Emin Türk Eliçin

Çevirmen, Eğitimci, Yazar

Doğum
21 Mart, 1906
Ölüm
16 Mart, 1966
Eğitim
İzmir Muallim Mektebi
Burç

Yazar, eğitimci, çevirmen (D. 21 Mart 1906, Genez (Özkonak)  / Nevşehir – Ö. 16 Mart 1966, İstanbul). Hali vakti yerinde, bağnaz olmayan bir hocanın dokuz çocuğundan birisidir. Babasının yönlendirmesi ile yedi yaşında “Kur’an”ı ezberleyerek hafız oldu ve Nevşehir’de ciddi bir din eğitimi aldı. Fakat Cumhuriyet’in kurulmasıyla başlayan yeni dönemde babası onu Niğde Muallim Mektebi’ne kaydettirir. Emin Türk, zamanın koşulları gereği olarak daha sonra ortaokulu Avanos’ta bitirdi. Niğde, Ankara, Konya ve İzmir’de öğrenimini sürdürerek İzmir Muallim Mektebi’ni çok parlak bir öğrenci olarak bitirdi. Eğitime ve öğretime büyük bir önem veren bu genç idealist öğretmen, 1927’de öğretim ordusuna katıldı. O günleri kendisi şöyle ifade eder:

 “İzmir İlk Öğretmen Okulu’nu bitirdiğim zaman, kendime, baştan sona Cumhuriyet tarafından yetiştirilmiş, iliklerine kadar onun fikirleriyle dolu genç bir havari gözüyle bakıyordum. Fakat, idelasit demokratlığım ilk kuvvetli darbeyi, okulu bitirdiğim 1927 yılının yazında yedi…” Yani, 1927 yaz ayları seçim dönemine denk gelmiştir. Adayların hilekârlığı, adaletsiz davranışları ve tehditkâr tavırlarıyla birlikte oy sandıklarında dönen oyunlar idealist bir eğitimcinin demokrasiye olan inancına indirilen ilk darbeler oldu.

Emin Türk, Ankara’da Çubuk İlkokulu’nda öğretmenlik görevine başladı. Bir ağa çocuğunu sınıftan atmak zorunda kaldığı için, çocuğun babası tarafından “Muallim Bey, sen on beş gün sonra sen burada yoksun” sözleriyle tehdit edilen Emin Türk, Kayseri’ye, Zincidere Yatılı Öksüzler Okulu’na gönderildi. Cumhuriyete, demokrasiye gönül vermiş olan genç öğretmenin idealleri artık giderek artan darbeler almaktadır. Üç yıl Kayseri’de görev yaptıktan sonra, politik nedenlerle işine son verildi (1930). Bir süre Türk Dil Kurumu’nda mümeyyiz (düzeltmen) olarak çalıştı. 1937’de başladığı Devlet Konservatuarı öğretmenliğine de 1944’te son verildi. 1935’te kendi olanaklarıyla Almanya’ya giderek Goethe Enstitüsü’nde dil eğitimi görürken bir yandan da siyasal bilgilere alanında eğitimine devam etti. Ancak, 1937’de hem ortamın iyice kötüleşmesi, hem de parasızlık nedeniyle Türkiye’ye döndü.

Aynı yıl Nazi Almanya’sından kaçan ve Ankara Devlet Konservatuarı’nda hocalık yapan Karl Erbert’e Sabahattin Ali’yle birlikte, oyun seçimi, sahneleme ve çeviri konularında asistan olarak atanarak sekiz yıl bu görevde kaldı. Ancak bir zaman sonra Milli Eğitim Bakanlığı tarafından görevine son verildi. Böylece uzun işsizlik yılları başladı. Milli Eğitim Bakanlığı’nın Dünya Klasikleri Dizisi’ne yaptığı 4 ciltlik “Yeşil Heinrich” çevirisinden sonra  “Ölümsüz Ülkeye Doğru” adlı kitabı çevirir, ama bir süre sonra kitaplar basılmadan geri verildi. Geçimini Etel, Edip Ekinci ve Çorumlu İbo takma adlarıyla gazetelere yazdığı yazı, yaptığı çeviriler ve eşi Asiye Özdemir Eliçin’in terziliğiyle elde ettikleri gelirle sürdürmeye çalıştı.

Eliçinler, 1951’de bir buçuk yıl Yozgat’ta tarımla uğraşırlar. Son yıllarında Ankara, Samsun ve İstanbul’da çevirmenlik yaptı. Eliçin, ardında çileli ve zorlu bir yaşam öyküsü bırakarak, kafasındaki tüm birikimleriyle 16 Mart 1966’da “sanık” olarak yaşama veda etti. Ölümünden dört yıl sonra, yazıları nedeniyle süren yargılamada aklandı ve o yazılar kitap olarak basıldı. Yine ölümünden sonra eşi tarafından bir vakıf kurularak adına öykü ödülleri verilmesi kararlaştırıldı.

“Sapa sağlam bir gövdenin üzerine oturtulmuş sapa sağlam bir kafa, içi pırıl pırıl halk sevgisiyle, memleket sevgisiyle dolu sapa sağlam bir yürek. Bu üç sapa sağlamlığın bir araya gelip birleşmesinden meydana gelmiş tüm Anadolu insanının niteliklerini üzerinde taşıyan pürüzsüz, sapa sağlam bir insan...” (Halil Aytekin)

“Emin Eliçin’in kitabı (Kemalist Devrin İdeolojisi), bu aydınların (Emin Eliçin’den on-on beş yaş büyüklerle on-on beş yaş küçükleri kapsayan kuşak) içinde yaşadıkları tarihsel durumun, dram değil, trajedi olduğunu çok iyi anlatmaktadır; üstelik yazarının, kitabında böyle birşeyi anlatmaya hiç de niyeti yokken...” (Aziz Nesin)

ESERLERİ:

DÜŞÜNCE-İNCELEME: Türk İnkılabı ya da Şark ve Garp (1940), Asya’nın Avrupa’ya Öğrettiği (1967), Tarih Taraması-Yüzyıllar Boyu İleri Geri Kavgası (2 cilt, derleme 1967), Kemalist Devrim İdeolojisi (1970), Kemalizm ve Türkiye (2004).

ÇEVİRİ: Altın Zincir (Upton Sinclair’den, 1940), Yeşil Heinrich (Gottfried Keller’den, 4 cilt, 1948), Büyük Serüven (1966) – Demir Ökçe (1966) (Jack London’dan), Freud ve Öğretisi (Stefan Zweig’dan, 1961), Asya’nın Avrupa’ya Öğrettiği (Franz Altheim’dan), Varoluşçuluk – Yahudilik Sorunu (1963) (J. P.Sartre’dan), Ölümsüz Ülkeye Doğru (Alfred Döblin’den, 1968), Dünya Mizahından Seçmeler (5 cilt, 1972).

KAYNAKÇA:  Muvaffak Şeref / Emin Türk Eliçin Yaşamından Evreler İzlenimler - Halil Aytekin / Emin Türk’ün Arkasından (Eylem, sayı: 31, 9.4.1966), Suat Taşer / İyi İnsan Ölmez (Şölen dergisi, Mart-Nisan 1966), Aziz Nesin / Has Aydın Emin Eliçin (Tanin, 20.2.1966) - Kahrolan Kuşağın Güçle Direnen Örnek Aydınlarından Biri (Yön, 7.4.1967) - Kemalist Devrim İdeolojisi ve Bu Kuşağın Trajedisi (Ant dergisi, sayı: 171, 7.4.1970), Yurt Ansiklopedisi (c. VIII, 1982-1983), İhsan Işık / Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006) - Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör