Dilci (D. 1889, Selanik / Yunanistan - Ö.
1945, Ankara). İstanbul Hukuk Mektebi (1909) mezunu. Selanik Hukuk Mektebi ve
İstanbul liselerinde öğretmenlik yaptı. İstanbul Darülfünûnunda
(Üniversitesinde) görev aldı. Milliyet gazetesinde çıkan harf devrimini
destekleyen yazıları nedeniyle Mustafa Kemal Atatürk tarafından Ankara’ya
çağrılarak Ankara Müzik Öğretmen Okulu ve Gazi Eğitim Enstitüsünde edebiyat
öğretmenliğine atandı.
1928 Harf Devrimi’nde Dolmabahçe Sarayı’nda
konferanslar verdi. Türk Dil Kurumu kurucuları arasında yer aldı, kurumun genel
yazmanlığına getirildi (1932). Aynı yıl MEB müfettişliğine atandı. Dil devrimi
konusunda gösterdiği çabalar nedeniyle Atatürk tarafından kendisine “Dilmen”
soyadı verildi. 1935’ten ölene kadar Burdur milletvekili oldu. Aynı zamanda Dil
ve Tarih Coğrafya Fakültesinde getirildiği Türk dili profesörlüğünü de
sürdürdü. Atatürk’ün ileri sürdüğü “Güneş Dil Teorisi” tezini savunan
bir eser de hazırladı.
ESERLERİ:
Tarih-i Edebiyat Dersleri (2 cilt, 1922), Türkiye’de Tütün Meselesi (1925),
Yeni Türkçe Dersleri (1928), Abdülhak Hâmid ve Eserleri (1932), Türkçe
Grameri (6 kitap, 1930-34), Türkçe Dil Bilgisi (3 cilt, 1936), Türk
Tarih Tezinde Güneş-Dil Teorisinin Yeri ve Değeri (1937), Dilin ve
Dillerin Kaynağı Sorunu Üzerine Teoriler (1939), Tanzimat Edebiyatı
Tarihi Notları (1942).
HAKKINDA: Ulus gazetesi (5.3.1945 –
14.3.1945), Agah Sırrı Levend / Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri
(1972), Kâzım Yetiş / İbrahim Necmi Dilmen (1989), Mustafa Özkan / TDV İslâm
Ansiklopedisi (c. 9, 1994), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen.
6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), Mehmet Nuri Yardım / Edebiyatımızın
Güleryüzü (2002).