İ. Galip Arcan

Tiyatro Oyuncusu, Oyuncu, Oyun Yazarı, Çevirmen

Doğum
Ölüm
08 Ağustos, 1974
Diğer İsimler
İsmail Galip Arcan

Tiyatro ve sinema oyuncusu, oyun yazarı, çevirmen (D. 1894, İstanbul - Ö. 8 Ağustos 1974, İstanbul). Tam adı İsmail Galip Arcan’dır. Beşiktaş Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi (ortaokul, 1910)’ni bitirdi. Henüz on beş yaşındayken, tiyatroya olan ilgisi nedeniyle Kuleli Askeri Lisesi’ndeki öğrenimini yarım bırakarak tiyatroya yöneldi. Ahmet Fehim Efendi’nin tiyatro topluluğunda oyunculuğa başladı. İlk kez Ahmet Vefik Paşa’nınTabib-i Aşk” adlı oyununda sahneye çıktı; Namık Kemal’in “Akif Bey” adlı oyunundaki başarısıyla dikkatleri çekti. 1910 yılında, Burhanettin Tepsi’nin kurduğu Burhanettin Tiyatrosu’na katılarak Selanik turnesine çıktı ve olumlu eleştiriler aldı. 1914 yılında öğrenci olarak Darülbedayi (İstanbul Şehir Tiyatrosu)’ye girdi. Yeteneği sayesinde ilerledi ve bu kurumun o zamanki yönetimine seçildi. 1920 yılında Fransa’ya giderek, Fransa Eğitim Bakanlığı’nın desteğiyle tiyatro konusunda araştırmalar yapmaya başladı. Paris’te üç yıl Mösyö Antuvan’ın gözetiminde araştırmalarda bulundu, çalışmalar yaptı. Comédie-Française ve Théatre L’Odéon’da çalıştı.

İsmail Galip, Türkiye’ye döndükten sonra Raşit Rıza Efendi Topluluğu’na girerek burada oyunculuk yaptı. Sanatçı bu arada bir yandan da oyun yazarlığı denemelerinde başladı. 1923 yılında ikinci Fransa gezisine çıktı. İsmail Bey bu geziden dönmesinin ardından, ünlü tiyatro ve sinema adamı Muhsin Ertuğrul’un Ferah Tiyatrosu’na girdi. Bu topluluğun dağılmasından sonra Almanya’ya giderek, Berlin’de Alman Tiyatrosu üzerine araştırma ve inceleme çalışmaları yaptı.

Almanya’dan Türkiye’ye dönünce İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda yönetmenlik yapmaya başladı. Oyun yazarlığı, tiyatro eserleri çevirmenliği, adaptasyon çalışmaları gibi çalışmalarına, sinemayı da ekleyen Arcan, ‘Bican Efendi’ adlı bir karakteri canlandırdı. 1932-42 yılları arasında Konservatuar’da hocalık da yaptı. Birçok oyun yazan, çeviren ve adapte eden Arcan’ın “Tiyatroda Makyaj” (1941), “Tiyatroda Diksiyon” (1947) adlı iki de kuramsal kitabı vardır. Türk tiyatro ve sinemasına önemli katkılarda bulunmuştur. “Venedik Taciri”, “Bir Kavuk Devrildi”, “Kafatası”, “Ayak Takımı Arasında”, “Kral Lear”, “Kibarlık Budalası”, “Kral Oidipus”, “Akif Bey” ve  “Tabib-i Aşk” gibi çok önemli oyunlarda sahneye çıktı. 1917 ile 1956 yılları arasında da yirmi beş kadar sinema filminde rol üstlenmişti.

Aynaroz Kadısı” (1938) başta olmak üzere, birçok filmde başarılı oyunlar sergileyen Arcan, özellikle Bican Efendi tiplemesiyle ünlendi. Uzun yıllar Muhsin Ertuğrul ile birlikte Türk tiyatrosu ve sinemasının gelişmesine emek veren Arcan’ın yetmişin üzerinde çeviri ve uyarlaması, yüzü aşkın radyo skeci vardır... Almanya’dan döndükten sonra girdiği İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda ölümüne kadar yönetmen ve oyuncu olarak çalışmıştı. Oyunların pek çoğu kitap olarak yayınmadıysa da sahnelenmiştir.

ESERLERİ:

ARAŞTIRMA-İNCELEME: Tiyatroda Makyaj (1941), Tiyatroda Diksiyon (1947).

OYUN: Kimsesizler (1941), Yalancılar (1941), Yedigün (1941), Hava Parası (1949), Bir Rüya (çocuk Oyunu, 1953).

ŞİİR: Benim Romanım: Şiir Miir (1962).

ANI: Yaş 70 (1965).

ÇEVİRİ: Gülünç Kibarlar (Moliere’den, 1943), İnsan Sesi (J. Cocteau’dan, 1950).

HAKKINDA: İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları Ansiklopedisi (1946), Osman Nebioğlu / Türkiye’de Kim Kimdir? (1962), TDE Ansiklopedisi (c. 1, 1976), Muhsin Ertuğrul / Benden Sonra Tufan Olmasın (1989), Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (1967), TBE Ansiklopedisi (c. 1, 2001), İhsan Işık / Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006).

 

 

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör