinliklerini şöyle sı­ralayabiliriz: Harbiyeyi 1856 yılında Kurmay yüzbaşı olarak bitirdi. Paris'te kal­dığı sürede askerlik bilgilerini arttırdı. Liva rütbesiyle Rusçuk'ta Kolordu Komutanlığını devraldı. 1877-1878 Türk-Rus Savaşında Gazi Osman Paşa'nın Kurmay başkanlığını yaptı. Osman Paşa ile beraber tutsak düştü. Plevne Savaşında gösterdiği kahramanlıklarından dolayı rütbesi Mareşalliğe yüksel­tildi.

Mareşal Mehmed Tahir Bey, Rusya'dan Türkiye'ye döndükten sonra İkinci Ordu komutanlığı yaptı. Vatani hizmetlerini gören Türk askerine onur kaynağı oldu. 1905 yılında hayata gözlerini yumdu. Naaşı, Beşiktaş kabristanına defnedildi.

Bursalı Mehmed Tahir, onun 13 eserini kaydeder. Bu ki­taplar Türk savaş tarihi açısından önem taşımaya devam etmektedir.

ESERLERİ:

Fon Dergolç'un "Millet Musaleha"sı (Çeviri. Dünyanın bütün büyük dillerine çevrilmiş olan bu önemli yapıt, Matbaa-ı Ebu Ziya'da iki defa basılmıştır), Tedkik-i Müellifat-ı Ecnebiye, Amcamın Kütüphanesi, Binbir Hayal, Meşhur Kumandanlar, Mektebe Müteallik Vazayıf, Sezervit Tarihi, Plevne, Almanca Kıraet Muallimi, Almanca Lisanında Teşekkül-ü Kelimat, Almanca Mukaleme, Mektubat-ı Askeriye, Erkân-ı Harbiye ve Vazayifi, Mutira-i Zabitan-ı Askeri, Tarih-i Fenn-i Harb (Kolağası Rıfat Efendi ile birlikte).

KAYNAK: Bursalı Mehmet Tahir / "Osmanlı Müellifleri". (Eski harflerle,  Cilt:3, s. 83-84. Matba-i Âmire. İstanbul-1342 H./1926 M.), Büyük Larousse - Sözlük ve Ansiklopedisi (Cilt 15, s. 7943. 1993), Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (Üçüncü Kitap, 2004, s. 168, 169), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).