Bilge Karasu

Yazar

Doğum
05 Ocak, 1930
Ölüm
14 Temmuz, 1995
Eğitim
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü
Burç

Yazar (D. 5 Ocak 1930, İstanbul – Ö. 14 Temmuz 1995, Ankara). ). İlk ve ortaokul öğrenimini İstanbul'da tamamladı. Şişli Terakki Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü mezunu. Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü ile Ankara Radyosu Dış Yayınlar Bölümünde çalıştı. Rockefeller Vakfının bursuyla Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde (1963-64) bulundu. Hacettepe Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak (1974-95) çalıştı. Gece adlı romanının Amerika ve Fransa’da yayımlanması üzerine 1994 baharında Amerika, Fransa, İngiltere ve Almanya’da konferanslar verdi. 1995 yılında, Hacettepe Hastanesinde pankreas kanserinden tedavi gördüğü sırada öldü. Vasiyeti gereği, Ankara Karşıyaka Mezarlığında çok yakın dostları tarafından toprağa verildi. Yine vasiyeti üzerine, bütün yapıtlarını yayımlayan Metis Yayınları tarafından, kitaplarının geliriyle Bilge Karasu Edebiyat Bursu verilmeye başlandı.

İlk yazısı 1950’de yayımlandı. İlk öyküsü ise, 1952’de Seçilmiş Hikâyeler dergisinde yer aldı. Sonra Forum, Dost, Türk Dili, Bilişim, Şehir, Hürriyet Gösteri, Kedi gibi dergilerde yazdı. Bilge Karasu, 1950 kuşağı öykücüleri arasında, bireyin sorunlarını merkeze alan ve günlük hayatın açmazlarını derinlemesine işleyen bir yazar olarak öne çıktı. Sözdiziminde denediği yeni imkânlar ve dilin yapısı yönündeki araştırma ve önerileriyle anlatımın sınırlarını zorladı. Nurdan Gürbilek onun yazarlık anlayışını; “Bilge Karasu'nun metinlerinin belirgin bir özelliği var: Birçok edebiyat metninde bir arka plan, bir dekor olan, öyle olmadığında bile bir metafor olmaktan öteye geçemeyen hayvanlar onun metinlerinde çoğu zaman anlatının merkezindedirler. Aslında bu yalnızca hayvanlar için değil, deniz, ağaçlar, bitkiler, taşlar için de geçerlidir. Hepsi Karasu'nun ‘dirim’ dediği sahnedeki payları açısından metinde yerlerini almış gibidir. Çünkü bu metinlerin konusu biraz da bu sahnenin kendisidir: İnsanlar ‘dirimle kurdukları en eski ilişkileri’ açısından, hep bu unutulmuş sahne içinde var olurlar.” sözleriyle dile getirdi.

Bilge Karasu’nun J. M. Barrie’den çevirdiği Peter Pan, Ankara Devlet Tiyatrosunda oynandı ve çocuk oyunu olarak uyarladığı biçimle de TRT Ankara Radyosunda seslendirildi. Yine Ankara Radyosunda Sevilmek adlı oyunu ile Kerem ile Kediler adlı çocuk oyunu yayınlandı. Lağımlaranası ya da Beyoğlu kitabında yer alan Sevilmek adlı oyunu, Işıl Kasapoğlu’nun yönetiminde İstanbul’da Aksanat Prodüksiyon Tiyatrosunda sahnelendi. Göçmüş Kediler Bahçesi adlı kitabında yer alan Usta Beni Öldürsen E adlı masalı, şair ve yönetmen Barış Pirhasan tarafından senoryalaştırılarak filme (1997) alındı. Gece adlı romanı, Alain Mascarou ve Serrâ Yılmaz çevirisiyle (1993), Kılavuz ise yine Alain Mascarou çevirisiyle (1999) Fransızca olarak yayımlandı. Gece romanı, 1994 yılında ise İngilizce olarak yayımlandı. D. H. Lawrence’den çevirdiği Ölen Adam’la (The Man Who Died) 1963 Türk Dil Kurumu  Çeviri Ödülünü, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı adlı kitabıyla 1971 Sait Faik Hikâye Armağanını, Gece adlı kitabıyla 1991 Pegasus Ödülünü, Ne Kitapsız Ne Kedisiz adlı kitabıyla 1994 Sedat Simavi Edebiyat Ödülünü  kazandı.

“Düzşiirler yazan bir yazar, bir gizli şair Karasu. İmge ve sembollerini her daim okurun yorumlanmasına bağlayan ve böylece onu da işin içine sokan; metni, okurla birlikte yoğurmayı seven ender yazarlardan biri.” (Görkem Userin) “Bilge Karasu'nun diline, dünyasına ilişkin yeterince yazılıp çizilmedi. O'nun, modern Türk edebiyatının en zengin yazarının dili kullanış biçimi, nesneleri, onlarla ilişkisini, nesnelerin arasındaki ilişkiyi adeta bir dalgıç gibi derinlerde seyrederek anlatması bana daima ilginç görünmüştür. Bu dil, çokkatlıdır, uzantıları, kapsadıkları ve öteledikleri bakımından üzerinde dilbilimsel çalışmaları gerekli kılar.” (Sadık Yalsızuçanlar)

ESERLERİ:

Hikâye: Troya’da Ölüm Vardı (1963), Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı (1970), Göçmüş Kediler Bahçesi (1979), Kısmet Büfesi (1982), Altı Ay Bir Güz (1996).

Roman: Gece (1985), Kılavuz (1990).

Deneme-Anlatı-Günlük: Ne Kitapsız Ne Kedisiz (1994), Narla İncire Gazel (1995), Lağımlaranası ya da Beyoğlu (der. Füsun Akatlı, 1999), Öteki Metinler (der. Füsun Akatlı, 1999).

Mektup: Halûk’a Mektuplar (yay. haz. Halûk Aker, 2002).

KAYNAKÇA: Füsun Akatlı / Bir Pencereden (1982), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Oruç Aruoba / Kılavuz’a Kılavuz (Argos, Mart 1991), Selim İleri / Kılavuz: Önce ve Sonra (Argos, Mart 1991), Ayşe Ezilen Kıran / Kılavuz’a Okuma Kılavuz Önerisi (Argos, Mayıs 1991), Semih Gümüş / Kılavuz: Kendini Yazan Yazı (Adam Sanat, Ağustos 1991), Önder Otçu / Bilge Karasu’nun Gece’si: Bir İnsanbilimsel Yaklaşım (Argos, Ekim 1991), Enis Batur / Nicedir Zaten Orada’ydı (Cumhuriyet, 17.11.1991), Hüsamettin Çetinkaya / Hoşçakal Ego - Bilge Karasu’nun Gece Romanı Üzerine Bir Yazı (Edebiyat Eleştiri, Güz 1993), Füsun Akatlı / Bilge Karasu’nun Denemeciliği (Varlık, Kasım 1994), Gamze Varım / Bilge Karasu Kendine Dışarıdan Bakmayı Deneyince (Cumhuriyet, 14.12.1994), Gül Dirican / Bilge Karasu - Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı (Milliyet Sanat, 15.12.1994), Feridun Andaç / Bir Söz Büyücüsü (Yeni Yüzyıl, 4.1.1995), Semih Gümüş / Bilge Karasu Nasıl Anlatılır (Yeni Yüzyıl, 4.1.1995), M. Mahzun Doğan / “Şimdi Ben Ölünce Kedim Ne Olacak?” (Dünya Kitap, Mart 1995), Mahmut Temizyürek / Türkçe’nin “ğ”si Toprağa Düştü (Siyah Beyaz, 16.7.1995), Faruk Şüyün / “Bir Masal Daha Yırtıldı” (Dünya, 22.07.1995), Sevgi Sanlı / Ne kitapsız Ne Kedisiz Ne de Bilge’siz... (Cumhuriyet, 31.7.1995), İlhan Mimaroğlu / Bilge Karasu (Cumhuriyet, 2.8.1995), Mustafa Şerif Onaran / Sessiz Bir Ölüm (Siyah Beyaz, 3.8.1995), Ayşe Okvuran / Bilge Karasu’nun Metinlerindeki Temalar (Evrensel Kültür, Eylül 1995), Doğan Hızlan / Bilge Karasu’yu Okuma Kılavuzu ya da Nakıs Teşebbüslerim (TÖMER Dil Dergisi, Şubat-Mart 1996), Hasan Gürpınar / Bilge Karasu’nun Anısına (Türkiye Felsefe Kurumu Bülteni, Mayıs 1996), Bilge Karasu Aramızda (haz. Füsun Akatlı - Müge Gürsoy Sökmen, 1997), Tuna Erdem / Cambazların Ölümle Tutkulu Dansı (Gazete Pazar, 16.11.1997), Oruç Aruoba / ‘İp’ ile ‘Sap’ ya da Yazı ile Çeviri Üstüne (Virgül, Aralık 1997), Nurdan Gürbilek / Ne Kedisiz Ne Korkusuz (Virgül, Haziran 1998), Mehmet H. Doğan / Şimdi Uzaklardasın (1999), Ömer Lekesiz / Yeni Türk Edebiyatında Öykü 3 (1999) Feridun Andaç / Öykünün Labirentlerinde - Öykücülüğümüzde Bir Ada: Bilge Karasu (Varlık, Mart 1999) - Edebiyatımızın Yol Haritası (2000), Tansu Açık / Bilge Karasu’nun yapıtına Bir Çalabakış - Berna Ülner / Ağaç Yemiş Çekirdek - Mustafa Arslantunalı / Sınırlarla İşlenmiş İncecik Bir Oya (Virgül, Temmuz-Ağustos 2000), Tansu Açık / Bilge Karasu’nun Son Tanıklıklarından (Virgül, Eylül 2000), İskender Savaşır / Başkasının Ölümü - Kendi Ölümüm (Virgül, Ekim 2000), Enis Batur / Karasu’nun On ikinci Kitabı ve Ötesi (Virgül, Mart 2001), A. Görkem Userin / Adayı Kente Taşımak ya da Sorgulanmamış İnançla Nereye Kadar (Yedi İklim, Mart 2002), Semih Gümüş / Öykülerde İstanbul (2002), Bilgin Adalı / Halûk’a Mektuplar (Virgül, Kasım 2002), Fatih Özgüven / Hazine: Bilge Karasu’dan Mektuplar (Virgül, Şubat 2003).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör