Sinema ve dizi film oyuncusu, müzisyen, siyasetçi, Şişli Belediyesi eski Başkanı (D. 12 Aralık 1943, Sultanahmet / İstanbul – Ö. 24 Ocak 2022, İstanbul). Annesi Münevver Girik, babası Hayri Girik’tir.
Cağaloğlu Kız
Lisesi’nde okurken ilköğretim yedinci sınıfta okulu bıraktı. Kimi kaynaklarda
liseyi bitirdiği yazılıysa da ailesine yardımcı olmak zorunda kaldığı için
eğitimini ortaokul ikinci sınıfta bıraktığı bilinmektedir.
Annesiyle
birlikte filmlerde figüranlık yapmaya başlamıştı ve küçük rollerle izleyicinin
karşısına çıkıyordu. Bir süre küçük rollerde oynadıktan sonra ilk olarak 1958
yılında “Leke” adlı bir köy filmiyle başrole çıktı. Yönetmenliğini ve
senaristliğini Seyfi Havaeri’nin yaptığı “Leke”den sonra oyuncu olarak adından
bahsettirmeyi başaramadığı birkaç iddiasız yapımda daha rol üstlendi. Fatma
Girik’in performansıyla dikkatlerden kaçmayacağı film, Memduh Ün’ün
yönetmenliğinde çekilen 1960 yapımı “Ölüm Peşimizde”dir.
Fatma Girik “Ölüm
Peşimizde” filmiyle sinemada kendine bir yer edindi. Filmde kötü bir ağabeyin
kız kardeşini canlandıran sanatçı, yönetmen Memduh Ün’ün destekleriyle Türk
sinemasının başarılı yıldızları arasında yerini aldı. Her ne kadar dramatik
karakterleri de başarıyla canlandırabileceğini ispatlamış olsa bile, mavi
gözleri ve canlı kişiliğiyle 1960’lı ve 80’li yılların filmlerine damgasını
vurdu. 1968 yılında şarkıcılığa da başlayan sanatçının Memduh Ün’le tanışması
yaşamının dönüm noktası olmuştu. Zira o dönem Beşiktaşlı futbolcu Varol ile
olan birlikteliğini sonlandırmış, Memduh Ün’le uzun yıllar sürecek olan bir birlikteliğin
ilk adımını atmıştı.
Fatma Girik; “Civanmert”, “Duvaksız Gelin”, “Kısmetin En Güzeli” ve “Severek Ölenler” gibi filmlerde başrolde
izleyicinin karşısına çıkarak popülaritesi giderek artırdı. Girik’in ağlatılan
ve ezilen kadın rollerinden “Erkek Fatma” olarak anıldığı döneme geçişi 1962 yılında yine Memduh Ün’ün
yönetmenliğini yaptığı “Belalı Torun”
filmiyle oldu. Filmde bir erkeği canlandıran ve bunun için saçlarını kısacık
kestiren aktris, gerçek hayatta da dobra dobralığı ile “Erkek Fatma” imajıyla
örtüşüyordu.
1968 yılına gelindiğinde Girik’in
şarkıcılık kariyeri başlamıştı. Sinemadan sahneye geçenler içinde en başarılı
olanlardan biriydi. Bu dönemde “Öksüz”,
“Vuruldum Bir Kıza”, “Köroğlu” gibi yapımlarla kamera
karşısına geçmeye devam eden aktrisin aynı yıl başrolde oynadığı “Ezo Gelin”
filmi büyük başarı kazandı. Behçet
Kemal Çağlar’ın romanından beyaz perdeye aktarılan bu filmin yönetmeni Orhan Elmas’tı. Köylü kızı imajını “Ezo
Gelin”den sonra “Boş Beşik” ve
birçok filmle daha sürdüren Girik, Anadolu
kadınlarının sorunlarının işlendiği filmlerde güçlü bir oyunculuk sergiledi.
Çevirdiği köy
filmleriyle birçok ödül alan sanatçı, sinemanın krize girmesinden sonra 1987
yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) kanallarında gösterilen “Gönül
Dostları” adlı diziyle televizyon izleyicisinin karşısına geçti. Bu diziyle
başta Kültür Bakanlığı olmak üzere, çeşitli kurumlardan ödüller aldı. Daha
sonra ekranları bırakıp siyasete giren Fatma Girik, 1988 yılında Sosyal Demokrat
Halkçı Parti (SODEP)’den Şişli Belediye Başkanlığına seçildi ve bu görevini beş
yıl sürdürdü. Başkanlığının ardından tekrar ekranlara dönmüştü.
Fatma Girik; Türkan Şoray, Filiz Akın ve Hülya Koçyiğit gibi oyuncularla birlikte Türk sinemasının 1960’lı
yıllardan itibaren en önemli aktrislerinden birisidir. Sert ve mağrur
bakışları, haksızlıkların karşısında oluşu, sözünü esirgemeyen yapısıyla karakteristik
rollerin oyuncusu ve köy temalı filmlerin vazgeçilmezi olmuştu. Rol aldığı
180’den fazla filmle birçok ödülün de sahibi oldu. Televizyonda yaptığı “Söz Fato”da adlı reality show
programıyla toplumsal sorunlara farklı bir perspektiften bakarak çözüm yolları
aramıştır. “Ezo Gelin”, “Keşanlı Ali Destanı”, “Büyük Yemin” ve “Acı” rol aldığı çok önemli
filmlerindendir.
1999 yılında TV dizilerinin gördüğü
yoğun ilgi üzerine bu formattaki projelerde görülmeye başlayan oyuncu, “Bize Ne Oldu?”, “Benim İçin Ağlama” ve “Hasret” gibi yapımlarda rol aldı. 2001
yılında İstanbul Uluslararası Film
Festivali’nde onur ödülüne layık görüldü. 2005 yılında, yönetmenliğini Tunç Başaran ile Memduh Ün’ün birlikte yaptıkları “Büyülü Fener” ve yine aynı yıl çekilen
“Sinema Bir Mucizedir”
filmlerinde de rol aldı… Yeşilçam’ın en üretken olduğu dönemler olan 1960’lı ve
1970’li yıllarda Fikret Hakan’dan Suzan Avcı’ya, Yılmaz Köksal’dan Hülya
Koçyiğit’e kadar onlarca sinema oyuncusu müzik plakları doldurmuştu. Bu plak
yapma furyasına Fatma Girik de katıldı ve birkaç 45’lik plak da o doldurdu.
Vefatı:
Yeşilçam'ın usta
oyuncusu Fatma Girik, 24 Ocak 2022 günü
79 yaşında İstanbul’da hayatını
kaybetti. Hastaneden yapılan açıklamada "Fatma Girik, Covid-19'a bağlı
gelişen çoklu organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti" bilgisi
verildi. Şişli Belediye Başkanı Muammer Keskin sosyal medya hesabından paylaşım
yaparak haberi duyurdu.
Eski Şişli
Belediye Başkanı olan Girik için Keskin şu ifadeleri kullandı:
"Yeşilçam’ın
ve Şişlimizin büyük değeri, ilçe başkanlığı yaptığım dönemde birlikte
çalışmaktan onur duyduğum eski Şişli Belediye Başkanımız sevgili Fatma Girik’i
kaybetmenin derin üzüntüsü içindeyim."
Fatma Girik için
24 Ocak 2022 günü saat 10.00'da Şişli Belediyesi'nde belediye çalışanlarının
katılacağı anma töreni düzenlenecek. Girik için ikinci tören ise saat 11.00'de
Cemal Reşit Rey'de yapılacak. Fatma Girik'in cenazesi, Teşvikiye Camii'nde öğle
namazını müteakip kılınacak cenaze namazının ardından toprağa verilmek üzere
Bodrum'a gönderilecek.
Aldığı Ödüller:
1965 - 2. Antalya film şenliği,
Keşanlı Ali Destanı, en iyi kadın oyuncu
1967 - 4. Antalya film şenliği,
Sürtüğün Kızı, en iyi kadın oyuncu
1969 - 1. Adana altın koza film
şenliği , Büyük Yemin, en iyi kadın oyuncu
1969 - 1. Adana altın koza film şenliği,
Ezo Gelin, en iyi kadın oyuncu
1971 - 3. Adana altın koza film
şenliği, Acı, en iyi kadın oyuncu
1998 - 35. Antalya film şenliği,
Sürtüğün Kızı, yaşam boyu onur ödülü
2001 - İstanbul Uluslararası Film
Festivali'nde onur ödülü
2007 - 18. Ankara Uluslararası
Film Festivali, Aziz Nesin Emek Ödülü
Rol Aldığı Sinema Filmleri:
1954 - İstiklal Uğrunda.
1956 - Yetimler Ahı
1957 - Memiş İş başında, Leke
1958 - Murada Ereceğiz, Memiş
Gangsterler Arasında, Gönülden Ağlayanlar
1959 – Talihsizler, Sevdalı Gelin,
Ömrümün Tek Gecesi, Eceline Susamışlar, Çakır Emine'm, Bağrıyanık
1960 - Vatan ve Namus, Üsküdar
İskelesi, Telli Kurşun, Ölüm Peşimizde, Kaldırım Çocuğu Kopuk, Fakir Şarkıcı,
Civanmert, Cici Kâtibem, Aşk Hırsızı, Aliii, Çapkın Hırsız
1961 - Seviştiğimiz Günler, İki
Damla Gözyaşı, Duvaksız Gelin, Boş Yuva, Avare Mustafa, Mahalleye Gelen Gelin
1962 - Sokak Kızı, Küçük
Beyefendi, Kısmetin En Güzeli, Günahsız Aşıklar, Fosforlu Oyuna Gelmez,
Fatoş'un Bebekleri, Erkeklik Öldü mü Atıf Bey?, Çöpçatan, Belalı Torun, Cengiz
Han'ın Hazineleri
1963 - Zoraki Milyoner, Zifaf
Gecesi, Yavaş Gel Güzelim, Yaralı Aslan, Katır Tırnağı, Hop Dedik, Bulunmaz
Uşak, Bir Hizmetçi Kızın Hatıra Defteri, Bire On Vardı, Bazıları Dayak Sever,
Barut Fıçısı, Badem Şekeri, Kiralık Koca
1964 - Tophaneli Osman, Tatlı
Sert, Öpüşmek Yasak, Öp Annenin Elini, Muhteşem Serseri, Köye Giden Gelin,
Koçum Benim, Kırk Küçük Anne, Kimse Fatma Gibi Öpemez, Keşanlı Ali Destanı,
Halk Çocuğu, Galatalı Fatma, Fatoş'un Fendi Tayfur'u Yendi, Beş Şeker Kız,
Varan Bir, Hizmetçi Dediğin Böyle Olur, Kanun Karşısında
1965 - Yıldız Tepe, Üç Kardeşe Bir
Gelin, Sevişmek Yasak, Severek Ölenler (Kartalların Öcü), Seveceksen Yiğit Sev,
Şenol Birol Gool, Şeker Hafiye, Şeker Gibi Kızlar, Kumarbaz, Korkunç İntikam,
Hırsız, Bir Garip Adam, Altın Şehir, Yiğitler Ölmezmiş, Seni Bekleyeceğim, Ölüm
Temizler, Kucaktan Kucağa, Kolsuz Kahraman, Karakolda Ayna Var, Koca Yusuf,
Hedef Ankara, Fakir Çocuklar, Fabrikanın Şoförü, Ben Bir Sokak Kadınıyım, Bana
Bela Derler, Avare Kız, Aşkın Kanunu, Allahaısmarladık Yavrum, Namusum İçin
1967 - Zilli Nazife, Ya Sev Ya
Öldür, Yaprak Dökümü, Son Gece, Ömre Bedel Kız, Kız Kolunda Damga Var, Kiralık
Kadın, Karakolda Ayna Var, Hırsız Prenses, Dolmuş Şoförü, Ayşecik (Canım
Annem), Ağa Düşen Kadın, Sürtüğün Kızı
1968 - Vuruldum Bir Kıza, Öksüz,
Nilgün, Köroğlu, Ezo Gelin, Çöl Kartalı Şeyh Ahmet, Ana Hakkı Ödenmez
1969 - Vatan ve Namık Kemal,
Menekşe Gözler, Erkek Fatma, Büyük Yemin, Boş Beşik
1970 - Sevenler Ölmez, Şoför
Nebahat, Meçhul Kadın, Ham Meyva, Duyduk Duymayın Demeyin, Yarın Son Gündür,
Solan Bir Yaprak Gibi, Satın Alınan Koca, Önce Sev Sonra Öldür, Mualla, Mahşere
Kadar, Kerem ile Aslı, İki Ruhlu Kadın, Acı, Namus, Murat ile Nazlı
1973 - Toprak Ana, Kızgın Toprak,
Kambur, Gönülden Yaralılar, Dağdan İnme
1974 - Önce Vatan, Kuma, Kara Peçe
1975 - Ağrı Dağı Efsanesi
1977 - Ölmeyen Şarkı, Meryem ve
Oğulları, Hatasız Kul Olmaz, İntikam Meleği (Kadın Hamlet)
1978 - Yaşam Kavgası, Gelincik
1981 - Kanlı Nigar
1982 - Kaçak
1982 - Gülsüm Ana
1984 – Postacı, Nefret
1985 - Yılanların Öcü
1987 - Japon İşi, Hacer Ana, Gönül
Dostları (Dizi)
1988 - Kadın Dul Kalınca,
Sevgilerin En Güzeli, Bu Devrin Kadını, Tek Başına Bir Kadın, Dünya Fraggle
(Dizi)
1989 - Namusun Bedeli
1990 - Gün Ortasında Karanlık
2000 - Benim İçin Ağlama (Dizi)
2001 - Bize Ne Oldu (Dizi)
2003 - Gurbet Kadını (Dizi)
2005 - Sinema Bir Mucizedir /
Büyülü Fener
2006 - Hasret (Dizi)
2007 - Oğlum İçin (Dizi)
2009 - Altın Kızlar (Dizi)
2012 - Babalar ve Evlatlar (Dizi)
Plakları :
1965 - Aguş / Aşka Şepke
1975 - Aşk Düğümü / Su Sızmazdı
Aramızdan
KAYNAKÇA: Atilla
Dorsay / Türk ve Dünya Sineması Ansiklopedisi (Turhan Gürkan ile, 1983), Alim
Şerif Onaran / Türk Sineması (2 cilt, 1994), Kurtuluş Kayalı / Yönetmenler
Çerçevesinde Türk Sineması (1994) - Metin Erksan Sinemasını Okumayı Denemek
(2004), Nilgün Abisel / Popüler Sinema ve Türler (1995), Sevim Ak / Mahalle
Sineması (1996), Ömer Ayhan / Siyah Beyaz Bir Öykü (Türk Sinemasının 1960’lı
yıllardan günümüze kadarki yılları, 2001), Şükran
Kuyucak Esen / Türk Sinemasının Kilometre Taşları (2002), Agah Özgüç / Türk
Sinemasının Kadınları (2008), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri
Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013), Fatma
Girik (hurriyet.com.tr, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik
(cnnturk.com/kultur-sanat, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (sabah.com.tr,
erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (aksam.com.tr/pazar, erişim: 15 Aralık
2015), Fatma Girik (hurriyet.com.tr, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (yaslilikrehberi.org/roeportaj,
erişim: 15 Aralık 2015), Usta oyuncu Fatma Girik hayatını kaybetti
(Cnnturk.com, 24.01.2022).