Fazıl Küçük

Siyaset adamı, gazeteci-yazar, tıp doktoru (D. 14 Mart 1906, Ortaköy / Lefkoşa / Kıbrıs - Ö. 15 Ocak 1984, Londra / İngiltere). Dr. Fazıl Küçük adıyla tanınmıştır. Tarakçı Mektebi, İstanbul Özel İstiklal Lisesi, Kabataş Erkek Lisesi (1926) mezunu. İstanbul Darülfünun’u (Üniversitesi) Tıp Fakültesi’nde başladığı tıp öğrenimini birinci sınıftan sonra Fransa ve daha sonra da İsviçre’ye giderek Lozan Üniversitesi’nde tamamladı. Lozan kliniklerinde aldığı uzmanlık öğreniminden sonra iç hastalıklar uzmanı oldu. 1937 Mayıs ayında Kıbrıs’a dönerek Lefkoşa’da yirmi yıl kadar (1937–58) serbest hekim olarak çalıştı.

Küçük, üniversite öğrenciliği yıllarında, Kıbrıs Türklerinin, Birleşik Krallık (İngiltere)’ın atadığı valiler tarafından yönetilmesinde ısrar eden Kavânin Meclisi’ne karşı bir duruş sergiledi. 1943–49 yılları arasında yaptığı Lefkoşa Belediyesi Meclis üyeliği ile siyasi yaşamı başladı. Öncelikle Türk okulları ile Evkaf (Vakıflar) İdaresi’nin Türk halkına devredilmesi için çalışmalar yaptı. Bu amaçla, zamanın tek Türk gazetesi olan Söz’de ve daha sonra Masum Millet gazetesinde Kıbrıs Türklerinin sorunlarını ele alan yazılar yazdı.  14 Mart 1942’de kendi gazetesi olan “Halkın Sesi”ni çıkarmaya başladı. 18 Nisan 1943’te oluşturulan Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumu’nun (KATAK) kurucuları arasında yer aldı. Daha sonra KATAK’tan ayrılarak,  Kıbrıs Milli Türk Halk Partisi’ni (KMTHP) kurdu (23 Nisan 1944). Bu parti 23 Ekim 1949 tarihinde KATAK ile birleşerek Kıbrıs Milli Türk Birliği Partisi adı altında yeniden yapılandı ve Dr. Küçük bu yeni oluşumun başına getirildi. 15 Ağustos 1955’te, bu partinin adı Kıbrıs Türktür Partisi olarak değiştirildi. 

Dr. Küçük, 1 Nisan 1955 tarihinde Kıbrıs Türk Mukavemet Birliği (KITEMB) adlı örgütü, 1955 yılı Eylül ayında ise gizlice Volkan örgütünü kurdu. Aynı yıl Rum gizli örgütü EOKA’nın, Ada’yı İngiliz sömürüsünden kurtararak Yunanistan’a bağlamak ya da bağımsızlık ilan etmek amacıyla başlattığı silahlı tedhiş hareketleri üzerine İngiltere, Kıbrıslı Türkleri polis ve komando olarak kullanmaya başladı. İngilizlerin Kıbrıs’tan ayrılması gündeme geldiğinde, Türkiye ile Yunanistan Ada’daki statüleri ile ilgili birbirinden farklı anlayış sergiliyordu. Dr. Fazıl Küçük’ün aktif siyasete atılmasının temelinde, Ada üzerinde açık veya gizli emeller besleyen uluslararası aktörlere karşı Kıbrıs Türk halkını bilinçlendirerek yanlarında yer almaktı. Küçük’ün gayretleri üzerine, Kıbrıs’ta Şer’iye Mahkemeleri kaldırılarak, yerine Batı hukukunu esas alan Türk Aile Mahkemeleri kuruldu. Müftülük makamı yeniden düzenlenerek canlandırıldı. İngiliz sömürge hükümeti, Türk Tali Okulları’nı ile Vakıflar İdaresi’ni Türk halkına devretti.

Dr. Küçük’ün Kıbrıs Türk toplumu temsilcisi olarak katıldığı Zürich ve Londra görüşmeleri sonrasında 17 Şubat 1959’da Londra’da yapılan konferansta Kıbrıs Türk halkını temsil etti ve iki gün sonra varılan antlaşmayı halkı adına imzaladı. Kıbrıs Cumhuriyeti kuruluş antlaşmalarına göre cumhurbaşkanı Rumlardan, cumhurbaşkanı yardımcısı ise Türklerden olacaktı. Bunun üzerine, 3 Aralık 1959’da Dr. Fazıl Küçük, ilk Kıbrıs Cumhurbaşkanı yardımcılığına seçildi. 1962 yılı Temmuz ayından Aralık ayına kadar kırsal bölgelerin sorunları konusunda uzman bir ekiple birlikte, bütün Türk köyleri ile kimi Rum köylerini ziyaret etti ve bu gezilerini tamamladıktan sonra ayrıntılı bir rapor hazırlayarak, sorumlu hükümet makamlarına gönderdi.

Rumların 21 Aralık 1963 tarihinde Türklere karşı başlattıkları saldırıların ardından oluşturulan Genel Komite’nin başkanlığını yapan Küçük,  27 Aralık 1967 tarihinde kurulan Geçici Kıbrıs Türk Yönetimi’nde başkanlığa getirildi. 18 Şubat 1973 tarihinde Kıbrıs Cumhurbaşkanı Yardımcılığı görevinden ayrılarak, yerini mücadele arkadaşı Rauf Denktaş’a bıraktı. 1980’li yılların başlarında rahatsızlandı. Ancak iki üç yıl süren bu hastalık döneminde bile “Halkın Sesi”nde makaleler yazıp çeşitli sorunlarla ilgili görüşlerini ortaya koymayı sürdürdü. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulmasını büyük bir sevinçle karşıladı.

Küçük, 78 yaşındayken, Londra’da tedavi görmekte olduğu bir hastanede 15 Ocak 1984 tarihinde yaşamını yitirdi. Cenazesi, Lefkoşa yakınlarındaki Hamitköy’de Mumcu Tepesi olarak bilinen yerde toprağa verildi. Mezarın bulunduğu bu tepeye, o günden sonra “Anıt Tepe” adı verildi. Daha sonra kendisine bir anıt mezar yaptırıldı ve muayenehanesi  “Dr. Fazıl Küçük Müzesi” olarak düzenlendi.

HAKKINDA:  Türkiye Ansiklopedisi (c. 3, s. 914, 1974), “Milli Mücadeleye Adanmış Bir ömür: Dr. Fazıl Küçük” (Güvenlik Kuvvetleri Dergisi, 63. sayı, Mart 2005), Liderimiz 103 Yaşında (Halkın Sesi, Mart 2009).