Fatîn Efendi

Şair ve tezkire ya­zarı (D. 1813-14, Drama – Ö. 22 Haziran 1866, İstanbul). Asıl adı Davud. Drama eşrafından Hacı Hâlid Beyin oğlu, Dergâh-ı Âli kapucubaşılarından Halil İbrahim Ağanın torunu. Drama’da Kur’an okumayı öğrendi. Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın damadı olan ve defterdar olarak çalışan amcası Mehmed Hüsrev Bey’in yanına Mısır’a (1827-28) giderek burada sekiz yıl öğrenim gördü. Kahire’de bazı şairlerle tanıştı. İstanbul’a dönerek (1836) içinde bulunduğu durumu anlatan bir kaside yazıp Fazıl Mus­tafa Paşa’ya sundu. Divân-ı Hümâyun Kaleminde mühimme yazıcılığı yaptı. Burada Fatin mahlasını aldı. Daha sonra Mektubî Kaleminde çalıştı. Ticârethâne-i Âmire İlâmât Odasında mukabelecilik yaptı (1848). Mezarı Anadoluhisarı’nda, Göksu sırtlarındaki kabristandadır.

İlk şiirlerini Kahire’de yazdı. Bulak matbaasında görevli Kandiyeli Salih Racih Efendi’den şiir konusunda ve yaz­dıklarının düzeltilmesinde yardım aldı. Şairliğinden çok tezkiresiyle tanındı. Salim ve Safâî tezkirelerine zeyl (ek) olarak düzenlediği Tezkire-i Hatîmetü’l Eş’âr adlı eserinden ötürü ödüllendirilerek râbia rütbesi aldı. Eserinin toplanıp düzenlenmesi ile oğlu Rasim Efendi ilgilendi. Tezkire-i Hatîmetü’l-Eş’âr’ın taş baskısı 1854-55’de İstanbul’da yapıldı. 1722’den 1853’e kadar yetişen 672 şairin hayatına yer verdiği eserinin eksiklerini tamamlayıp hatalarını düzelterek yeniden bastırmak istediyse de, yalnızca küçük bir bölümünü yayımlayabildi. Şinasî’nin de bu konuda yaptığı girişim başarılı olamadı. İnönü Üniversitesinde Ömer Çiftçi, “Fatîn’in Hâtimetü’l-Eş’ar’ı” konulu bir tez çalışması hazırladı. Fatîn’in tezkiresinden başka, bir mesnevi, bir na’t, 8 kaside, 244 tarih, 158 gazel, 2 müstezad, 2 tahmis (beşleme), bir lûgaz (manzum bilmece), 17 kıta, 21 müfret ve 2 mısradan oluşan Divan’ı vardır. Gazelleri, kasidelerinden daha başarılıdır. Şiir yazma konusunda zayıf olan Fatin’in Divan’ı, ölümünden sonra oğlu tarafından hayat hikâyesiyle birlikte Dîvân-ı Fatîn adıyla yayımlanmıştır.

ESERLERİ:

Tezkire-i Hatîmetü’l-Eş’âr (Tezkire-i Sâlim zeyli, 1854), Dîvân-ı Eş’âr (1871).

HAKKINDA: Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri II (1972), TDE Ansiklopedisi (c. 3, 1979), Haluk İpekten / Türk Edebiyatının Kaynaklarından Türkçe Şu’ara Tezkireleri (1991), İ. Mahmud Kemal İnal / Son Asır Türk Şairleri (c. I, 1999), TDOE – TDE Ansiklopedisi 4 (2004).