Eğitimci,
edebiyat tarihçisi, dilci, siyaset adamı, VI. Dönem (Ara Seçim) ve VII.
Aydın Milletvekili (D. 1894, Rodos / Osmanlı Devleti - Ö. 28 Ekim 1978,
Ankara). Kaynaklarda Hüseyin Agâh Levent olarak da geçer. Baba adı Mehmet
Sırrı, Ragıbe – Edirne İlkokulu (1903),
Edirne Askerî Rüştiyesi (ortaokul, 1909), Konya İdadisi (lise, 1913), İstanbul Daru’l-Fünûn
Edebiyat Şubesi mezunu. Fransızca biliyordu.
Eğitimini
tamamladıktan sonra – İstiklal Sultânîsi Kurucusu Müdürü ve Edebiyat Öğretmeni,
İstanbul Erkek Lisesi Edebiyat Öğretmeni olarak görev
yaptı. Özel İstiklal Lisesinde (1922) edebiyat öğretmenliği ve müdürlük,
İstanbul Lisesinde öğretmenlik, İstanbul Eminönü Halkevi Başkanlığı (1935)
yaptı.
Agah Sırrı
Levent, 26.03.1939 ve 08.03.1943 genel seçimlerinde CHP’den VI. Dönem
(Ara Seçim) ve VII. Aydın Milletvekili seçilerek 05.08.1946
tarihine kadar TBMM’de (1940-yasama çalışmalarına
katıldı. Daha sonra bir müddet Ankara Gazi Eğitim Enstitüsünde edebiyat öğretmenliği(1947-49)
yaparak emekliye ayrıldı. Emekli olduktan sonra Türk Dil Kurumunda Genel
Yazmanlık (1951-60) ve Başkanlık (1963-66) görevlerinde bulundu.
Agah Sırrı
Levent, 28 Ekim 1978, Ankara’da hayatını kaybetti. Evli ve 1 çocuk babasıydı.
İlk yazısı
Konya’da Babalık gazetesinde (1913) çıkmıştı. Makaleleri, kendisinin
çıkardığı Felsefe ve İçtimaiyyat Mecmuası (1927), Yeni Türk Dergisi (1936-40),
Ulus gazetesi (1943-63), TDK tarafından 1951’de çıkarılmaya başlanan Türk
Dili dergisinde yayımlandı. Felsefe ve İçtimaiyat adlı bir dergi
çıkardı. 1940’ta İnönü Ansiklopedisi adıyla çıkmaya başlayan Türk
Ansiklopedisi’nin genel sekreterliğini üstlendi, bu ansiklopediye maddeler
yazdı.
Son
dönemlerin en verimli edebiyat tarihçisi ve araştırmacılarındandır.
ESERLERİ:
Roman:
Acılar (1928).
Araştırma-İnceleme:
Edebiyat Tarihi Dersleri (I. Cilt:
Tanzimat’a Kadar, 1931, II. Cilt: Tanzimat Edebiyatı, 1934, III. Cilt: Servet-i
Fünûn Edebiyatı,1938), Maarifimiz ve
Millî Terbiyemiz (1940), Eserler
ve Şahsiyetler (inceleme-eleştirme, 1940), Halk Kürsüsünden Akisler (1941), Divan Edebiyatı (kelimeler, semboller, kavramlar, 1941), Nabi’nin Surnamesi (inceleme-metin,
1944), Profesör Ferid Kam, Hayatı ve
Eserleri (1946), Atâî’nin
Hilyetü’l-Efkâr’ı (inceleme-metin, 1948), Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Safhaları (1949; Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri adıyla,
1969), Türk Edebiyatı (Lise II.
Sınıflar için, 1950), Mantıku’t-Tayr (önsöz-inceleme,
tıpkı basım, 1955), Gazavatâmeler ve
Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavatnâmesi (inceleme-metin-1956), Türk Edebiyatında Şehrengizler ve
Şehrengizlerde İstanbul (1958), Arap
Fars ve Türk Edebiyatlarında Leyla ve Mecnun Hikâyesi (1959), Tarih Boyunca Türk Dili (1961), Ümmet Çağı Türk Edebiyatı (1962), Tarih Edebiyatında Manzum Atasözleri ve
Deyimler (1962), Hüseyin Rahmi
Gürpınar (1965-68), Şemsettin
Sami (1969), Türk Edebiyatı
Tarihi 1 (Giriş, 1973), Dil
Üstüne Yazılar (1973).
KAYNAKÇA: Mehmet Zeki / Türkiye Teracimi Ahval
Ansiklopedisi (c. II, 1929), Sadettin Nüzhet Ergun / Türk Şairleri (c. 1, s.
19, 1936), Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı (s. 19-36,
1938), İbrahim Kutluk / Agâh Sırrı Levend (1963), İ. Ulçugür / Agâh Sırrı
Levend (1982), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (2.
bas. 1982), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar
Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli
ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006,
gen. 2. bas. 2007), Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılar Alemi - Edebiyatımızın
Unutulan Simaları (yay. haz. Mustafa Everdi, 1999), Behçet Necatigil /
Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve
Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), M. Uyguner / “Levend, Agâh Sırrı” (TDE
Ansiklopedisi, 2001, c. 6), TBE Ansiklopedisi (2001), TBMM Albümü
1920-2013 (1. cilt, 2010).
