Halk bilimci, sözlükçü (D. 1922, Acıpayam / Denizli - Ö. 2003). 1945’te Ankara Üniversitesi DTCF Antropoloji Bölümü’nden mezun olduktan sonra asistan olarak göreve başladı. Aynı yıl “Acıpayam ve Çevresinde Meskenle İlgili Âdet ve İnanmalar” adlı çalışmasıyla doktor unvanını aldı. Daha sonra 1958’de bitirdiği “Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet ve İnanmaların Etnolojik Tetkiki” başlıklı çalışmasıyla doçentliğe ve 1965’te bitirdiği “Türkiye’de Yağmur Duasının Folklor Açısından İncelenmesi” başlıklı çalışmasıyla da profesörlüğe yükseltildi. İngilizce, Fransızca ve Almanca bilen Acıpayamlı, 1976-1979 yılları arasında Elazığ’da yeni kurulan Fırat Üniversitesi, Edebiyat Fakültesinin kurucu dekanlığını yaptı.
Pertev Naili Boratav ile İlhan Başgöz’ün görevden alınmasından sonra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde kesintiye uğrayan halkbilim araştırmaları ve eğitimi, 1961 yılında Nermin Erdentuğ’un öncülüğünde Antropoloji Bölümü’ne bağlı olarak kurulan Etnoloji Kürsüsü’nde devam ettirildi. Kürsünün gelişmesine iki bilim adamı büyük katkılarda bulundu; bunlardan birisi Orhan Acıpayamlı ve diğeri ise Sedat Veyis Örnek’ti.
Etnoloji Kürsüsü, 1980 yılında alınan bir kararla Sosyal Antropoloji ve Halkbilim adlarıyla iki kürsüye ayrıştırıldı. Sosyal Antropoloji Kürsüsü’nün başkanlığına Nermin Erdentuğ ve Halkbilim Kürsüsü Başkanlığı’na ise Sedat Veyis Örnek getirildi; ancak Örnek’in birkaç ay sonra ölümü üzerine bu görev Acıpayamlı’ya verildi. Söz konusu kürsü, ülkemizde halkbilim araştırmaları yapmakla ve eğitimi vermekle görevli ilk akademik kuruluştu.
Acıpayamlı, çalışmalarını genellikle doğum, evlenme, mesken, nazar, halk hekimliği, yağmur duası, hıdrellez ve çocuk oyunları gibi Anadolu’da yerleşmiş ve yaygınlaşmış halk inançları ve uygulamaları üzerinde yoğunlaştırdı ve Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü (1974) adlı eserinde, psikososyal metottan yararlanarak Anadolu’daki doğum uygulamalarını ve inançlarını bütün yönleriyle inceledi.
ESERLERİ:
Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü (1974), Zanaat Terimleri Sözlüğü (1976), Halkbilim Terimleri Sözlüğü (1978)
KAYNAK:
Remzi Demir - Doğan Atılgan / Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ve Türkiye’de
Beşerî Bilimlerin Yeniden İnşası - Elli Portre (2008), İhsan
Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (C. 12, 2015).
