Hakan Cem

“Sevgili Hakan Cem, ‘Susmanın Ötesi’ için düşüncelerimi şöyle özetleyebilirim:

Kitapta hoşuma giden epeyce ‘üçlük’ler gördüm. Kısa sürede şiirinizin geliştiğini söylemeliyim.

Örneğin: 63. üçlük, 65.üçlük, 45, 95, 98, 99 (...) Şiirin kendisinin sizden istediğiyle yetinin. 0 sesi (şiirin) dinleyin. Kendiliğinlik ağır bassın. İçtenlikle selamlar...

(İlhan Berk mektubu, Mektup 4 Aralık 2004) 

“... çoğalmaya devamla Hakan Cem’in yirmi küsur yıldır viyolonsel arşesi de tutan sağ elini muhabbetle sıkıyor, kendisine “hoş geldin” diyorum. (...) Parmak izleri, gen haritaları, vb.leri şüphesiz farklı olan iki insan; hayata, dünyaya, şiire... hayrettir, ama çok da benzer bakıyor.” (sina Akyol, E Edebiyat Ocak 2004/Sayı 58)

Kitap arkası Sina Akyol yazısından:

“. . .besbelli, lüzumsuz sözü kaldırıp atmış. Atmış olduğu fazlalık, öntinü açıyor. İşte o geniş açıklığa ‘dınk’ diye indiriyor sözünü. Sonra da, “Yahu bütün söyleyeceğim buydu” deyip yoluna gidiyor. İyi ediyor. Güzel ediyor.”

“Susmanın Ötesinde Sina Akyol’un da dediği gibi ‘… düşünce, şiirin ürpertici diline yoğunlukla dönüşüyor. Güzel buluşların çoğunlukta olduğu bir ilk kitap, bazı şiirler unutmamak üzere dile takılıveriyor…”

(Radikal Kitap eki)

“…ilk yapıtla unutulmaz bir şiir şöleni. Bir şair: “karıncaya bahçe kapısını araladım” derse Susmanın Ötesi’ndeki şiirleriyle Hakan Cem’e kulak verelim, derim. Güneşin gürültüsü sabah sabah, deniz fenerinin yolunu gözlediği yolcu, yaşlı balıkçının yüreğindeki deniz, balıkçının kedisinin kurduğu sofra, yaprağın ardında bıraktığı boşluk… oya gibi işleniyor şiirin açık bağrına. İnce bir hüzün, sıkı süzgeçten geçmiş bir duyarlık, doğayı bir projektör gibi tarayan bir çift göz nurunun emeği Susmanın Ötesi. (…) Dünyada ne olup bitene kulak veren bir şairle tanıştırdı beni “Susmanın Ötesi”ndeki şiirler.” 

(Ünlem Sanat Dergisi, Temmuz-Ağustos 2004/Sayı 6)            

“…şiirin hamurundaki genel temaya bakınca Cem’in, dünyayı ‘bahçe’ gibi algıladığını anladım. O doğal bir gezgin. Belli bir coğrafyası yok. Yüreğini bahçesinin tam merkezine almış, oradan her türlü eylemi kuşbakışı görebiliyor. İnsanlara, barıştan, dupduru yaşamaktan, emeğin, aşkın ve paylaşımın erdeminden söz eder. (…) Sonsuz bir yaşam sevdalısıdır Cem. İnsanla doğa arasına giren her engel viyolonsel kuşunun akordunu bozar, geleceğini tarumar eder. Bu yüzden Cem’in şiirleri birazcık yergiseldir, ‘biz’ kokuludur.”

(Ünlem Sanat Dergisi, Mayıs-Haziran 2004/Sayı 5)    

“Hakan Cem, Bir Uzakdoğu geleneğini biçimsel olarak kullanıp, içeriğini Anadolu kültürüyle yoğunlaştırıyor, ‘biz’ kılıyor. Sözcük bağlamında sınırlandırılmış bir biçim anlayışıyla anlam-yoğunluklar yaratmak kolay iş değildir. (…) Onun –biçim arayışlarını da sürdürerek- şiirimize yenilikler getireceğini umuyorum. Cem bir viyolonsel sanatçısı, bir müzik insanı. Yetkin bir müzik bilincinin, şiirsel bir dil bilinciyle sentezleştiğini düşünmek, beni şimdiden şiir adına heyecanlandırıyor. Yepyeni şiirsel güzelliklere tanık olabiliriz.”

(Kül Edebiyat, Ocak 2004/Sayı 44)

“Hakan Cem’in önce derinlikli, okuması keyifli yazılarıyla tanıştım S’imge dergisinde. Yazdığı yazılarda şiirsel bir anlatımı, felsefi bir metinle kucaklaşması ilgimi çekti. Her kavrama, nesneye, genelde doğaya sesleniyor… Susmanın Ötesi’ndeki ‘haiku’ tadındaki şiirleri, doğanın özne’ye alındığı, merkezindeyse kısacık kelimelerle uzun masal’ların anlatıldığı bir poetikanın ürünleri!.. Bu şiirler, doğaya yeniden keşfeden gözlerle bakmanın gerekli inceliğini hatırlatıyor bize. Kent karmaşası ve hayat koşuşturması arasından unuttuğumuz güzellikleri!.. Şiir dilini, anlatımsal zenginliğini: ‘az sözcükle yoğun anlatım’a dayandırıyor. Okuyucu, Susmanın Ötesi’ndeki sessizlikle olduğu kadar, sesin içindeki sessizlikle de karşılaşıyor!”

(Kül Edebiyat, Mart 2004/Sayı 46)

Sevincim şu ki, bir “kardeş” daha tanıdım… ve bu yüzden, yazmak, hiç de yük değil şimdi. Evet, yazmak, hiç de yük değil şimdi (ya da böyle-benzer durumlarda, yazmanın, hem de ne biçim bir yük olduğunu herhalde en iyi bilenlerden biri de benim), çünkü bana pek güzel dilli

bir kardeş getirdiniz… ki güzel’i paylaşmak, her zaman için çok daha güzel, kolay.

Şiirinizi, hem de sevinçle paylaştığımı bilmenizi isterim; pek çok dize (kimi zaman şiir) işaretledim… ama bana canevimde çiçekler açtıran, ille de: “Duyduğunuz: ‘BİZ’ sesimizdir!” oldu…

“Öpücük Damlası, içsel yolculuğumuzun öteki adı olabilir! Cem’in şiiri ya dingin bir ortamda geziniyor, ya da gezindiği ortamı dinginliğe ulaştırıyor. Sözcüklerin değerini biliyor, okşuyor adeta onları. Sonuç ne olursa olsun, her biçemde olgun bir şiiri koşturuyor şair, anlamı derinleştiriyor. Salt doğayla değil, gezegensel bir barışıklığı var. Her şeyi sevgi taşkınlığıyla yorumluyor. (…) Şiir kulağı ile müzik kulağını ustaca çakıştırmış; sözcük ile ritim arasındaki ilişkiyi iyi kavramış. Cem, elbette ‘şiir olsun’ diye değil, insana değsin çalışıyor dersine. Şiirle insanın kesiştiği yerde arıyor benliğini. Öpücük Damlası’yla duyumsanır bir sıçrama içinde buldum Cem’i!”

“…bir sevgi insanı olan Cem, Öpücük Damlası’nda, içinde yaşadığı toplumun sevgisizliğinden ve duyarsızlığından yola çıkıyor. Onun kurguladığı şiir dünyası, tanımadığımız başka bir dünya değil aslında.  Yaşadığımız dünyanın, daha iyiye varabilme ereğine ancak sevgiyle varılabileceğine inanan bir şair olduğunu anımsatıyor her dizesi bize. Oysa bugün, sevgisizliğin varoluşu, şairi derinden üzüyor; acı çekmenin insanı nasıl derinden yaraladığını anlatmaya çalışıyor. Cem’in şiirlerinde, gerek dize yapısı gerekse şiirlerinin tümüyle kurulumunda insana çok şeyler söyleyebilen etkin bir anlatım var sanki… (…) Şair, kısa ama etkileyici dizeler kurmanın peşinde. Onun şiirlerinde her dize başlı başına bir şiir. Behçet Necatigil: ”Bazen bir şair, kısa ve tek şiiriyle, bir başka şairin yüzlerce şiirini yok edebilecek kadar güzel şiir yazabilir” demiştir. Anlaşılan Hakan Cem’de Necatigil’in izinden yürüyen şairlerimizden biri…”

(Şiiri Özlüyorum, Şubat-Mart 2008/Sayı 24)

“…Öpücük Damlası’nda yer alan şiirlerin tema’sı genellikle anne, ölüm, çocuk, aşk, ulaşılmazlık vb. gibi çokça kullanılan temalar. Tabi ki Hakan Cem’e özgü söylemlerle daha bir keyif veriyor okuyucuya. Ölüm imgesi, çokça bir hesaplaşmanın odağında duran ve sürekli sataşılan; sanki –neden varsın?- gibi sorgulanan istenilmeyen gerçek, bir çift göz gibi bakıyor dizelerinin satır aralarından: ‘değil mi ki yüzünde masum bir çocuk taşır/ ve kendini ele verir vaktinden önce ölen’  Hakan Cem, yaşamı dizeleriyle sobeliyor.”

(İlle Edebiyat, Ocak-Şubat 2008/Sayı 14)        

“Sevgili Cem, İTALİKLER'le vurguladığınız bölümlerde, açılıp uçmayı bekleyen epeyce bir ŞİİR var; âcizâne, iş edinmenizi dilerim, ki su kadar yumuşak olmak, size bahşedilen güçtür cümlenizde epeyce bir kaldım; kezâ, "biz"in sesidir, "biz"i bulursunuz kavramlaştırmalarında da. Güzel sularda, güzel balıklar avlıyorsunuz ve bölüşüyorsunuz... ne güzel!.. Sevgiyle, kolay gelsin!.”

(Bedirhan Toprak, Mektup, Nisan 2013)