Mehmet Emin Resulzade

Devlet Adamı, Siyasetçi

Doğum
31 Ocak, 1884
Ölüm
06 Mart, 1955
Eğitim
Bakü Teknik Okulu
Burç

Siyaset ve devlet adamı (D. 31 Ocak 1884, Novhanı köyü / Bakü / Azerbaycan - Ö. 6 Mart 1955, Ankara). Rus-Müslüman okulunda, sonra Bakü Teknik Okulunda eğitim aldı. Yüzyılın başlarında sosyal-siyasi ve edebî faaliyete başladı. On yedi yaşında Azerbaycan’da Rus sömürgesine karşı ilk siyasi örgüt olan Müslüman Gençlik Teşkilatını kurdu. O dönemde çıkan Himmet, Tekamül, Füyuzat, İrşat, Terakki vb. gazetelerde Azerbaycan halkının, genellikle Türk dünyasının içinde bulunduğu durum ile ilgili yazılar yazdı. Tebriz’de Azerbaycan’ın millî kahramanı Settarhan’la görüştü, gazete ve kitaplar yayımladı. Çar hükümetinin baskısı ile İran’dan Türkiye’ye göç ettiği dönemde siyasi ve edebî faaliyetini İstanbul’da devam ettirdi. 1913’te Romanovlar sülalesinin 300. yıldönümü dolayısıyla çıkarılan genel aftan yararlanarak vatanına dönerek Müsavat Partisinin liderliğini üstlendi. Ekim 1917 yılında Müsavat Partisinin başkanı seçildi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kurulurken Millî Şura’nın başkanı oldu ve XI. Kızıl Ordu Azerbaycan’a girene kadar var gücü ile çalıştı.

1920 yılının Nisan ayaklanmasından sonra, Lahıç’ta hapsedildiyse de Stalin tarafından serbest bırakıldı. Bayıl hapishanesinden Moskova’ya gönderildi. Müsavatçılar onu bir tekne ile Finlandiya’ya kaçırabildiler. Sürgün yıllarını Avrupa ülkelerinde ve Türkiye’de yaşadı. Yayımladığı çeşitli gazete ve dergilerde, çıkardığı kitaplarda, kurduğu ocaklarda Azerbaycan’ın hürriyete kavuşmasına, bağımsız devlet olmasına büyük ümitler besledi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde şeker hastalığından vefat etti. Son nefesinde “Azerbaycan... Azerbaycan... Azerbaycan...” diyerek ebediyete kavuşmuş, Ankara Asri Mezarlığında toprağa verilmiştir.

“Modern Avrupa gazete formasını ilk defa İran’a getiren M.E. Resulzade olmuştur.” (Sühen dergisi, Tahran, 1955, sayı: 4)

“Resulzade bütün ömrü boyu, Şark dünyasında bir eşine rastlamadığım mübalağasız diyebileceğim fevkalade nadir insanlardan biriydi. Mehmet Emin bey terbiyeli, kuvvetli ve sağlam mantık sahibi, temiz kalpli, doğru sözlü, metanetli, tam manası ile dürüst, fikir ve yoluna derin bir iman besleyen fedakar, mücahit ve örnek bir insandı. Böyle insanlara zamanımızda hele hele bizim taraflarda rastlamak mümkün değildir.” (Seyid Hasan Tağizade)

ESERLERİ:

Karanlıkta Işıklar (1908), Cemaat İdaresi (1917), Bize Hangi İdare Faydalıdır (1917), Azerbaycan Teşekkülünde Müsavat (1918), Azerbaycan Cumhuriyeti (1919), Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyeti Teşekküli ve Şimdiki Vaziyeti (1922), Asrımızın Siyavuşu (1922), İstiklâl Mefkuresi ve Gençlik (1922), Rusya’da Siyasî Vaziyet (1922), Azerbaycan Misak-ı Millisi (1927), Milliyetçilik ve Bolşevizm (1928), İhtilâlci Sosyalizmin İflâsı ve Demokrasinin Ge­leceği (1928), Kafkasya Türkleri (1928), Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı (1936), Azerbaycan Kültür Gelenekleri (1949), Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı (1950), Çağdaş Azerbaycan Tarihi (1951), Azerbaycan Şâiri Nizâmî (1951).

KAYNAK: Seyid Hasan Tağizade / Sühen dergisi (Tahran, 1955, sayı: 4), Ertuğrul Yaman / Türkiye’deki Türk Dünyası (A.K. Bolaç – A. Esatoğlu ile, 1998), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas. 2009).

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör