Rasih Nuri İleri

Yazar (D. 28 Mart 1920, Cenevre / İsviçre – Ö. 6 Aralık 2014, İstanbul). Suphi Nuri İleri’nin oğlu. Haydarpaşa Lisesi (1939), İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü (1943) mezunu. İstanbul ortaokullarında bir süre öğretmenlik yaptı. Türkiye İşçi Partisi genel yönetim kurulu üyeleri arasında yer aldı. Adana Sendikalar Birliğini kurdu. Yeni Dünya ve Gün dergilerinde çalıştı. İmalat ve ticaretle uğraştı. 1962’de TİP’e girdi, Genel Yönetim Kurulu üyeliği görevinde bulundu. 1967’de partiden atıldı. 1968’de Demokratik Devrim Derneğini kurdu ve yöneticisi oldu, Mart 1970’de kurulan İstanbul İşçi Birliği Genel Başkanı oldu. 1973’de Haziran Hareketi gizli örgütü 1 numaralı sanığı olarak yargılandı, beraat etti. 1977’de İkinci TİP’e kaydoldu. Haziran 1990’da TBKP kurucusu ve Merkez Komitesi üyesi oldu. Ocak 1992’de Boz Mehmet ve Şahap Bakırsan’la Genel Merkez’in sağ sapması üzerine istifa etti. 1992’de SBP’ye girdi. Büyük Kongre’de MK’ya seçildi. Daha sonra BSP kurucusu ve MK üyesi oldu. Türkiye Komünist Partisi üyesi ve konferans delegesi ve 3 Kasım 2002 Genel Seçimlerinde TKP’den İstanbul adayı idi.

Türkiye Komünist Partisi (TKP) üyesi yazar Rasih Nuri İleri, 6 Aralık 2014 günü İstanbul’da hayatını kaybetti. İleri’nin tabutu Bebek Cami’nden Aşiyan Mezarlığına alkışlar eşliğinde omuzlarda taşındı. İleri’nin cenaze namazı Bebek Camii’nde kılındı. Namaz öncesinde Rasih İleri’nin oğlu Mehmet İleri ve diğer yakınları taziyeleri kabul etti. Bu arada İleri’nin tabutuna divan kurulu üyesi olduğu Galatasaray bayrağı da asıldı. İleri’nin cenaze namazına Beşiktaş Belediye Başkanı Murat Hazinedar, Türk Tarih Profesörü İlber Ortaylı, Gazeteci Yazar Oral Çalışlar, yakınları, sevenleri ve partili arkadaşları katıldı. İleri’nin cenazesi camiden alkışlar eşliğinde çıkartıldı. Cenaze aracına konulan tabutu törene katılanlar omuzlarına alıp taşımaya başladı. Alkışlar arasında cenaze Aşiyan Mezarlığı’na kadar taşınarak aile kabristanına defnedildi.

Yazılarını Servet-i Fünûn, Yeni Adam, Ses, Gün, Markopaşa, Geveze, Karanlığa Işık ile yönetimine katıldığı Emekçi (1965-66) dergilerinde yayımladı. Dr. Şefik Hüsnü ve arkadaşlarının çıkarmış oldukları Kurtuluş dergisini yeni harflerle basıma hazırladı (1977). 142. maddeye aykırı görülen kitap çevirileri nedeniyle birkaç kez tutuklanıp serbest bırakıldı. 1973’te Haziran Hareketinin gizli örgüt yöneticisi olarak on yedi ay tutuklu kaldı, sonra aklandı.

“Türk solunun sofistike adamı. İnce polemikler yaratığı. Polemik onda parçalı bilginin zırhıdır. Ve şehvet duygusunun uzantısı. (…) Çelişkinin tutarlılığını kurma durumunda kalan Rasih Nuri’de içerik her yönden siliktir. Buna karşılık usul, yol yöntem konusunda çok sağlam bir görgü, parçalı bilgiye parıltı kazandırır. Dostoyevski’nin Ecinniler’indeki ünlü karakter gibi, o da ‘inandığına inanmadığı gibi, inanmadığına da inanmamaktadır.” (Cemal Süreya)

ESERLERİ:

Kooperatifler (1945), Ekonomik Doktrinler (1945), Kapital (K. Marks’tan özet, 1965), Atatürk ve Komünizm (1969), Kurtuluş (1975), TKP Gerçeği ve Bilimsellik (1976), Mihri Belli Olayı (2 cilt, 1976), TİP’te Oportünist Merkeziyetçilik (1985), 27 Mayıs Menderes’in Dramı (1986), Türkiye İşçi Partisi’nde Oportünist Merkeziyetçilik (1986), Atatürk ve Komünizm – Kurtuluş Savaşı Stratejisi (1999).

Ayrıca çevirileri vardır.

KAYNAK: Cemal Süreya / 99 Yüz (1991), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009), Rasih Nuri İleri son yolculuğuna uğurlandı (hurriyet.com.tr, 9 Aralık 2014), TYB Kültür ve Sanat Yıllığı (2015).