Besteci,
şair (D. 1679, Şebinkarahisar / Giresun – Ö. 1746, İstanbul). Tam adı
Neccârzâde Mustafa Rızâ’dır. Zamanın âlimlerinden dersler alarak kısa zamanda
kendini yetiştirdi. Çeşitli hocalardan yararlanarak çok küçük yaşta tasavvufa
yöneldi. On yedi yaşında Beşiktaş’taki Sinân Paşa Câmiinin yanındaki medresede
ders vermeye başladı. Üsküdar’da Azîz Mahmûd Hüdaî’nin dergâhında insanları
irşât (Hak yolunu gösterme) ve eğitmekle meşgûl olan Yâkûb Efendi’nin babası
Odabaşı Şeyhi diye tanınan Şeyh Fenâî Efendi’nin derslerine ve sohbetlerine
devâm etti. Bu hocasından Celvetiyye yolunun âdâbını öğrendi ve icâzet
(yeterlilik) aldı. Nâkşibendî tarikatına girdi, Beşiktaş’taki Sinan Paşa
Tekkesi şeyhliğine kadar yükseldi. Beşiktaş Mevlevîhâne Şeyhi Memiş Efendi’nin sohbetlerine
katıldı. Ondan Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî’nin Mesnevî’sinin incelikleri
ile anlam derinliklerini öğrendi. Geçimini kitap yazmakla sağladı. Sinan Paşa
Câmiinde imâmlık, müezzinlik yaptı ve vaazlar verdi. Bu hizmetlerinden sonra o
sıralarda Rusya üzerine açılan sefere katıldı. Savaştan dönüşünde Edirne’de
Arabzâde Hacı Muhammed İlmî Efendi’nin sohbetlerinde bulundu. Ondan
Müceddidiyye yolunda icâzet aldı. Neccârzâde Edirne’de bir yıl kaldıktan sonra
İstanbul’a döndü. Beşiktaş’ta Sinân Paşa Câmiinin yanında bir arsa satın alıp
buraya bir mescid yaptırdı. Sadrâzam Hekimbaşı Nûh Efendi’nin oğlu Ali Paşa’nın
Altımermer’de Cerrah Paşa Hastahânesi karşısındaki câmi yapılınca (1734),
buranın ilk vâizi oldu. 1740 yılında hacca gitti. İstanbul’a döndükten sonra
yine Beşiktaş’ta ikâmet edip vefâtına kadar nasîhatlerine ve sohbetlerine devâm
etti. Mezarı Beşiktaş’ta Sinan Paşa Câmiinin yanındadır.
Neccârzâde
Rîza; şâir, âlim, yazar ve musikîşinas olarak sayılıp sevildi. Tuhfetü’l-İrşâd
adlı divanı, ölümünden yüz yıl sonra yayımlandı. Ebû Abdullah Semerkandî’nin Muhtasarü’l-Vilâye
kitabını Farsçadan Türkçeye tercüme etti.
KAYNAK:
Mehmet Turan Yarar / Doruktan Doruğa - Güfte Şairleri (1992), İhsan
Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
