Yazar, bürokrat, siyaset ve devlet
adamı, XV. Dönem Ankara Milletvekili - 37.
Hükümet Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı (D. 11 Mart 1917, Kadıköy / İstanbul –
Ö. 30 Ocak 2021, Ankara).
Tam adı Ömer Cahit Kayra. Babasının
adı Ali Lütfi, annesinin adı Kadriye’dir. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
Fakültesi (1938) mezunu. Maliye Bakanlığında müfettişlik, Gelirler Genel
Müdürlüğü Müşavirliği gibi çeşitli kademelerde görev yaptı. Ayrıca PTT Genel
Müdürlüğü, Türkiye Odalar Birliği ve Türk Hava Yolları Müşavir ve Murakıbı,
Ticaret Bakanlığı Dış Ticaret Dairesi çalışanı, İsviçre Gümrük Tarifeleri ve
Ticaret Genel Anlaşması Nezdinde Heyet Başkanı, Maliye Bakanlığı Müsteşar
Yardımcısı, Avrupa İktisadi İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı, Nezdinde Heyet
Başkanı, Tetkik Kurulu Başkanı, Türkiye İş Bankası Yönetim Kurulu Üyesi, Ankara
İktisadi ve Ticari İlimler Okulu ve Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü
Öğretim Görevlisi olarak görev yaptı.
1973’te CHP’den 15. Dönem Ankara
Milletvekili seçildi. Bülent Ecevit başkanlığında kurulan 37.Hükümet
(26.01.1974 – 17.11.1974) döneminde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
görevinde bulundu. Evli ve 2 çocuk babasıdır. İngilizce, Fransızca bilmekteydi.
Milliyet ve Güneş
gazetelerinde önemli dizi yazılar yayımladı: Savaş Yılları / 1974 Kıbrıs
Barış Harekâtı (Milliyet, Temmuz 1987), Acılı Kent (Milliyet,
Ağustos 1988), Acılı Anadolu (Güneş, Aralık 1988), Sadullah Paşa’nın
Anıları (Ocak 1989), Malta Sürgünleri / Dr. Esat Işık Paşa’nın Öyküsü (Güneş,
Şubat 1989).
Yaşayan tarih' asırlık çınar Cahit
Kayra, 23 Mart 2017 günü 101. yaşını Moda Tarihçi Kitabevi'nde dostlarıyla
birlikte kutlamıştıı. Doğum günü pastasının mumlarını büyük bir sevinçle
üfleyen Kayra, “Sizin sayenizde; beni dinleyen, nezaket gösteren dostlarımın
sayesinde yeniden doğmuş oluyorum, hepinize pek çok teşekkür ediyorum, sağ olun
var olun” diyerek duygularını dile getirmişti…
Cahit Kayra’nın Edebi Kişiliği İçin Ne Dediler?
“Cahit Kayra’nın 1938 Kuşağı / Olaylar, İnsanlar, Anılar başlıklı eseri,
12 Eylül’ün karanlığına kadar uzanan, olağanüstü bir el tarafından yazılmış
siyasî bir analiz. Yaşam öyküsünü anlatırken Türkiye’yi anlatıyor Kayra. Mizah,
ironi, iyimserlik, kötümserlik, kılcılık, devrimci bir cumhuriyet sevdalısının
hayata ve politikaya hem içerden hem dışarıdan bakabilmesi. Genç kalmayı
başarmış, kendisiyle de dalga geçebilme yetisine sahip olan olağanüstü bir
insan Cahit Kayra.” (Mehmet
Baydur)
Vefatı
Ömer Cahit Kayra, 30 Ocak 2021
günü 104 yaşında iken Ankara’da yaşamını
yitirdi
CHP Genel Başkanı Kemal
Kılıçdaroğlu sosyal medya hesabından başsağlığı mesajı paylaştı.
Kılıçdaroğlu, mesajında “Eski
Bakanlarımızdan, değerli bürokrat, siyaset ve devlet adamı Ömer Cahit Kayra'nın
vefatından dolayı derin üzüntü duydum. Ömer Cahit Kayra'ya Allah'tan rahmet,
ailesine başsağlığı ve sabır diliyorum” ifadelerine yer verdi.
İstanbul Büyükşehir Belediye
Başkanı Ekrem İmamoğlu, Cahit Kayra’nın vefatının ardından başsağlığı mesajı yayımladı.
İmamoğlu, mesajında “Cahit Kayra
önemli devlet görevlerinde bulunmuş; tarih, siyaset ve iktisat üzerine önemli
eserlere imza atmış değerli bir İstanbullu idi. Son günlerine kadar üretmekten
kendini alıkoymadı. Kendisine Allah’tan rahmet; yakınları ve sevenlerine
başsağlığı diliyorum” ifadelerini kullandı.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı
Mansur Yavaş da Kayra’nın vefatı sonrası “Eski Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanımız Ömer Cahit Kayra'yı kaybettiğimizi büyük bir üzüntüyle öğrendim.
Türkiye tarihine tanıklık eden, Cumhuriyet aydını bir yazardı. Kendisine
Allah’tan rahmet, ailesi ve sevenlerine sabır diliyorum” mesajını paylaştı.
ESERLERİ:
Öykü:
Bodrum Üzerine Çeşitlemeler (1983),
Romantik Bir Karga (1984), Eda Hanım’ın Kırmızı Kedileri (1989),
Hoşça Kal Bodrum (1996), Kadıköy Rüzgârları (1997), Çiçekleri Unuttular (1999), Bir Mavi Yolculuk Seyir Defteri (2001),
Bilgeler ve Balıklar (2004).
Araştırma:
İstanbul / Mekânlar ve Zamanlar
(1990), İstanbul Haritaları / Maps of
Istanbul (1990), Eski
İstanbul’un Eski Haritaları (1991), İstanbul’un Yokuş ve Merdivenleri (1991), İkinci Mahmut’un İstanbul’u (Erol Üyepazarcı ile, 1992), Kandilli-Vaniköy-Çengelköy / Mekânlar ve
Zamanlar (Erol Üyepazarcı ile, 1993), Bebek / Mekânlar ve Zamanlar (1993), Sevr Dosyası (1997), Kadıköy
Rüzgarları (1997).
Anı:
1938 Kuşağı / Olaylar, İnsanlar ve
Anılar (1995), Cumhuriyet’in
Kuruluş Yıllarında Bir Devrimci Doktorun Anıları (Dr. Mehmet Fuat Umay,
düzenleme: Cahit Kayra, 2003),
Gezi:
Bir Mavi Yolculuk Seyir Defteri (2001).
Mizah:
Dünya Erkekleri Birleşiniz
(2005).
Çeviri:
Tarih-i Enderun / Letaif-i Enderun /
Çuhadar Hafız İlyas Ağa’nın Anıları (Daru’t-Tıbaat-ül Amire 1276-1859,
sad., 1987), Büyük Efendi’nin Sarayı /
A Description of the Signour’s Seraglio (Robert Whitters’tan, 1996), Bir Osmanlı Doktorunun Anıları : Yüzyıl Önce Anadolu ve Suriye (Şerafeddin
Mağmumi’den, 2001), Dicle’de Kelek ile
Bir Yolculuk: İstanbul’dan Bağdad’a ve Hindistan’a Min Sene 1300 İla Sene 1304
(1884-1888) (Ali Bey’den, 2003), Hoşça Kal Trabzon (Mediha Kayra’dan, 2005).
Derleme:
Turan Güneş’in Siyaset Şiirleri
(1985).
KAYNAKÇA:
Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. V, 1968),
Atilla Birkiye / Tarih İçinde Görünüm (Cumhuriyet Kitap, 17.1.1991), Melih
Cevdet Anday / Bir Kitabın Düşündürdükleri (Cumhuriyet, 16.1.1996), Oktay Abdal
/ Bellek Bu Kadar Unutkan mı? (Cumhuriyet, 30.1.1996), Taner Kışlalı /
Siyasetin İçinden (Cumhuriyet, 1.5.1996), Mehmet Baydur / Âli Paşa ve 38 Kuşağı
(Cumhuriyet, Eylül 1996), Cahit Kayra ve Yazarlığı (Varlık, Mayıs 1996), Mehmet
Kemal / Tarihin Değirmenleri (Cumhuriyet, 19.5.1997), Orhan Duru / Kayra’nın
Bodrum’u (Radikal, 21.8.1997), Güngör Uras / Mavi Yolculuk Mevsimi Bitti
(Milliyet, 21.10.2000), Mehmet Baydur / Bir Osmanlı Doktorunun Anıları
(Cumhuriyet, 22.4.2001), TBE Ansiklopedisi (2001), İş’te Kitap (Bahar 2002), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar
ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009), TBMM Albümü 2. Cilt 1950-1980 (2010), Cahit
Kayra (enerji.gov.tr, erişim: 20.02.2016), 'Yaşayan tarih' Cahit Kayra 101
yaşında! (tarihcikitabevi.com, 24.03.2017), Eski siyasetçi ve yazar Ömer Cahit
Kayra yaşamını yitirdi (sozcu.com.tr, 31.01.2021).
