Tarihçi, akademisyen, profesör, araştırmacı yazar, çevirmen, kamu yöneticisi. On kardeşin beşincisi olarak, 30 Haziran 1944 (nüfusta 1945) günü Ordu ilinin Aybastı ilçesine bağlı Hoşkadem köyünde dünyaya geldi. Ön adı Mehmet’tir. Daha önce Bahattin olan adını 1962’de öğretmeni Fahri Akbilek’in uyarısı üzerine Bahaeddin olarak kullanmaya başlamış ve 2009’da nüfus cüzdanında da bu şekilde değiştirmiştir.
İlk ve ortaokulu Gölköy’de (1951-1959) tamamladıktan
sonra bir yıl süreyle Aybastı’nın Elbey köyünde vekil öğretmenlik yaptı. Eğitimine kaldığı yerden devam ederek, 1963
yılında Ordu Lisesinden, 1967 Haziranında ise Ankara Üniversitesi İlâhiyat
Fakültesinden mezun oldu. Lisans eğitimine devam ederken 1965-1966 yılları
arasında bir sene Millî Eğitim Bakanlığı Türk
Ansiklopedisi Şubesi’nde musahhih olarak çalıştı. Ekim 1967’de bir ay Ordu
müftü yardımcılığı ve dört ay da Ordu İmam Hatip Okulunda öğretmenlik
görevlerinde bulundu. Her ikisinden de istifa ederek ayrıldı.
Millî Eğitim Bakanlığının yurt dışı doktora bursu
sınavını kazanarak Mart 1968’de Fransa’ya gitti ve Tours’da Fransızcasını, Tunus’ta
Arapçasını geliştirdikten sonra Paris’e yerleşti. Burada bir yandan, Ecole
Pratique des Hautes Etudes, Université de Paris IV – Sorbonne ve
Collège de France’da muhtelif bilim adamlarının doktora derslerine ve
seminerlerine katıldı, diğer yandan Annales Ekolünün ünlü bilim adamlarından
sosyolog ve sosyal tarihçi Prof. Dr. Jacques Berque’in danışmanlığında doktora
çalışmalarına başladı. Yediyıldız burada ilmi araştırma yöntemleriyle ilgili olarak
çok önemli bir tecrübe kazandı.
Yediyıldız,
1975 yılı Martında, Institution du vaqf au XVIIIè siècle en Turquie -étude
socio-historique- / XVIII.
Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi –Sosyal ve Tarihî Bir İnceleme konulu
tezini savunarak Sorbonne’dan pekiyi derece ile sosyal tarih alanında
doktora diploması almaya hak kazanarak yurda döndü. Aynı yıl Temmuz-Ekim
aylarında, Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde yedek subay olarak vatani hizmetini
yaptı. Aralık ayında Millî Eğitim Bakanlığı
Talim ve Terbiye Dairesi Başkanlığına memur olarak atandı. Bir yıl sonra ise Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdârî Bilimler Fakültesi Tarih Bölümüne
öğretim görevlisi olarak geçti.
Yoğun eğitim-öğretim faaliyetleri dışında
ilmî araştırmalarına da devam eden Yediyıldız, Tahrir Defterlerine Göre
Canik-i Bayram (Ordu) Kazası’nın Sosyal ve Ekonomik Tarihi konulu çalışmasıyla, Osmanlı
Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Anabilim Dalında, 1983 yılında doçent oldu; 1988’de ise profesörlüğe yükseltilerek
Hacettepe Üniversitesinde Genel Türk Tarihi Anabilim Dalında profesörlük kadrosuna atandı.
Toplum, kültür
ve ekonomi tarihi alanlarında yaptığı araştırmalarıyla ilim dünyasında yerini
alan Prof. Yediyıldız, Hacettepe’de Edebiyat Fakültesi Dekan Yardımcılığı,
Tarih Bölümü Başkanlığı, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Müdürlüğü
gibi idarî görevlerde bulundu ve Senato üyeliği yaptı. Hacettepe dışında, ek
olarak, 1982-83 öğretim yılında gönüllü rotasyonla Selçuk Üniversitesinde
çalıştı. Farklı zamanlarda, Gazi ve Ankara üniversiteleri ile Kara Harp Okulu
ve Millî Güvenlik Akademisinde her seviyede dersler verdi, tezler yönetti.
Prof.
Yediyıldız, 2004 Mayıs’ında, yeni
kurulacak olan TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nin Fen-Edebiyat Fakültesi’ne
kurucu dekan olarak atandı. Sadece
fakültenin değil bu üniversitenin kuruluşunda önemli görevler üstlenen
Yediyıldız, Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı dışında, Matematik ve Tarih bölümlerinin kurucu
başkanlıklarını yaptı ve Üniversitenin Yönetim Kurulu ve Senato üyesi olarak çalıştı. 2007 Mayıs ayında tekrar Hacettepe
Üniversitesine döndü.
Prof.
Yediyıldız, yıllar içinde üniversitelerde üstlendiği birçok
eğitim-öğretim, ilmî danışmanlık ve
yöneticilik görevlerini başarıyla ifa etti. Farklı dönemlerde, Tapu Kadastro
Genel Müdürlüğü Kuyûd-i Kadîme Arşivi’nde uzman, Millî Eğitim
Bakanlığı’nda bakan danışmanı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Genel Müdür danışmanı,
Kültür ve Turizm Bakanlığı yayın danışma kurulu üyesi, Türk Kültürünü Araştırma
Enstitüsü Yönetim Kurulu üyesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf
Araştırmaları Merkezi Danışma Kurulu üyesi, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Lise Tarih Kitapları Müfredat Programı Hazırlama
Komisyonu üyesi ve Kitap Yazma Komisyonu Başkanı, Türk Kültürü yazı işleri müdürü, Comité
International des Sciences Historiques (Tarih Bilimleri Uluslarasarı
Komitesi)’in Türk Millî Komitesi Başkanı, T.D.V. Yayın Kurulu üyesi ve bir
dönem Mütevelli Heyet Üyesi olarak görev yaptı. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilâtı Beşinci
ve Sekizinci Beş Yıllık İhtisas Komisyonlarında çalıştı.
Türk Tarih Kurumu’nda üç yıl Bilimsel
Yardımcılık görevi yapan Prof. Yediyıldız,
akabinde 1986-2001 arası on beş yıl boyunca bu kurumun Yürütme Kurulu
Üyeliği görevinde bulundu. 2009 yılına kadar aynı kurumun yayın kurulunda
çalıştı. Bir ara da Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği
(İLESAM) Yönetim Kurulu Başkanlığı (1995-1997) görevini üstlendi.
Yediyıldız, doğup büyüdüğü Ordu ili,
Aybastı ve Kabataş ilçeleri, özellikle Hoşkadem köyünden hiçbir zaman kopmadı.
Tarihî geçmişini bütün yönleriyle anlamak arzusuyla, bir taraftan bölgesinin sosyo-kültürel tarihini derinliğine
sorgulayıp tahlil ederken; bir taraftan da, bilimsel çevrelerle yöre halkını
buluşturmak amacıyla, Aybastı – Kabataş Kurultayı adlı bir örgütlenmeye imza
attı. Yediyıldız’ın dört yıl başkanlığını yaptığı bu Kurultay, 2000 yılından
beri, Aybastı ya da Kabataş’ta, her yıl toplanmakta ve bu Kurultaya ülkenin
muhtelif yerlerinde, hatta yurt dışında yaşayan Aybastılı ve Kabataşlılar
katılmaktadır. Yediyıldız, demokratik teamülleri yerleştirmek ve geliştirmek
amacıyla başkanlıktan kendi isteğiyle ayrılmış olup, ardılları geleneği
sürdürmektedir. Şimdiye kadar on altı
kurultay toplanmış ve bütün konuşmalar kitaplar halinde yayımlanmıştır.
Prof. Bahaeddin Yediyıldız, başarılı
çalışmalarından dolayı, altı yıllık sürelerle üç kez Türk Tarih Kurumu Aslî
Üyeliğine seçilmiş ve kendisine Türk Ocağı "Ziya Gökalp Bilim Teşvik
Armağanı" (28 Mart 1987), Yerel Televizyonlar Birliği "Halk
Kahramanları Ödülü” (23 Aralık 2001) ve Hacettepe Üniversitesi 2008-2009
Akademik Yılı “Bilime Hizmet Ödülü” (29 Eylül 2009) verilmiştir.
Emine Hanım’la evli olan Prof. Yediyıldız’ın,
iki oğlu bulunmaktadır.
İlmî Çalışmaları:
Prof. Bahaeddin Yediyıldız’ın temel araştırmalarını üç kümede toplamak mümkündür. Bunlardan birisi, vakıf müessesesi, diğer bir ifadeyle hayrât sistemi hakkındaki araştırmaları; diğeri ise bölge tarihi, özellikle Orta Karadeniz yöresi sosyo-kültürel tarihi ile ilgili araştırmalarıdır. Üçüncü kümeyi ise, metodoloji, bilim, üniversite, yenileşme ve çağdaşlaşma konularındaki incelemeleri teşkil etmektedir.
Geçmişin tecrübesini
doğru düşünce temellerinde değerlendiren; tarih, kültür ve medeniyetin
izdüşümünde bilim, kalkınma ve ilerlemenin yolunu gösteren Yediyıldız, genç
nesilleri medeniyetin terakkisine katkıları noktasında cesaretlendirmektedir.
Son tahlilde
Bahaeddin Yediyıldız, tarihin derin hafızasını ve çağın telakkisini yakalamış
bir şahsiyettir. Birçok kitabı ve
makalesi yayımlanmıştır .
ESERLERİ (Kitap):
Araştırma-İnceleme: XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi - Bir Sosyal Tarih İncelemesi (2003), Ordu Kazası Sosyal Tarihi (1985), Genel ve Meslekî Kültürün Gelişmesinde Okunması Gerekli Temel Kitaplar (Y. Karayalçın, H. Topçuoğlu, A. Yalçın ve K. Gürsoy ile birlikte, 1986), Institution du vaqf au XVIIIè siècle en Turquie -étude socio-historique (Ankara, 1985, 2. bas.. 1990), Geçmişten Günümüze Türkler ve Türkiye (Ortak eser, 1991), The Turks and Türkiye (Ortak eser, 1991), Ordu Yöresi Tarihi'nin Kaynakları I - 1455 Tarihli Tahrir Defteri (Ü. Üstün ile birlikte, 1992), Ordu Tarihinden İzler (2000), Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları II - 1485 Tarihli Tahrir Defteri (Ü. Üstün ile birlikte, 2002), Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları III - 1520 Tarihli Tahrir Defteri (M. Öz ve Ü. Üstün ile birlikte, 2002).
Editörlüğünü Yaptığı Eserler: Şeyhülislâm İbn Kemal Sempozyumu-Tebliğler ve Tartışmalar (S. H. Bolay ve M. S. Yazıcıoğlu ile, 1986), Türk Târihinde ve Kültüründe Tokat (S. H. Bolay, M. S. Yazıcıoğlu ve M. Özdemir ile, 1987), Millî Kültürler ve Küreselleşme (Ç. Özdemir ve F. Unan ile, Konya 1998), Prof. Dr. Osman Turan'ın Eserinde Tarih ve Tarihçi İlişkileri (F. Unan ve Y. Hacaloğlu ile, 1998), Doğumunun 112. Yılında Bir Kültür Klâsiğimiz: Yahyâ Kemâl (A. Y. Topuz ile, 1998), International Bibliography of Historical Sciences (General Editor: Massimo Mastrogregori; Assistant editor: Carlo Colella; Advisory board: Bahaeddin Yediyıldız ve diğerleri; Contributing editors: Bahaeddin Yediyıldız ve diğerleri, München, 1999. Yediyıldız bu eserin 1993 – 2003 yılları arasında yayımlanan on bir cildinin (62 -72. ciltler) ortak editörü ve yazarıdır), Beylikten Cihan Devletine (Y. Hacaloğlu ile, 2000), Aybastı-Kabataş Kurultayı 1 (2001), Aybastı-Kabataş Kurultayı 2 (2002), Aybastı-Kabataş Kurultayı 3 (2003), Aybastı-Kabataş Kurultayı 4 (S. Şengel ile, 2010), Atatürk'ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu (2001), Atatürk’ten Günümüze Türkiye Ekonomisi, (2002), Dil, Kültür ve Çağdaşlaşma (2003), Orta Karadeniz Kültürü (H. Kaynar ve S. Küçük ile, 2005), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır (K. Tomenendal ile, 2008), Diriliş Yolunda Türk Düşüncesi -Necati Öner’e Armağan (2013).
Çeviri: Millî Kültürler ve Medeniyet (M. A. Lahbabî'den,
1980, Gözden geçirilmiş 2. baskısı, Kapalıdan Açığa -Millî Kültürler ve
İnsanî Medeniyet- adıyla, 1996), Tarih Tenkidinin Unsurları (Léon
- E. Halkin'den, 1989, 2. bas., 2000, 3. Bas., 2014), Beşerî Bilim Teorileri
(J. Freund'den, 1991, 2. bas.,
1997), Tarihler ve Yorumları (Avrupa Konseyi tarafından İngilizce
ve Fransızca yayımlanan ortak bir kitabın çevirisi, 2003).
KAYNAKÇA: Orhan Koloğlu / Ekonomik Yönü Ağır Basan Sosyal Tarihsel Araştırma: Bahaeddin Yediyıldız, Institution du vaqf au XVIIIe Siecle en Turquie-etude socio-historique, Mehmet Ali Kılıçbay / Kitabiyat (Tarih ve Toplum, Aralık 1987), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Hasan Erdoğan / Türk tarihçiliğinde Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız (Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiya Fakültesi Tarih Bölümü, Basılmamış Lisans Tezi. Tezi Yöneten: Yard. Doç. Dr. M. Esat Sarıcaoğlu, Kırıkkale, 2002), Seda Şahin Ahmetaj / “Bahaeddin Yediyıldız” (Türkiye’nin Birikimleri: Tarihçiler, Dizi Editörü: Hüseyin Türkan, 2015), Seda Şahin Ahmetaj / “Bir Hayat, Üç Kavram ve Bir Medeniyet Bahaeddin Yediyıldız” (Bahaeddin Yediyıldız Armağanı, Ed Ahmet Bican Ercilasun, 2017, Bahaeddin Yediyıldız Armağanı’nda, hakkında başka yazılar da vardır), “Bahaeddin Yediyıldız” (Ordulu Şairler ve Yazarlar Ansiklopedisi, Derleyen: Tevfik Karabulut ve Mustafa İşleyen, 2016).