Hâfız Osman

Hattat (D. 1642, İstanbul – Ö. 1698, İstanbul). Ba­bası Haseki Sultan Camii müezzini Ali Efendi'dir. Küçük yaşta hafız olduğundan Hâfız Osman adıyla tanındı. Köprü­lü Fâzıl Mustafa Paşa'nın dairesinde tah­sil ve terbiye görürken hat sanatına ilgi duydu. Dönemin ünlü hat­tatları Derviş Ali, Suyolcuzâde Mustafa Eyyubi ve Nefeszâde İsmail Efendi'den ders aldı. Gençlik döneminde Derviş Ali yolunda yazdığı görülen Hâfız Osman, Şeyh Ham­dullah üslûbunu öğrenmek üzere, bu üs­lûbu o devirde en mükemmel şekliyle bi­len Nefeszâde Seyyid İsmâil Efendi'nin öğrencisi oldu.

Şeyh Hamdullah'ın eserlerini ince­lemeye başladı. Onun sarayda bulunan Kur’an’ını taklit etmeye çalışıp bu konudaki becerisini artırdı. Mısır’a (1672), hac için Hicaz’a (1677), birçok defa da Edirne ve Bursa’ya gitti. 1695’te Sultan II. Mustafa'ya hüsn-i hat muallimi tayin edildi. Şehzadeliği sırasında III. Ahmed'e de hat hocalığı yaptı. Bu arada tasavvufa ilgi duydu, sûnbüliye tarikatına girdi, gençliğinde benimsediği Şeyh Hamdullah'ın üslubunu geliştirdi, özellikle sülüs ve nesih yazıda kendine öz­gü bir üslup oluşturdu.

Kırk yıl süren sanat hayatında devamlı olarak eser veren Hâfız Osman'ın yazdığı yirmi beş Kur’an, pek çok Enam, kıta, karalama, ve murakka çeşitli müzelerde, kitaplıklarda ve özel koleksi­yonlarda bulunmaktadır. Sülüs ve nesih hattıyla ilk hilye levhayı da onun yazdığı bilinir. Yetiştirdiği ünlü öğrenciler arasında Yedikuleli Seyit Abdullah, Ambarizade Derviş Ali, III. Ahmed, Hasan Üsküdari, Bursalı Mehmet, Yusuf Mecdi, Yusuf-ı Ru­mi, Derviş Mehmet Kevkeb sayılabilir.

KAYNAKÇA: Habîb / Hat ve Hattâtân (s. 121-123, 1305), İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Kemâl Çığ / Hattat Hâfız Osman (1949), A. Süheyl Ünver / Hattat Hâfız Os­man ve Yazdığı Kur'an-ı Kerîmler (s. 5-9, 1967), M. Uğur Derman / Türk Hat Sanatının Şaheserleri (1982) - Kendi İzahlarıyla Hâfız Osman'ın Mushafları (Sa­nat Dünyamız, s. 10-15, 1982) - İslâm Kültür Mirasında Hat Sanatı (s. 199-201, 1992) - TDV İslam Ansiklopedisi ( c. 15, s. 98-99-100, 1997), Şevket Rado / Türk Hattatları (s. 109-116, 1984), Büyük Larousse (c. 8, s. 4930, 1986), Ali Alparslan / Ünlü Türk Hattatları (s. 64-81, 1992), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).