Abdulkadir Cami Baykut

Milletvekili, Asker, Diplomat, Siyasetçi, Yazar

Doğum
Ölüm
05 Kasım, 1949
Eğitim
Harbiye Mektebi
Diğer İsimler
Cami Baykut

Asker ve siyaset adamı, Aydın milletvekilleri ve içişleri bakanlarından, diplomat ve yazar (D. 1877, İstanbul – Ö. 5 Kasım 1949, İstanbul). Tam adı Abdulkadir Cami Baykut, Cami Baykut olarak bilinmektedir. Harbiye Mektebi’ni bitirdikten sonra ihtiyat birliklerinde çalışarak yüzbaşılığa yükseldi. İkinci Meşrutiyet (1908)’in ilânından sonra ordudan ayrılarak Osmanlı Mec­lis-i Mebusanı’nda Fizan milletvekili olarak (1908-18) görev aldı. Daha sonra Anadolu'ya geçerek Sivas Kongresi'ne katıldı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nin ilk dönemine Aydın temsilcisi olarak katıldı ve Muvakkat İcra Encümeninde (25 Nisan 1920) görev aldı. Ardından kurulan ilk hükümette İçişleri Bakanlığı yaptı.

Cami Bey, 4 Eylül 1920'de TBMM Hükümeti’nin temsilcisi olarak Roma'ya gönderildi. Buradaki görevi sırasında Mustafa Kemal’le anlaşmazlığa düştü. Ankara’ya dönmeyince 1922’ de milletvekilliğinden çekilmiş sayıldı. 1938’e değin Avrupa’nın çeşitli kentlerinde sürgün yaşadı. Atatürk’ün ölümünden sonra İstanbul’a döndü. Bir süre Robert Kolej'de tarih, Erenköy Kız Lisesi'nde Fransızca öğretmenliği yaptı. Çok partili düzene geçiş sonrasında 1948'de, aralarında Mareşal Fevzi Çakmak’ın da bulunduğu bir grup tarafından kuruluş girişiminde bulunan İnsan Hakları Derneği'nin Zekeriya Sertel ve Tevfik Rüştü Aras ile birlikte önderliğini yaptı. Türkiye Emekçi Köylü Sosyalist Partisi kurma isteği gerçekleşemedi. Tan gazetesinde politik yazılar yazdı. Yeni Dünya gazetesini yayınlamaya başladı (5 sayı, 1945). Gazetesi Tan’la birlikte saldırıya uğradı. Cami Bey, Tan gazetesinde, Dikmen, Yeni Dünya ve Görüşler dergilerinde dinden ya­rarlanarak sosyalizmin gerçekleştirilmesini öneren yazılar yayımlamıştır. Ölüm tarihi bazı kaynaklarda 1958, bazılarında 5 Kasım 1949 gözükmektedir.

ESERLERİ:

Trablusgarp’tan Sahra-yı Kebire Doğru (1910), Osmanlılığın Atisi - Düşmanları ve Dostları (1913), Osmanlı Ülkesinde Hristiyan Türkler (1922,  1932, 2007), Son Osmanlı Afrikası'nda Hayat (2009).

KAYNAK: Türkiye Ansiklopedisi 3 (1974), Yurt Ansiklopedisi (6. cilt, 1981), Cami Baykut / wikipedia (16.7.2015), Abdulnasır Yiner / Farklı İki Meclisten Bir Portre: Abdulkadir Cami (turkishstudies.net, 16.7.2015).

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör