Mehmet Rauf (Romancı)

Ertesi gün geç uyandı; güne temiz bir semayı bütün emvâc-ı şaşaasıyla parlatıyordu; pencereyi açıp evvelâ bonjur demek için o tarafa baktı; semanın dâmen-i atlası altında, denizin temevvücât-ı harîrîsi üstünde Pazarbaşı yıkanmış, şevkaşevk, tebessüm ediyordu. Birden o kadar iştiyak hissetti ki üç gündür nasıl onu görmeyerek, görmediği halde de görmeye ihtiyaç hisset­meyerek kaldığını anlayamadı; fakat gitmek fikrinin önünde mebhut ve gayrikadir kaldı. Nasıl gidecekti? Bahusus sonra ne olacaktı? Bunlarla meşgul olarak ge­zindi. Yemek için otele avdet ettiği zaman bu o hale geldi ki ondan ayrı yaşamak gayrıkabil gibi göründü; ne olursa olsun oraya gitmek için mukavemetsûz bir arzu duydu; ve yemeği güç yiyerek bir arabaya atladı..

Araba iskeleyi geçip sefarethaneler rıhtımında Boğaz'ın temiz rüzgârıyla yıkanarak kemâl-i sür'atle gider­ken onun gözlerini düşünüyor, onlarda nasıl bir kabul göreceğini teemmül ediyordu, birden onları câmid ve bîmânâ bulmak fikri onu o kadar korkuttu ki tereddüd etti. Ve bir kere bu aks-i te'sîr başlayınca böyle sevildi­ğine dâir o kadar alenî bir emâre görmediğini itirafa kadar indi. O zaman bir mücadele başladı, gitmek, tek­rar o gözlerin mânâ-yı şiiriyle bayılarak kalmak ihtiyâ­cının bârid ve sâkin bulmak havfıyla mücadelesi... Bu­na Büyükdere'ye kadar tehammül etti; fakat başladık­ça o kadar şedîd bir halecan hâsıl oldu ki bastonuyla arabacıya dokunup durdurdu, orada indi...

Şimdi nereye gidecekti? Sersem, düşünemeyerek, geri döndü; bilmeyerek yürümeye başladı. Köyün için­de yürürken sebebini bilmez gibi içinde bir eziklik his­sediyor, üç günlük saadetten sonra şimdi bunun altın­da ölüyordu. Birden çayıra geldiğini gördü, bendler yoluna saptı ve buradan onunla beraber kaç kere geç­tiğini tahattur kalbini sızlattı. Az daha ilerleyince orada sol koldaki bahçe nazarını celbetti. Burada arabalarını durdurmuşlar, su içmişlerdi... Ah artık bunlar muhal idi, değil mi?

Oraya ağaçların altına oturdu. Tenha, sâkit, dur­maktan zevkyâb olarak daldı. Uzun uzun düşünerek, Suad'ın o nigâhını tekrar görmeye çalışarak, ümid, kuvvet bulmaya uğraşarak biraz kesb-i metanet ediyor­du. O son nazarın reng-i hazîni onun için binlerce mânâlarla dolu geliyordu. Suad'ın evvelâ hiç ses çıkarma­yıp, başını bile kaldırmayıp meşgul oluşu kalbiyle ettiği mücadeleyi gösteriyordu. Fakat sonra kalbi galebe edi­yor, gözler bütün bu mücadelelerin hüzn-i meâliyle nemnâk, dudaklar mütereddid, ses titrek: "Yine gelirler elbet..." diyordu. Heyecan ona böyle: "Yine gelirler" diye teklifli bir söz söyletiyordu. Hayır, bu lâkaydlık, nefret olamazdı.

Alıştığı sükûn içinde duyduğu bir gürültü ile başını çevirdi, yoldan geçen arabaya baktı, fakat birden göz­lerinde bir karartı gördü, arabada Süreyya ile Suad'ı görüyorum zannetmişti; ve bu birden onda bir hıyanet yarasına benzer, bir zevc kalbinde açılan cerîha gibi bir taharrüş hâsıl etti. Bunda bir zevce ihaneti, verilen ye­minde hulf gibi bir şey, bir fecaat görüyordu. Ona Su­ad kendisi beraber olmasa gezemez, eğlenemez mi ge­liyordu; başını eğip derin bir merâret, matemî bir hü­zün ile: "Ah bedbaht, bilsen ki onun hayatında sen ne kadar nâçiz bir şeysin, bunu bilsen..." diyordu.

Evet, bunu bilseydi de böyle geniş, nihayetsiz hül­yalara dalmasaydı, bir nazarda böyle müebbed aşklar bulmasaydı... Bütün bunları kendisi, hem yalnız kendi­si yapmamış mıydı! Bir kaç gündür onu o kadar mes'ud eden emniyet târümâr olarak yerine azîm bir şüp­he, onu müteâkıb büyük bir ye's geldi, azan bir şüphe, boğan bir ye's... Kendisi Suad'ın hayatında hiç bir şey, bir eğlence iken, Süreyya... Lakin Süreyya onun sahi­bi, âmiri, zevci idi; onların hayatları birbirinin idi; o onu bâkir ve masum almış, senelerce onunla yaşamış­tı. Hatta Suad kendisini sevseydi bile onun gibi olması­na her şey mâni idi. Bu izdivacdan, Süreyya'dan baş­ka, bütün maddiyattan başka bütün maneviyat mâniy­di; her şey, bizzat Suad, hâli, mazisiyle bir mâniydi. Mazisi onundu, onunla yaşamıştı, onunla yaşıyordu ve onunla yaşayacaktı. Şimdi kendileri birbirinin olsalar bile hiç bir zaman öyle olamayacaklardı; o onun karısı idi, bir çok zaman karısı olmuştu, saadet ve zevkle ol­muştu, hiç bir vakitte bu hâtırât-ı zevki ve saadeti ken­disi mahvedemeyecekti... Bu kadar sevdiği bir kadını sanki iştirak ile kirletmiş olacaktı; bunda tuğyana sevk eden bir fenalık görüyordu.

O halde, sevilse bile, bu yalnız bir cerîhadan başka bir şey değildi; halbuki hiç bir zaman Suad kendini her şeyi bırakacak kadar sevmezdi. Hatta bir parça bile se­viyor muydu? Kendine kuvvetle temin edebilir miydi ki Suad tarafından seviliyordu? Bu mülâhazaların altında zebûn, mustarîb, hâlâ o ihanet yarasıyla mecrûh, tek­rar onları görmemek için oradan kalktı, ağır ağır Tarabya tepesine çıkan yokuşa tırmandı...

Gecesi sükûtî, muzlim, mustarîb geçti. Küûl ile musi­ki elinde, fakat bu gece öldüren bir ye's ile, saatlerce, bir söz söylemeyerek surat etti. Sabah, Boğaziçi'nin ba­hara benzeyen sisli bir sonbahar sabahı, bir anda ona Yeni Mahalle'deki sabahları ihtar eden râkid denizli, berrak semah, taze, bütün incileriyle, gümüşleriyle, ipekleriyle titreyen bir sabah; şimdi orada belki henüz uyanmış olduklarını, mahrem ve samimi hayatlarını dü­şünerek, otel hayatından bulantı veren bir melâl ile kalktı. Gezinirken, aşağı inip gazetelerin başına gittiği ve orada gazetelere gömülmek için uğraştığı zaman, zih­ninde bir fikir, onu me'yusiyete sevk edip boğan bir fikir vardı: Ne olacaktı? Hayatı böyle keşmekeşle ne olacak­tı? Bu hastalıktan rehâyâb oluncaya kadar ne yapacak­tı? Ah, sefîl, daha dün burada ne kadar mes'ud olduğu­nu düşündükçe: "Benim cezamdır!" diyordu. Gazeteleri elinden atıp dışarı fırladı. Yeniköy'e doğru, bir iş varmış gibi telâş ve tehâlükle yürümeye başladı. Lâkin karar, artık bir karar lâzımdı? Fakat neye karar verilecekti?

                                                                                   (Eylül, 1925).

Sabahleyin Bedri Bey memuriyetine gitmek üzere hazırlanıp bir kere öpmek için kızlarının odasına geldiği vakit, onlar karşı karşıya kurulmuş karyolalarında henüz sütlerini içmekte idiler. Babalarında onlar için nasıl âteşin bir iptilâ varsa, onlarda da babalarına karşı o kadar çılgınca bir merbutiyet vardı. Bunun için hemen sütlerini bırakarak fırladılar; onu kolundan tutup bir kanepeye oturttular, biri bir dizine, öbürü öteki dizine yerleşti.

Leylî mektepte tahsillerini ikmâl ederek eve geldikleri üç aydır, bu artık her gün âdet olmuştu. Her gün kalemine gitmeden evvel onların odasına girer, kollarının arasında, saçlarının içinde, beş on dakika vakit geçirir ve akşama kadar bu nüvazişlerin rayihası ile mes'ut olurdu. Yalnız küçük şeytanlar, bu saadeti ona pahalıya satıyorlardı: Arasıra babalarının kulağına fısıldayarak, gizlice küçük siparişlerde bulunurlardı. Bu bir gün bir kutu pudra, öbür gün bir kitap, başka bir gün bir şişe lâvanta, yahut bu gibi şeyler olurdu.

Hem böyle istenip alınan şey mutlaka bir çift olacaktı. Çünkü nasıl güzellikçe, zerafetçe, ahlâk ve zekâca çift iseler, her şeyleri de hep çift olmak zarûrî idi. Ana, baba kızlarının mes'udiyeti için sevine sevine feda-yi hayat edecek derecede merbutiyet gösterirler, onları birbirine karşı çirkin hislerden vikaye için aralarına zerre kadar nifak sokacak fırsatlardan hazer ederler idi. Büyüğü Vildan, ne kadar âteşin ve muhteris ise, küçüğü Müjgân da o kadar halim, o kadar mûnis idi. İşte ananın ve babanın bütün îtinâsı yavrularını bu huylarına göre idâre edip birinin ihtirasını, diğerinin sükûtunu, her türlü infialden, inkisardan siyânet etmekte temerküz ederdi. Bunun içindir ki, birine alınan şey, ayniyle diğerine de alınmak bir âdet olmuştu. Bu sebepten Bedri Bey, aldığı bütün bu küçük şeyleri çift almaya ehemmiyet verirdi. Anneleri onların böyle lüzumsuz heveslerine, delice arzularına karşı pek mâkul bir mukavemet gösterse de, baba, onlara karşı bilhassa bu hususta zaafı-ı mücessem olduğundan hiçbir şey esirgemezdi. En ehemmiyetsiz bir tavırla söyledileri en ednâ bir şeyi bile kalbî bir mecburiyetle en muazzez bir vazife telâkki ederdi.

Vildan ile Müjgân bunu bildiklerinden babalarının bu zaafından istifâde için ellerinden geleni yaparlar, baba ise, bile bile mes'ut ve memnun, her fedakârlığa minnetle hazır bulunurdu.
Bu sabah ikisinin de fevkalâde mültefit olduğunu görünce kendi kendine "Yine bir şey isteyecekler!" dedi ve memnûn oldu. Çünkü onun en ilâhî saadeti yavrularını memnûn etmek, istediklerini alarak onları sevindirmekti.

Onlar, öptüler, öptüler, öptüler, gamze, nüvaziş yağdı yağdı, yağdı. Nihayet Vildan kulağına eğilerek fısıldadı: Yarın değil öbür gün bir mektep refikalarını ziyarete gideceklerdi. Halbuki eldivenleri hem kirlenmiş, hem de delinmişti... Vâkıa anneleri bunu biliyordu ama, onunla berâber çarşıya gidinceye kadar... Hemen; "Peki yavrum... Peki..." diye rengini, numarasını öğrendi. Müjgân bir taraftan: "Aman babacığım sakın annem duymasın..." Vildan ise: "Sakın ha, sonra elinden kurtulamayız vallahi..." diyordu. Bedri Bey, kendilerine annelerinden daha yakın olduklarını gördüğü için onlarla berâber böyle gizli şeyler yapmakta derin bir saadet bulurdu. Bunun için onları temin etti. İkisinin de yanaklarından gül mükâfatını alarak veda etti.

***

Sokağa çıktığı vakit, kendi kendine: "Eldiven... Evet, fakat acaba kaça?" diyordu.
Harbin son senesiydi. Eşyâ pek nâdir ve son derece fiyatlıydı. Bedri Bey kendi kendine iki çift eldiven için üç lira kadar tahmin etti, fakat o anda cebindeki paranın buna yetişip yetişmeyeceğini düşünmeye başladı. Yetişse bile, ay başına kadar masrafları temin edecek kadar para artmıyacağını hesap ediyordu.

Maaşından, Mahmutpaşa'da zevcesinin dükkânlarından ellerine geçen para ile müzayaka içinde, bin müşkilât arasında çırpınmakta idiler. Ana baba ne yapıp yapıp kızlarını bu müşkilâttan haberdâr etmemek, onları bu çirkin sefâletle ru-ber-ru bırakmamak için gayret ediyorlardı. Bütün bu paradan kendisine öğle yemekleri için cüz'i bir miktarını ayırarak hâne ve mesârif-i sâire için zevcesine teslim eder ve bir şeye karışmazdı.

Vildan'la Müjgân yatı mektebinde iken, o vakit fiyatlar da daha müsâit olduğundan oldukça refâh içinde idiler; vâkıâ mektebin leylî ücreti umûmî pahalılık yüzünden tezyid edildiği vakit bunu tedârik edip vermekte birçok müşkilâta düşmüşler, hâne masraflarından birçok fedakârlık etmişlerdi. Fakat şimdi çocukları artık eve yerleştikleri için ev masrafında o kadar sıkı bir imkân-ı iktisat yoktu; halbuki fiyatlar dehşetli surette yükseldiğinden iki ucu bir araya getirmek için son derece müşkilât içinde didinmekte idiler. Bu arada Bedri Bey, bir küçük fâide olur diye, kendi için ayırdığı paradan kısarak, lokanta fiyatlarının müthiş tezâyüdüne rağmen, bu gâyet cüz'i para ile son derece idâreye mecbur kalıyor ve kızlarının istediği şeylere de bu para ile yetişmek için pek çok sıkılıyordu.
Harpten evvel, en müstesnâ lokantalara devam eder, nefaisperver zevkine tebaen kendine ziyafet çeker, muntazam, mükellef bir hayat sürerdi. Halbuki harp başlayıp da yavaş yavaş fiyatlar yükseldiği gibi, hele mektep ücretleri de tezâyüd ederek idâreye mecbur olunca bu ziyafetler bir hayâl olmuş, yemeklerde imsake listeyi eline alınca fiyatları mukayeseye başlamıştı.

Fakat, bu temmuzdan beri kızları mektepte tahsillerini ikmal ederek, evde yerleşip de zaten cüz'i olan bütçesine bir de onların siprarişleri inzimam edince, artık eski lokantaları terk edip, ikinci, üçüncü derecede lokantaların yolunu öğrenmişti. Fakat Bederi Bey, bunu yavruları için, başka bir inşirah duyarak yapıyordu. Böylece, en ucuz lokantalara kadar gittiği ve bu arada, hattâ en ucuz yemeklerle kanaat ettiği de oldu. Kendi kendine: "İşte pekâlâ, böyle de oluyormuş... Ne fark var sanki?" demeğe bile başlamıştı. Hattâ geçen ayın sonunda iki gün simit peynir yemeğe bile mecbur olmuş ve "Onlar için..." diye yine memnûn kalmıştı.

***

İşte bugün, bilhassa cebindeki paranın kâfi olmadığını görünce "Vay, işte bu fena... Şimdi ne yapacağız?" diye söylendi. Uğradığı bir iki mağazadan kızlarının istediği gibi eldivenlerin yüz ellişer kuruş olduğunu öğrendi, halbuki iki çift eldiven aldıktan sonra yanında o kadar az para kalacaktı ki, hiçbir şeye yetişmezdi.

Eldivenleri alsa, ay başına kadar başka bir şey lâzım olsa ne ile alacaktı? Zevcesinden hiçbir şey ümit edemezdi. Ondan bir muavenete nâil olmak için, her şeyi kendine itiraf etmek lâzım gelecekti. Annelerinin itabına dûçâr olunca, yavrularının nasıl dilhûn olacaklarını düşünerek buna mâni olmak için her ezâya râzı olurdu. (…)

                                                        (Pervaneler Gibi, 1920)