Gazeteci-yazar, politikacı (D.1872, Gümüşhane
– Ö. 7 Ekim 1934, Paris). Mülkiye Mektebi idadî ve yüksek kısmı (1890) mezunu.
Öğrenimini ilerletmek için Paris’e gitti. Paris Hukuk Fakültesini bitirdi
(1894). İttihat ve Terakki Cemiyetinin faal üyeleri arasına katıldı. Mayıs
1895’te diğer arkadaşlarıyla birlikte yakalanarak 14 ay hapse mahkûm edildi.
1897’de Hamidâbad (Isparta) sancağı tahrirat (yazışma) müdürlüğüne tayin
edildi. 1899’da Niğde’de aynı görevi yaparken Ekim 1901’de Avrupa’ya kaçtı.
Oradan Mısır’a geçerek Kahire’de avukatlık yaptı. II. Meşrutiyet’in ilânının
ardından Ağustos 1908’de İstanbul’a döndü. İlk Meclis-i Mebusan’a Dersim Mebusu
olarak girdi. İttihad ve Terakki Fırkası iktidarının baskılarına karşı yaptığı
ilmî tenkitlerle adını duyurdu.
Mayıs 1910’da Mutedil Hürriyetperver Fırka
adlı bir parti kurdu. 1911’de Tanzimat adlı bir gazete çıkardı. İki
hafta sonra bu gazete kapatılınca aynı yıl içinde Zühre ve o da
kapatılınca Matbûat adındaki gazeteleri çıkardı. Örfî İdare
Kumandanlığının (sıkı yönetim komutanlığı), çıkardığı tüm gazeteleri kapatması
onu daha da ateşleyerek Mayıs 1912’ye kadar bir yıl içinde Merih, Islahat,
Meşrık, Tesirat, Takdirat, Teşkilât, Teminat ve İfham gazetelerini de
çıkardı. 22 Kasım 1908’den 14 Eylül 1910’a kadar Mekteb-i Mülkiye’de Ceza
Hukuku dersleri verdi. Cumhuriyet döneminde de Meşrutiyet taraftarlığı yaptığı
için iki kez İstiklâl Mahkemesine sevk edildi. 1934’e kadar İstanbul’da
avukatlık ve uzunca bir süre İstanbul Barosu Başkanlığı yaptı. Yakalandığı
kanser hastalığının tedavisi için gittiği Paris’te öldü.
ESERLERİ:
SİYASET: Selânik’te Bir Konferans
(1910), Osmanlı Tarîh-i Siyasîsi (1913), Hükümdarlık Karşısında
Milliyet ve Mesuliyet ve Tefrik-i Kuvvâ Mesaili (1922), Meşrutiyet ve
Cumhuriyet (1923).
OYUN: Şimdiki İzdivaçlar (1905), Erkekler
Arasında (1907).
ELEŞTİRİ: Tecrübe-i İntikâd: Duhter-i Hindû
(1905).
HUKUK: Mebâdî-i İlm-i Hukuk (1911).
