Çizgi romancı, karikatürcü (D. 1922, Milas / Muğla – Ö. 11 Mart 2010,
İstanbul). Gazeteci ve yazar İlhan Selçuk’un ağabeyidir. Ortaöğrenimini 1936’da
Adana Erk-ek Lisesinde tamamladı. İstanbul’da bir süre Diş Hekimliği
Fakültesinde okudu. İstanbul Üniversitesi Edebi-yat Fakültesi Sanat Tarihi
Bölümünü bitirdi. İlk karikatürleri 1941’de Adana’da Türk Sözü
gazetesinde yayımlandı. 1943’te Akbaba’da çalış-maya başladı.
Çizgileriyle 1950’de Yeni İstanbul’da göründü. Kardeşi İlhan Selçuk’la 41
Buçuk (1952) ve Dolmuş (1956) dergilerini çıkardı. Uzun yıllar Milliyet
ve sonra Cumhuriyet gazetesinde günlük karikatürler çizdi.
“Abdülcanbaz” tiplemesi ve bant çizgileriyle ünlendi. Alanında çeşitli ödüller
aldı. 1971’de Sanatçılar Birliğince “Halkın Sanatçısı” seçildi. Karikatürlerini
çeşitli albümlerde bir araya getirdi. 11 Mart 2010 günü İstanbul'da hayatını
kaybetti.
“1950 kuşağının en önemli öncülerinden olan Turhan Selçuk’un da
bir yandan çizerken, öte yandan getirdiği anlayışı yazarak savunduğunu, yerleştirmeye
çalıştığını yazılarından adım adım izliyoruz. Bu çaba, aynı zamanda karikatürün
niteliğini de yeniden tanımlayan, tartışan ve dönüştüren bir ‘‘kurucu’’ tavır
do-ğuruyor. Selçuk’un, farklı bir karikatür anlayışı getirdiği halde, geçmişin
ustaları üzerinde de yoğun biçimde düşünmüş olduğunu, konumlarını yeniden kurguladığını
görüyoruz.” (Tahir Abacı)
“Usta çizerin 1950’lerden başlayarak, izlediği yolu ‘dessin
humoristique’ karşılığı ‘çizgiyle mizah yapmak’ diye tanımladığını görüyoruz.
Daha sonraları ise aynı anlamda ‘humour graphique’ (grafik mizah) terimini
kullanacaktır. Bu adlandırmaların temeli olan görüşle bizde ‘karikatür’ün ilk
75 yılına egemen anlayış kökünden değişmiştir. Artık karitatürde yazıyı
zayıflık işareti sayan Turhan, ortaya koyduğunun kendi kendine yeten bir sanat
olduğunu, yazıya gerek duymayacağını düşünür. Mesleğini ‘çizgiyle düşünmek’
diye tanımlar..” (Konur Ertop)
ESERLERİ:
Turhan Selçuk Karikatür Albümü (1954), 140 Karikatür (1959), Turhan 62 (1962), Hiyeroglif
(1964), Hal ve Gidiş Sıfır (1969), Söz Çizginin (1980).
KAYNAK: Yurt Ansiklopedisi (c. VIII, 1982-83), Tahir Abacı / İki
Usta Bir Düşünür Üç Kitap - Konur Ertop / Çizgi-Mizah Dünyamızda Yarım Yüzyıl
Boyunca Olup Bitenler (Cumhuriyet Kitap, 8.4.1999), İhsan Işık /
Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi
(2. bas., 2009), Türkiye Yazarlar
Birliği / Türkiye Kültür Sanat Yıllığı (2011).
