Behram Kurşunoğlu

Fizikçi, Bilim İnsanı

Doğum
Eğitim
Ankara Üniversitesi, İngiltere’deki Edinburgh Üniversitesi, Cambridge Üniversitesi (Doktora)

Fizik bilgini (D. 1922, Çaykara / Trabzon  - Ö. 25 Ekim 2003, Miami / Florida / ABD). Ailesi aslen Bayburt’un Merkez ilçesine bağlı Aydıncık köyündendir. Lise öğrenimini Trabzon’da tamamladıktan sonra, Ankara Üniversitesi ile İngiltere’deki Edinburgh Üniversitesi’ndeki eğitiminin ardından fizik doktorasını yine İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nde tamamladı.1958 yılından itibaren Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yaşadı ve çalışmalarının büyük bir bölümünü orada sürdürdü. Florida’daki evi ve çalışma odası özellikle bilime katkı sağlamış olan pek çok kişinin ziyaretine tanıklık etti.

Albert Einstein'ın genel görelilik kuramının elektromanyetizma ile birleştirilmesi üzerine çalışmalar yaparak, “Genelleştirilmiş İzafiyet Teori­si” adıyla yeni bir teori ortaya koyan ve birçok armağanlar almış olan, fizik biliminin XX. yüzyılda yaşamış olan en büyük adlarından birisi olan Kurşunoğlu, niçin fizikçi olmaya karar verdiğini şöyle açıklamıştı:

 “Türkiye’nin bundan elli yıl önce bilim adamlarına çok ihtiyacı vardı. Memleketin kalkınması için bu gerekliydi. Biz de bu konuda bir şeyler yapabileceğimizi düşünerek bilim adamı olmayı seçtik. Fizik konusuna gelince; bu alanda bir ad çok ilgimi çekti. O da Albert Einstein’dı. 1945 yılında atom bombası Japonya’nın Hiroşima kenti üzerinde patlatıldığında bunun yankıları çok büyük oldu. Benim de ilgimi çekti ve bu konuda daha fazla bilgi sahibi olmak istedim. Dedim ki bir gün bu, bize de gerekebilir.”

1940’ların sonuna doğru Cambridge’deki doktora çalışması sırasında Albert Einstein ile mektuplaşmaya başlamıştı. 1953 yılında araştırmalar yapmak üzere Ameri­ka’ya Cornell Üniversitesine gittiğinde Einstein tarafından evine davet edildi. Orada Einstein’le aralıksız 4 saat görüştü. Bu sırada Prof. Kurşunoğlu 31, Einstein de 74 yaşlarındaydı. Albert Einstein ve Erwin Schrödinger ile birlikte simetrik olmayan yerçekimi kuramları üzerinde önemli çalışmalarda bulundu. Araştırmalar yapmak üzere de 1952 yılında Amerika’ya Cornell Üniversitesi’ne gitti. Askerlik hizmetini yapmak için 1955’te Türkiye’ye döndü.

Behram Kurşunoğlu, 1950'li yıllarda Atom Enerjisi alanındaki çalışmalarını Türkiye’de sürdürerek Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun kuruculuğunu da yaptı. Ayrıca Genel Kurmay Başkanlığı’na danışmanlık hizmetinde bulundu. Bir dönem de Birleşmiş Milletler Bilim Komisyonu’nda çalıştı. 1958 yılında tekrar Amerika’ya gitti ve Miami Üniversitesi’ne profesör oldu. Genç yaşında dünya fizikçileri arasında saygın bir konum kazanmıştı. 1958’de atomun barışçı bağlamlarla kullanılması amacıyla toplanan II. Milletlerarası Konferansı’nda Türkiye temsilci­si olarak bulundu. 1961’de İngiliz Atom Enerjisi Araştırma Kuru­mu’na ve Münih Max Planck Fizik ve Astrofizik Enstitüsü’ne, 1962-64 yılları arasında da Tennessee Oak Ridge Milli Labaratuvarı’na danışman oldu.  

Kurşunoğlu, Florida Üniversitesi’ndeki çalışmalarının yanı sıra Global Foundations adlı, Amerika’nın önemli araştırma merkezlerinden birine de başkanlık yaptı. 1965’te Miami Üniversitesinde “Teorik Fizik Çalışmaları Merke­zi’ni kurdu ve başkan seçildi. Merkezde düzenlenen bir başarı armağanı merasiminde, Nobel Ar­mağanı kazanmış 22 ilim adamıy­la birlikte yeryüzünün en tanınmış fizikçilerine takdîm edildi.

Yine 1965 yılında, emekliye ayıldığı Carl Gables’deki merkezde 1992 yılına kadar doktora sonrası çalışmalar düzenleyerek bilim adamları eğitmiş ve fikir alışverişinde bulunmak üzere dönem dönem bu merkeze gelen bilimcilerle bir forum oluşturdu. Merkezin yürütülmesine yardım etmiş olan emekli fizik profesörü Dr. Arnodl Perlmutter’in ifadesine göre, merkeze çalışmaya gelen bilim adamlarının 35’i Nobel Ödülü almış kişilerdi. Kurşunoğlu, bu merkezin 1992'de kapanmasına kadar da burada bulundu ve emekliye ayrılana kadar ise Orbis Scientiae toplantılarını bu merkezden yaptı.

1969’da da altı Nobel Armağanı almış bilim adamıyla birlikte Robert Oppenheimer Bilim Ödülü’nü başlattı. Yine altı Nobel armağanı alan bilim adamının içerisinde yer aldığı Milletlerarası Enerji Form­lar başkanlığına getirildi.

Behram Kurşunoğlu, çalışmalarının büyük bölümünü “Birleşik Alan Teorisi”ni geliştirmeye ayırmıştı. Daha sonraki yıllarda çekirdek enerjisi konuları ile ilgilendi. Kuantum Fiziği konusunda yaptığı araştırmalarla özellikle "Genelleştirilmiş İzafiyet Teorisi”ni ortaya atan kişi olarak bütün dünyada ün kazandı. Üzerinde en son çalıştığı proje evrenin oluşumuyla ilgiliydi. Konu, Einstein ve ünlü meslektaşı Erwin Schrödinger tarafından da yıllarca incelemişti. Kurşunoğlu, meslek alanında ayrıca çok sayıda kitap yazmıştır.

Evrenin “bir geçiş döneminde” bulunduğu görüşünde olan Kurşunoğlu, ölmeden önce, Türkiye’de su konusunda bir konferans düzenlemeyi planlıyordu. Çünkü, “Su ve enerji meselesi yaşadığımız yüzyılın en büyük sorunu olacak” görüşündeydi. Düşündüğü diğer bir konferans da nükleer silahların yayılmasının tehlikeleri üzerine olacaktı. Kurşunoğlu’na göre “Eninde sonunda akıl ve bilim galip gelecek”ti. 1972 yılında kendisine Cumhurbaşkanlığı Bilim Armağanı, 2001 yılında, bilime katkılarından dolayı Atatürk Özel Ödülü verildi. Ölümünden yaklaşık bir ay kadar önce hayatını dünyadaki tüm bilim insanlarına kalıcı bir eser bırakmak kaygısı ile İngilizce olarak yazdığı kitabı yayına hazır hale getirmişti. Fakat ani bir kalp sonucunda ölmesinden dolayı bu kitap yayımlanamadı. 25 Ekim 2003 günü, 82 yaşında iken ABD'nin Miami şehrinde vefat etti, aynı şehirde toprağa verildi. 1964 yılından beri organize etmekte oldugu Coral Gables Konferans serisi ile de tanınan Kurşunoğlu, 2003 yılındaki konferanstan kısa bır zaman önce kalp krizinden vefat etmiştir. Eşi Sevda (Arif) Hanım'dan İsmet ve Sevil (Kurşunoğlu-Brahme) adlı iki doktor çocuğu, Ayda (Weiss) adlı bir avukat kızı vardır.

Prof. Dr. Kurşunoğlu, evrenin meydana gelişini açıklayan “Büyük Patlama” (Big Bang) adlı popüler teorinin yerine, bilimsel temel deneylerle ortaya koyduğu “Genelleştirilmiş İzafiyet Teori­si”ni bilimsel olarak şöyle izah etmiştir:

“En büyük güç sahibi olan Al­lah, yaratmak ve yönetmek için evreni meydana getirdi. Evrende temel ve manyetik yükler bulun­maktadır. Orbitron Teorisi adını taşıyan bu teori, evrendeki kuram­sal çalışmaları içine almaktadır… Evrenin yaratılmasında ilk iki üç saniye içinde, evrenin büyük bölümünü oluşturan 108° parçacık meydana geldi. Zamanın başlan­gıcından önce evreni kaplayan za­man öncesi güçlerin alanı vardı. Milyarlarca sene sonra bu alan çok yüksek yer çekimi sebebiyle çöktü ve bir atomdan trilyonlarca kere küçük ‘mikroblackholes’ denilen ‘mikrokaradelikler’ ortaya çıktı. Bu deliklerin yarısı maddeden, yarısı ise değişik yapılı karşı maddeden meydana geliyordu. Bu delikler­den zaman öncesinde başlayan büyük bir yangın evrene dağıldı. Madde ile karşı maddenin çarpış­ması her şeyi imha eden patlama­lara sebep oldu. Madde ile karşı madde birbirinden parçalanma ne­ticesinde ayrılınca yeni parçacık­lar, zamanla yıldızlar, gezegenler, karşı gezegenler ve insanlar, çok muhtemelen de karşı insanlar ya­ratıldı.” 

‘Mikrokaradelikler’i de şu şekilde açıklamıştı: “Aklın alamayacağı kadar bü­yük yerçekiminde meydana gelen ‘mikrokaradelikler’ hemen hemen ‘O’ boyuta yakın ve brotonun 1 milyon trilyon misli ağırlıkta yeni parçacıklar. Bu ağırlık ise 1’in 10 milyonda biri ağırlıkta. Yani tesh­ili mümkün olamayacak ölçüde az ağırlıkta.”

BAŞLICA ESERLERİ: 

Modern Quantum Theory (1962), Büyük Bir Fizikçiyi Anımsarken: Paul Adrien Maurice Dirac.

KAYNAKÇA: “Behram Kurşunoğlu” (Türkiye Ansiklopedisi, 1974, c.3, s. 969), Devrim Çubukçu / Ünlülerin Katında Fizik - Behram Kurşunoğlu (Bilim ve Teknik, sayı: 425, Nisan, 01.04.2003), Şaban Döğen / Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi (2004), İhsan Işık / Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör