Ekrem Hakkı Ayverdi

Mimar, Sanat Tarihçisi

Doğum
22 Aralık, 1899
Ölüm
23 Nisan, 1984
Eğitim
Mühendis Mektebi (İstanbul Teknik Üniversitesi)
Burç

Mimar, sanat tarihçisi (D. 22 Aralık 1899, Şehzadebaşı / İstanbul - Ö. 23 Nisan 1984, İstanbul). Şeceresi babası Piyâde Kaymakam (Miralay) İsmâil Hakkı Bey yoluyla Bolulu Ramazanoğulları‘na, annesi Meliha Hanımefendi tarafından da bugün Budapeştete‘deki türbesinde yatan veli Gülbaba‘ya dayanır. 1907-11 arası Dârû’t-Tedris, Hadika-i Meşveret mekteblerinde, daha sonra Vefa Sultânisi ve Mühendis Mektebinde okudu. 1920’de yüksek tahsilini bitiren Ekrem Hakkı Bey bir buçuk sene kadar İstanbul Belediyesi Fen İşlerinde çalıştıktan sonra 1950’lere kadar inşaatçılıkla uğraştı. Bu zaman zarfında müteahhit olarak Edirne, Çorlu, İstanbul, Bursa’da yoldan köprüye ve hastaneye kadar çeşitli binaların yapımı, daha çok restorasyon işlerindeki hizmetleriyle dikkat çekti.

Birçok ülkeyi gezerek araştırmalar yaptı. Osmanlı İmparatorluğu’nun sahibi olduğu coğrafyanın beş yüz elli bin kilometrelik bölümünü kendi imkânlarıyla inceleyerek buradaki mimari eserlerden bir bölümünü unutulmaktan kurtardı. Mîmârî eserlerin ihyâsı ile uğraşırken bir yandan da hat, tezhib, işleme, cilt, kalemtraş, divit ve Kur‘ân-ı Kerim koleksiyonları ile meşgul oldu. Bunların en nâdidelerini topladı, muhâfaza etti. Onu elli yaşından sonra, hayatının ikinci safhasında, yani mimarî tarihi araştırıcılığı içinde görüyoruz. Bir yandan memleketin çeşitli mes‘eleleri hakkında makaleler yazarken, ilerde neşredeceği abide eserlerin çekirdeği çatlamış bulunuyordu. 1953’te yayımlanan Fatih Devri Mimari Eserleri ile başlıyan bu büyük hizmet, temposunu artırarak vefatına kadar aralıksız sürdü.

Araştırmalarından dolayı kendisine İstanbul Üniversitesince fahrî doktorluk pâyesi verildi (1979). İstanbul Fetih Cemiyetinin otuz yıllık başkanı, bu cemiyete bağlı Yahya Kemal Enstitüsü ve İstanbul Enstitüsünün kurucusu ve azası. Son olarak da fikir ve sanat hayatında mühim bir mevkii olan Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfının bânisiydi. 17 Kasım 1979’da Aydınlar Ocağı  ilk Üstün Hizmet Armağanını Ayverdi’ye verdi. Ayverdi’nin tarih, sanat tarihi, mimari dallarında yüzden fazla makalesi yayımlanmış, İstanbul’da birçok ünlü bina ve eseri inşa etmiştir. Bazıları: Elhamra Sineması, Gureba ve Haseki Hastanelerinde birçok klinik binası, Kadıköy Halkevi binası, Taksim’de eski Belediye Gazinosu, Üniversite Rasathanesi, Beşiktaş’ta Barbaros Anıtı, Gazanfer Ağa Medresesi, Beykoz İshak Ağa Çeşmesi, Bâli Paşa Câmiî, Mesih Paşa Câmii, Lâleli Câmii, Ayasofya, Edirnede Selimiye, Üç Şerefeli, Eski Câmii, Bâyezid, Muradiye, Yıldırım, Süleymaniye Câmileri ve Çelebi Bedesteni Boyacıköy Camii, Bursa Vali Konağı, Heybeliada Camii.

ESERLERİ:

18. Asırda Lâle (1950), Fatih Devri Mimari Eserleri (1953), Fatih Devri Mimarisi (1953), Fatih Deri Hattatları ve Hat San’atı (1953), Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri (4 cilt, 1953-1974),  Yugoslavya’da Türk Abideleri ve Vakıfları (1957), Fatih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskânı ve Nüfusu (1958), Fetih Devri Mimarisi Zeyli (1960), Osmanlı Mimarîsinin İlk Devri (1966), Vakıflar Tahrir Defteri (Ö. L. Barkan ile, 1970), Fatih Devrinde Osmanlı Mimarisi (2 cilt), Osmanlı Mîmârisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri (2 cilt, 1972), İlk 250 Senenin Osmanlı Mîmârîsi (1976), Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri (4 cilt, 1979-1983).

HAKKINDA: M. Akif Ak / Söyleşi (Pınar dergisi, Nisan 1976), Ekrem Hakkı Ayverdi ile Bir Konuşma (Gençlik dergisi, Haziran 1976), Köprü dergisi (Mayıs 1978), Tercüman gazetesi (4.7.1982 ve 5.7.1982), İ. Aydın Yüksel / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 4, 1991), Mehmet İsmet Binark / Ekrem Hakkı Ayverdi Bibliyografyası (1999), Mehmet Nuri Yardım / Edebiyatımızın Güleryüzü (2002). Ayrıca İstanbul Fetih Cemiyeti tarafından Ekrem Hakkı Ayverdi hatıra kitabı yayımlanmıştır.

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör