İslâm bilgini, devlet adamı, şair (D. 1864, Erbil / Musul - Ö. 1933, Medine). Erbil’de medresede okudu ve ayrıca özel ders gördü. Adliye Bakanlığında bir heyet huzurunda verdiği sınavda her çeşit mahkeme reisliğinde bulunabilecek liyakatte olduğunu ispat ederek 20 Haziran 1884’te mertebe-i sâniye diploması aldı. 1886-90 yıllarında Zaho naibliğinde (kadılığında) bulundu, 1891’de Cizre naibliğine getirildi. 1894’te Cide Bidâyet Mahkemesi reisliğine atandı. 1895’te Musul Vilâyeti Merkez Bidâyet Mahkemesi savcı yardımcılığına tayin edildi. Hakkındaki şikâyetler yüzünden 1899’da görevinden uzaklaştırıldı. 1901’de Meclis-i Maarif üyesi oldu. 1904’te Dârülhayr-i Âlî Mektebi müdürlüğüne tayin edildi. 1901’de İzmir ve Haremeyn pâyeleri verildi, ayrıca üçüncü rütbeden Mecîdî nişanı ile ödüllendirildi (1901). Defter-i Hâkanî Nezâreti Umûr-ı Şer‘iyye memurluğu (1910), Kadastro Mektebi Hukuk kısmına Mecelle muallimliği, Medresetü’l-vâizîn’de mezâhib ve turuk-ı İslâmiyye tarihi dersi muallimliği (1916), şeyhülislâmlık (1918-19, Ali Rıza Paşa kabinesinde 1919; Sâlih Paşa kabinesinde 1920), Dârü’l-hikmeti’l-İslâmiyye üyeliği (1918), Meclis-i Vükelâ’da memurluk (1919) yaptı. Amerikalı bir gazetecinin İbrâhim Efendi ile yaptığı röportajın çevirisi Cerîde-i İlmiyye’de yayımlandı.
ESERLERİ:
Mezâhib ve Turuk-ı İslâmiyye Târihi (sadeleştirilerek İslâm Mezhepleri ve Tarikatları
Tarihi adıyla, 1981), Rüyâ (manzum, 1911), Terkîb-i Bend (manzum,
1911-12), Irak Ordusuna Hitab (manzum, 1916-17).
HAKKINDA: İbnülemin Mahmut Kemal
İnal / Osmanlı Devrinde Son Sadrıazamlar (1940-53), Ali Fuat Türkgeldi / Görüp
İşittiklerim (1951, s. 163-165, 180, 249, 255-258, 262), Sadık Albayrak / Son
Devir Osmanlı Ulemâsı (c. 2, 1980, s. 169-172), Haydarîzâde İbrahim Efendi
(Türk Ansiklopedisi, c. 19, 1943-86, s. 505), Mehmet İpşirli - Kemal Beydilli /
TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 21, 2000, s. 297-298).
