Akademisyen,
Hukuk Profesörü, Yazar, 1961 Kurucu Meclis İstanbul İli Temsilcisi (D. 1916, İstanbul - Ö. 29 Ocak 1991). Saint Benoit
Fransız Lisesi (1936), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1940) mezunu. Baba adı Hayrettin Şevket, anne
adı Emine Rukiye. Bir süre Beykoz Ortaokulu Fransızca Öğretmeni olarak çalıştı.
Bitirdiği fakülteye öğretim üyesi oldu.
1946
yılında “Müessese Teorisinde Fikir Unsuru ve Bazı Hususiyetleri” konulu
tezi ile doktor unvanını aldı. Aynı yerde “Amme Hukukumuz Bakımından İkinci
Meşrutiyet`in Fikir Cereyanları” teziyle Umumi Amme Hukuku Kürsüsünde
doçentliğe (1950) ve Anayasa profesörlüğüne yükseldi (1959). 1953-54 yılları
arasında Fakülte Meclisi kararıyla mesleki incelemelerde bulunmak için
Avrupa’ya gönderildi. Rockefeller Vakfının daveti üzerine bir yıl Amerika’da
araştırma yaptı.
27 Mayıs
ihtilalinden sonra Kurucu Meclis İstanbul İli Temsilcisi (06.01.1961 –
İstifa: 13.07.1961) oldu. Darbecilerin oluşturduğu
Anayasa komisyonu üyeleri arasında yer aldı (1961). Komisyon Başkanı Sıddık
Sami Onar ile olan anlaşmazlığı sonucu görevinden alındı.
Millî
Birlik Komitesinin 27 Ekim 1960 tarihli, 147 profesör, doçent ve asistanın
üniversite ile ilişiğinin kesilme kararından sonra Paris’te NATO emrinde
görevlendirildi.
İstanbul
Hukuk (1968-69), İstanbul Siyasal Bilgiler (1979) fakültelerinde dekanlık da
yapan Tunaya, anayasa, siyasal partiler konularındaki yazı ve konuşmalarıyla
tanındı. Emekliliğine üç ay kala, 12 Eylül 1980’den sonra kurulan askeri
yönetim tarafından görevinden alındı.
Fransız
Hükümeti tarafından Legion d`Honneur nişanı ile ödüllendirildi. Balıkesir
Barosunun Cumhuriyet’in 60. yılında verdiği “Anıtlaşmış On Hukukçu”dan biri
seçilen Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler adlı eserinin 3. cildiyle
1989 yılı Sedat Simavi Siyasal Bilimler Ödülünü almıştı.
ESERLERİ:
Türkiye’de Siyasî Partiler (1952, yeni
bas., 3 cilt, 1986), Milletvekilleri
Seçimi Kanunu (1954), İkinci
Meşrutiyetin Siyasî Hayatına Bakışlar (1959), Siyasî İlmi Serisi (1959), Hürriyetin İlanı, Türkiye’nin Siyasî Hayatında Batılılaşma
Hareketleri (1960, yeni bas. 2010),
İslâmcılık Cereyanı (1962, yeni bas. İslamcılık Akımı adıyla 2004), Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve
Atatürkçülük (1964), Siyasal
Kurumlar ve Anayasa Hukuku (1964),
Türkiye’de Siyasal Gelişmeler / 1876-1938 (2 cilt: Mütareke-Cumhuriyet ve Atatürk Dönemi ve
Kanun-ı Esasî ve Meşrutiyet Dönemi,
1965), İnsan Derisi ile Kaplı Anayasa (1969), Medeniyet’in Bekleme Odasında (1989).
KAYNAKÇA: Dr. Alev Coşkun / Tarık Zafer Tunaya’nın makaleleri bir
arada Türkiye’de: Siyasal Gelişmeler (Cumhuriyet Kitap, 25.4.2002), Oylum
Yılmaz / Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük (Radikal Kitap,
10.11.2002), Necmeddin Şahiner / Onbirinci Ölüm Yılında Tarık Zafer Tunaya
1915-1992 (Sur dergisi, Şubat 2003), Sefa Kaplan / Türkiye’nin Siyasi Hayatında
Batılılaşma Hareketleri – Modernleşme Sancıları (Hürriyet Keyif, 12.9.2004),
İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2007, 2009), TBMM Albümü 4. Cilt 1960-1983 (2010).
