Gazeteci, araştırmacı yazar, folklor
araştırmacısı (D. 1930, Kuruçam köyü / Akçaabat / Trabzon – Ö. 8 Mart 2022, Akçaabat,
Trabzon). Doğum adı Haydar Kenan Gedikoğlu. 1930 yılında Trabzon’un Akçaabat
ilçesine bağlı. Kuruçam Köyü’nde doğdu. Ömer Kenan Bey’in ve Yeter Hanım’ın
oğludur. 6-7 yaşlarına vardığında yaşıtları arasında kendi kendine okuma
yazmayı öğrenen tek çocuktu. Medreseden bozma Şinik İlkokulu’na, bir yıl sonra
da Sertkaya Metinganiya İlkokulu’na devam ederek ilkokul diploması aldı.
Babasının memur olmasından dolayı
ortaöğrenimini değişik illerde ve ilçelerde tamamlayarak, 1950 başlarında önce
ilkokul öğretmeni oldu. Arkasından yüksek öğrenimini de tamamlayarak orta
dereceli okullarda görev aldı. Çalıştığı çeşitli okullarda Türkçe
öğretmenliğinin yanı sıra müdür yardımcılığı, ortaokul ve lise müdürlüğü gibi
görevler üstlendi. Akçaabat Lisesi Müdürü iken 1979 yılının başında emekli
oldu.
1968-1980 yılları arasında yaşanan
toplumsal çalkantılardan o da payını aldı. 6 kez görev yeri değiştirildi.
Yirminci Yüzyıl, Varlık, Türk dili, Kıyı gibi dergilere gönderdiği yazıların
çoğu yayımlandı. Daha sonra Trabzon’da yayımlanan Hakimiyet, Hizmet, Sonhaber,
Bayraktar, Yenigün, Karadeniz, kuzey haber gazetelerinde köşe yazıları yazdı,
kültür ve sanat sayfaları düzenledi. Kuzey haber Gazetesi’nde ayrıca
düzeltmenlik ve genel koordinatörlük görevlerini yürüttü. Akçaabat Postası
Gazetesi’nin genel yayın yönetmenliğini yaptı. Akçaabat Yeni Haber Gazetesi’nde
yerel kültür yazıları kaleme aldı.
Araştırmacılığı
Akçaabat ve çevresiyle ilgili
araştırmaları 1996 yılında “Akçaabat” adıyla yayımladı. Yine Trabzon yöresinden
derlediği halk öyküleri, masallar ve söylenceler 1998’de “Trabzon Efsaneleri ve
Halk Hikayeleri” adıyla Trabzon Valiliği Kültür Müdürlüğü Yayınları arasında
yer aldı. Aynı yıl Akçaabat’ın en eski eğitim kurumu olan Merkez İlkokulu
ekseninde Akçaabat’ın eğitim ve kültür değerlerini inceleyen “Yüzyılların
Eğitim Anıtı” adlı çalışması, adı geçen okulun koruma derneği tarafından
kitaplaştırıldı. “Doğu Karadeniz Masallar Öyküler Söylenceler” adlı kitabı 2008
yılında Serander Yayınları, “Akçaabat Folkloru” kitabı da 2012 yılında Akçaabat
Belediyesi Yayınları, “Trabzon Folkloru” adlı kitabı da 2016 yılında Trabzon
Valiliği Yayınları arasına katıldı.
Vefatı
Akçaabat eğitiminin duayen isimlerinden,
araştırmacı-yazar Haydar Kenan Gedikoğlu, 8 Mart 2022 günü bir süre tedavi
gördüğü Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde vefat etti. Gedikoğlu’nun
naaşı 9 Mart 2022 Çarşamba günü Akçaabat’ın Kuruçam Mahallesi’nde kılınan öğle
namazının ardından toprağa verildi.
Kitapları:
Akçaabat (1996),
Trabzon Efsaneleri ve Halk Hikâyeleri
(1998),
Yüzyılların Eğitim Anıtı (1998)
Doğu Karadeniz Masallar Öyküler
Söylenceler (2008),
Akçaabat Folkloru (2012),
Trabzon Folkloru (2016).
KAYNAK: İhsan Işık / Resimli ve Metin
Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2007), Akçaabat
Bir Değerini Kaybetti (akcaabathaber.com, 08 Mart 2022), Prof. Dr. Fethi Gedikli
/ Halkbilimci Haydar Gedikoğlu’nun ardından (yazargazetesi.com.tr, 28.03.2022),
Haydar Gedikoğlu kitapları (seranderyayinevi.com, kidega.com, bkmkitap.com,
29.03.2022).
Haydar Gedikoğlu 8 Mart 2022 Salı günü,Trabzonda, Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesinde vefat etti. Ertesi gün AkçaabatınKuruçam köyünde aile mezarlığına defnedildi. Doğum tarihi, bizim nesildeki birçokları gibi günü gününe belli değildir. 1929 veya 1930 olabileceği kanaatindeydi. Bu hesaba göre 90 yaşını aşmış bulunuyordu. Haydar Gedikoğlu’nun baba evi, mahallemizdeydi. Kenan Çavuşun oğlu idi. Jandarma gediklisi olan Kenan Çavuş, emekliliğinde köyde bir “konak” yaptırmıştı. Haydar Gedikoğlu bir süre önce bu eski konağı yıkıp yerine yeni bir ev yaptırmıştı.
Babası okuryazar aydın bir insandı.
Evinde kitap ve radyo bulunurdu. Rahmetli babam bazen ona uğrar, ajansı
dinlerdi. Ben kendisini hayal meyal hatırlarım. Ama eşi Yeter Teyze ebemdi.
Eşinin gidişinden sonra hayli daha yaşadı. Başka teyzelerin yaptığı gibi evine
giden çocuklara elma, armut, ayva, ceviz vb. vermeden bırakmazdı. Güngörmüş bir
hanımdı. Kocasıyla birlikte birçok vilayeti gezmişti. Yeter Teyze, biz ilk veya
orta mektebe giderken, lise öğrencisi oğlu Erkal’ı toprağa vermişti. Aile,
akraba ve komşumuz olmasına rağmen, Haydar Gedikoğlu’nu geç tanıdım.
Herhaldeilk kez onu 70lerin sonuna doğru görmüştüm, fakat sohbetimiz çok
sonra,ben üniversite mensubu iken gerçekleşmişti. Taşrada yetişen bir aydındı.
Kaynaklara erişimi sınırlıydı. Bununla birlikte çoklarında olmayan güçlü bir
merakın iyesi idi.
Araştırmacı yazar, halkbilimci olan
Gedikoğlu’nun yerel, ulusal gazete ve dergilerde birçok yazısı çıktı. TDK
kurultaylarına katıldı. Muhtelif yerlerde öğretmenlik yaptı. Akçaabat Lisesi
müdürlüğünde bulundu. Binlerce öğrenci yetiştirdi. 12 Eylül darbesinden sonra
Antalyadadersane öğretmenliği yaptı.
Geçen yıl 28 Ağustosta (2021), Cumartesi
günü saat. 18.50 sularında köydeki evinde ağabeyim Yusuf Gedikli ile kendisini
ziyaret ettik. Kızı Ayçay da beraberdi. Çaylar içilirken çok hoş geçen ve
muzipçe “Bıçağı Azrailin eline vermeyeceğim.” dediği bu son sohbetimizde
aldığım bazı kısacık notları aktarmak isterim:
“Hiç bilgi toplumu, sevgi toplumu
olmadık. Bilgi toplumu, sevgi toplumu oluruz amaama devleti
“ehilleştirmek”(ehlîleştirmek) lazım. Vura vura Atatürk’ü öldüremedik. Kimileri
kendilerini yüceltmek için Atatürk’ü daha da yüce gösteriyor. Lakot(danaburnu)
gibi başımızı çıkarıyoruz. Konuşmaya bize bin akşam yetmez. Yazarlık kumaşı
vardı bende;yeter ki elime kalemi alayım. Akar gider.Köyden şehre gittim.
Evlendim orada. Kendimi göstermem lazımdı. Vaktimi lokallerde domino,kâğıt
vs.oyunlarıyla geçirdim. Şiir perisi bunu gördü, cezalandırdı. Şair
olabilirdim. Ben şairim, ben yazarım diye iddia etmezdim. Moğola’nın
başında,Karakofalmağarasında bir satır da yazsan başarıdır. Biz Çepniyiz. Çığ
senesinden beş sene sonra doğdum.”Moğola (Muhula)Kuruçam köyü, Karakofal da
Şahinkaya’nın altında bir mevki adıdır.
Eserleri Akçaabat (Akçaabat Belediyesi,
1996, 471 s.); Trabzon Efsaneleri ve Halk Hikâyeleri(Trabzon Valiliği İl Kültür
Müdürlüğü, 1998, 132 s.); Yüzyılların
Eğitim Anıtı Akçaabat Merkez İlköğretim Okulu (Akçaabat Belediyesi, 1998, 125
s.); Doğu Karadeniz-Masallar Öyküler Söylenceler Destanlar (Serander Yayınları,
2008, 238 s.); Akçaabat Folkloru (Akçaabat Belediyesi Kültür Yayınları, 2012, 384
s.); Trabzon Folkloru(Trabzon Valiliği, 2016, 512 s.)
Memleket ziyaretlerinde onunla sohbet
etmek zevkliydi. Hoş sohbet, dinlemesini, kendisini dinletmesini bilen, yeri
geldiğinde kendisini de eleştirebilen, esprili, muzip bir insandı. Akçaabat
Vakfında da çalışmalarda bulunmuştu.
Doksan yaşını aşmış birikimiyle bir
bilgi kaynağıydı. Akçaabatın, Trabzonun yetiştirdiği değerli bir eğitimci, ekin
ve toplum adamını yitirdik. Değerli insanlara yaşarken saygı göstermeli; bu
bakımdan, 2004te çıkan “Akçaabat Yazıları I”deonun özyaşam öyküsüne yer vermiş
olmaktan mutluluk duyuyorum.
KAYNAK: Prof. Dr. Fethi Gedikli / Halkbilimci
Haydar Gedikoğlu’nun ardından (yazargazetesi.com.tr, 28.03.2022).
