Bezmiâlem Valide Sultan

Hayırsever valide sultan (D. 1807 – Ö. 2 Mayıs 1853, İstanbul). Osmanlı padişahı II. Mahmut’un ikinci kadını (eşi) ve padişah Abdülmecit’in annesidir. Osmanlı tarihinin en tanınmış valide sultanlarından biridir. Hayırseverlik için yaptığı çalışmalardan dolayı sevilen ve saygı duyulan bir valide sultan olarak tarihe geçmiştir. Akıllı,  tedbirli, şefkatli, cömert, ince ruhlu, duygulu ve dinine bağlı bir kadındı. Tüm bu özelliklerinden dolayı kendisine Bezmiâlem (Bezm-i âlem = Dünya Meclisi ya da dünyaya bayram) sanı verilmiştir.             Genel kabul gören bilgilere göre soyu, Müslüman Kafkas kavimlerinden birinden gelmektedir. Bazı kaynaklarda Gürcü Yahudisi kökenli olduğu ileri sürülmüştür.                   Bezmiâlem Valide Sultan, oğlu Abdülmecit padişah olunca (1839) valide sultan oldu ve bundan sonra “Mehd-i ulya” sanını aldı. Abdülmecit tahta çıktığında 16, Valide Sultan da 32 yaşındaydı. Oğluna çok düşkündü. İşlerine karışır, ona yol göstermeye çalışırdı. Oğlunun hükümdarlığı döneminde, öldüğü tarihe kadar on dört yıl süreyle (1839-53) Valide Sultanlık yaptı. Oğluna, Tanzimat’ın ilânı konusunda Mustafa Reşit Paşa’ya güvenmesini önerdiği söylenir. Ayrıca Abdülmecit’in annesini çok sevdiği, hükümetteki nazırları (bakan) seçerken ona danıştığı bilinmektedir.             Bezmiâlem Valide Sultan hakkında şöyle bir söylence anlatılır: Valide Sultan, yağmurlu bir günde faytonla saraya giderken, bir su birikintisinin içinde boğulma tehlikesiyle baş başa kaldığından çırpınmakta olan bir kedi yavrusu görür. Hemen faytonu durdurur ve titremekte olan yavruyu alır; üzerindeki suları elleriyle silerek ayaklarının arasına koyar ve onu büyük bir anne şefkatiyle ısıtmaya çalışır. Daha sonra saraya geldiklerinde kediyi güzelce doyurur ve ona gereken bütün ilgiyi gösterir. Böylece zavallı  kediciğin ölümden kurtulmasına aracı olur. Ölümünden sonra sevenlerinden biri, kendisini düşünde görür ve merakla sorar: “Valide Sultanım, siz dünya  hayatında büyük hayır-hasenat sahibi bir kimseydiniz. Kim bilir Cenab-ı Hak, sizlere ne büyük ikram ve ihsanlarda bulunmuştur!”             Valide Sultan şöyle yanıt verir: “Evet, yaptığım bu hayır ve hasenata karşılık Cenab-ı  Hak bana büyük ikramlarda bulundu. Fakat asıl büyük ikramı, boğulmakta olan bir kedi yavrusuna gösterdiğim şefkat dolu hizmetimden dolayı  bahşetti.”              Ayrıca Bezmiâlem Valide Sultan’ın sık sık kullandığı mühründe kazınmış olan aşağıdaki beyitler, onun manevi kişiliğinin kaynağının peygamber sevgisi olduğunu ortaya koyan güzel bir örnektir:                “Muhabbetten Muhammed oldu hâsıl,                Muhammed’siz muhabbetten ne hâsıl?                Zuhûrundan Bezm-i âlem oldu vâsıl!”