Siyaset ve devlet adamı
(D.1878, Ağra köyü / Midilli – Ö. 1957, İzmir). Tam adı Ali Fuad. Babası Edhem
Bey bir süre muhasebecilik yaptıktan sonra Evkaf Nezaretinde mümeyyizliğe
geçmişti. Mülkiye Mektebi (1903), Hukuk Mektebi (1908) mezunu. Çalışma hayatına
Maliye Nezaretinde başladı. Kısa bir süre sonra milli mücadeleye katılmak için
Anadolu’ya geçti. Lozan Konferansı görüşmelerine katılan delegeler arasında yer
aldı ve delegasyonda saymanlık görevini yaptı. Siyasete atılarak İstanbul
(1923-31), Elazığ (1931-50) CHP milletvekili olarak TBMM’de görev yaptı.
Mecliste Divan-ı Muhasebat Başkanlığı (1924-34), İsmet İnönü, Refik Saydam ve
Şükrü Saraçoğlu hükümetleri boyunca aralıksız on yıl Maliye Bakanlığı görevini
yürüttü.
Babasının Evkaf
Nezaretinde çalıştığı yıllarda, henüz on beş yaşında iken, Evkaf müdürlerinden,
Darüttalim kurucusu Hacı İbrahim Efendi ile ortaklaşa Tuhfet-ül Ezkiyâ fî
Tercümet-i Kitab-ül-Ezkiyâ adlı eseri tercüme ederek ortaya çıkardı. Eser,
geliri o günlerde baş gösteren bir âfetin zarar görenleri için mektep adına
yardım olmak üzere, cüz cüz kitap halinde ve babasının komşusu olan Ahmed
İhsan’ın yeni açtığı matbaada basıldı (1890).
Kitabın yayımı bir basın
olayı oldu. Bir süre sonra Hoca İbrahim Efendi ölünce, yerini Musullu Said
Efendi almıştı. Dârüttalim sıralarından böyle bir eser çıktığını gören ve zaten
genç istidatları şevke getirmek şanından olan Ahmet Midhat, küçük yaşta
tercümeye kalkmış olan Ali Fuad’ı imtihan etti, başarılı olduğunu görünce Tercümân-ı
Hakikat’te hakkında uzun bir makale yazarak onu övdü.
Bu olaydan sonra Ali Fuad Ağralı’nın hayatını sırasıyla büyük devlet işleri doldurdu. Büyük Millet Meclisinin zabıt cerideleri de bu hayatın izlenimleriyle doldu. Maliye Bakanlığı görevine kadar yükseldi. Şu sözü ünlüdür: “Millî müdafaa uğrunda yiyeceğinden, giyeceğinden kısarak her fedakârlığa katlanmasını bilen ve katlanan millet zaferi peşin temin etmiş demektir”.
HAKKINDA: Hakkı Tarık Us / Elli Yıl Mecmuası (tsz, s.62-63), “Ağralı, Sedat” (Büyük Larousse, 1986).
