Gazeteci-yazar (D. 1842, Zerdab köyü / Gökçay / Bakü /Azarbaycan – Ö. 28 Kasım 1907, Bakü /Azarbaycan). İlköğrenimini Zerdab Medresesinde, ortaöğrenimini Şamahı Rus-Tatar Mektebinde yaptı. I. Tiflis Jimnazında burslu okudu, Moskova Üniversitesi Fizik-Matematik Fakültesinden (1865) mezun oldu. Bir süre Tiflis’te Toprak Komisyonu İdaresinde çalıştı. Kuba Şehri Mahkemesinde kâtiplik, dava vekilliği ve öğretmenlik yaptı. Rusya’da yayımlanan ilk Türkçe gazete olan Ekinçi’yi (1875, aralıklarla 56 sayı) çıkardı. Ekinçi 1877’de kapatıldı, Hasanbey Rus hükümeti tarafından gözetim altına alındı. Sonraki yıllarda Kaspi gibi diğer gazetelerde ziraat, tabiat ve sosyal sorunlar hakkında yazdı. Felç geçirerek vefat etti, Bakü’de Fahrî Hıyaban’da yatmaktadır.
“Türk dünyasının ortak
bir edebî dili ve tek bir gayesi olması gerektiğine inanan, bunun
gerçekleşmemesi halinde Türk dünyasının parçalanacağını söyleyen, Azerbaycan ve
Kafkasya Türklüğünün esaret ve bilgisizlikten kurtarılması için ömrü boyunca
çalışan Hasanbey’in Azerbaycan Türk kültür tarihinde önemli bir yeri vardır.” (Yavuz Akpınar)
ESERLERİ:
DENEME: Toprak Su ve
Hava (Bakü, 1912), Bedeni Salamat Sahlamak Düstûrü’l-amelîdir (Bakü,
1912), Hesen Bey Zerdabî: Seçilmiş Eserleri (yay. Ziyaeddin Göyüşov,
1960).
HAKKINDA: Yavuz Akpınar / TDV İslâm
Ansiklopedisi (c. 16, 1997, s. 362-363).