Mehmed Atâ

Gazeteci, Tarihçi

Ölüm
18 Nisan, 1919
Diğer İsimler
Mefharî, Atâ

Gazeteci, tarihçi (D. 1856, Halep - Ö. 18 Nisan 1919, İstanbul). Beyrut kadısı Mehmed Galib Bey’in oğlu, yazar Nurullah Ataç’ın babasıdır. Gazete ve dergilerde kalan yazılarında Mefharî ve Atâ takma adlarını kullandı. Ayrıca Hammer Mütercimi namıyla da tanındı. Öğrenimini İstanbul, Tekirdağ ve Beyrut’ta yaptı. Özel öğretmenlerden Arapça, Farsça, Fransızca ve İtalyanca dersleri aldı. Maliye Nezaretine bağlı kurumlarda, Nafia ve Adliye (Edirne), Cezayir-i Bahr-i Sefîd ve Manastır Aşâr ve Ağnâm bakanlıklarında çalıştı. Posta ve Telgraf genel müfettişliği yaptı. 1905’te Diyarbakır, 1906’da Erzurum valiliğine atandı. Daha sonra görevden alındı. Şûra-yı Devlet Maliye Dairesi üyeliğine ve Rumeli vilayeti Genel Müfettişliğine getirildi. II. Meşrutiyet’in ilanından (1908) sonra Posta ve Telgraf Bakanlığına getirilmesi düşünüldüyse de muhbirliği hakkında çıkan bazı söylentiler nedeniyle bu göreve başlayamadı. Sıbyan Dârülmuallimininde, Sütlüce Rüştiyesinde, Mekteb-i Sultânide, Mekteb-i Mülkiyede, Darülfünunda ve Medresetü’l-Vaizinde edebiyat, ilm-i ahlâk ve tarih öğretmenliği yaptı. Islahat-ı Maliyye Komisyonu üyeliğinde bulundu, Maliye Bakanlığına atandı. Bu atamadan bir hafta sonra Cağaloğlu’ndaki evinde öldü. Mezarı Divanyolu’ndaki Sultan Mahmud Türbesindedir.

Mehmet Atâ; Sabah, Musavver Mir’ât-ı Âlem, Diyojen, Tarîk, Mekteb, Servet-i Fünûn ve Pul gibi gazete ve dergilerde, çoğu maliye ile ilgili olmak üzere, değişik konularda pek çok makale yazdı. Yaptığı görevlerle ilgili olarak çeşitli nişan ve rütbelerle ödüllendirildi.

ESERLERİ:

ARAŞTIRMA-DERLEME: İzahlı Kıraat (1908), Musavver Elmenak (Almanak), İktitâf (antoloji, 1895-96), Tercüme Mecmuası (1911).

ÇEVİRİ: Üç Fistanlı Kız (roman), Löruj [le Rouge] Davası (roman), Güft ü Şinîd (Tarihî ve ahlâkî hikâyeler, 1888), Beyaz Boyun Bağlılar (1889-90), Usûl-i İntihâb (Raoul de la Grosserie’den, 1911), İşret, Kumar, Nisvan Belâsı (roman, 1923), Devlet -i Osmaniyye Târihi (Joseph von Hammer’den, 10 cilt, 1911-19; 11. cilt, 1947 Osmanlı Devleti Tarihi adıyla).

KAYNAK: Mehmed Nusret / Târihçe-i Erzurum yahut Hemşehrilere Armağan (s. 57-68, 1919-29), Mehmet Zeki Pakalın / Maliye Teşkilatı Tarihi (c. 4, s. 356-370, 1930), Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. II, 1968), Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri III (1975), Abdülkadir Özcan / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 4, 1991, s. 34), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör