Asım Bezirci

Eleştirmen, Araştırmacı, Yazar

Doğum
Ölüm
02 Temmuz, 1993
Eğitim
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Diğer İsimler
Fikret Arıel, Halis Acarı

Yazar, eleştirmen, araştırmacı. (D. 1928 (nüfusta 1927), Erzincan - Ö. 2 Temmuz 1993, Sivas). İlk yazılarında Fikret Arıel (1955), Halis Acarı (1957) imzalmarını da kullandı. Erzincan Lisesi (1945), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (1950) mezunu. Öğretmenlik formasyonu olduğu halde bu hakkı kendisine kullandırılmadı. İstanbul'da bazı özel şirketlerde muhasebecilik yaparak 1978 yılında emekli oldu. 2 Temmuz 1993'te Sivas'ta meydana gelen olaylar sırasında çıkan Madımak Oteli yangınında hayatını kaybetti, İstanbul’da toprağa verildi. Ölümünden sonra sevenleri tarafından anısına Asım Bezirci'ye Saygı Kitabı  (1993) yayımlandı.    

Yazı hayatına 1950'de Gerçek gazetesinde yazdığı siyasî fıkralarıyla başladı. 1959'a kadar takma adlar kullanarak, 1960'dan sonra asıl adıyla yazılarını Yeni Ufuklar, Ataç, Halkın Dostları, Militan, Politika, Dönem, Yön, Soyut, Papirüs, Yeni Edebiyat, Halkın Dostları, Yeni Dergi, Yeni a, Yeni Ortam, Dönemeç, Yazko Edebiyat gibi dergi ve gazetelerde yayımladı. Edebî dönemler ve kişiler üzerine araştırma ve incelemeleriyle tanınmıştır. Nesnel ve bilimsel bir eleştiri anlayışını savundu. Ahmet Haşim, Nâzım Hikmet, Orhan Veli Kanık, İlhami Bekir, Tevfik Fikret ve Cahit Sıtkı Tarancı’nın Bütün Şiirleri dizilerini yayına hazırladı. 1963'te Otağ dergisince, 1968'de Yeni Dergi okuyucularınca "Yaşayan eleştirmenlerin en beğenileni" seçilmişti. 1989'da Rıfat Ilgaz kitabıyla Ferit Oğuz Bayır Düşün ve Sanat Ödülü'nü aldı.  

“Sanatın toplumsal işlevi, toplumda sanat, toplumcu sanat; toplumcu gerçekçilik, eleştirel gerçekçilik; edebiyat ve eleştiri, öznel eleştiri, nesnel bilimsel eleştiri vb kavramların yoğunca tartışıldığı, kavranılmaya çalışıldığı bir dönemde Bezirci'nin bu yöndeki inceleme, eleştiri yazıları ve çevirileri önem kazanıyordu. O, bir bakıma da; o güne değin oluşagelen kalıta sahip çıkarak edebiyat eleştirimizin önünü açabilecek çalışmaları sergiliyordu. 

“Yenileşme, gelişmeden yanadır o. Her yeni kitabında da bu yanını sergiler. Eleştiriye bakışı, eleştiri anlayışı bu minval üzerinde yol almıştır. Şunu içtenlikle söyleyebilirim ki; Bezirci, eleştiri kuramı ve yöntemine dönük belirlemeleri, geleneği oluşturan eleştirmenlere bakışı ufuk açıcı olmuştur hep. Özellikle Ataç ile ilgili çalışmasında, onun ‘eleştiri anlayışı’nı değerlendirdiği bölüm, Bezirci'nin edebiyat eleştirimizin boyutlarını göstermesi, kalıta nasıl/ne yönde bakılması gerektiğini göstermesi bakımından önemlidir.” (Feridun Andaç)  

ESERLERİ:

ELEŞTİRİ-ARAŞTIRMA-İNCELEME: Çok Kapılı Oda (1961), Edip Cansever (1961), Günlerin Getirdiği Götürdüğü (1962), Bilimden Yana (1963), Abdulhak Hamit ve Târık  yahut Endülüs'ün Fethi (1966), Okudukça (1967), Orhan Veli Kanık (1967), Ahmet Haşim (1967), Nurullah Ataç: Yaşamı-Kişiliği-Eleştiri Anlayışı-Yazıları (1968),  Metin Eloğlu (1971), On Şair On Şiir (1971), Seçme Romanlar (R. Taner ile, 1973), İkinci Yeni Olayı (1974), Sabahattin Ali (1974), Nâzım Hikmet ve Seçme Şiirleri (1975), Bilimden Yana Sosyalizme Doğru (1976), Halk ve Sosyalizm İçin Kültür ve Edebiyat (1979), 1950 Sonrasında Hikâyecilerimiz (1980), Seçme Hikâyeciler (R. Taner ile, 1981), Abdülhak Hamit (1983), Orhan Kemal (1984), Pir Sultan (1986), Halkımızın Diliyle Barış (1986), Şairlerimizin Diliyle Barış (1987), İnceleme ve Şiirlerle Türk-Yunan Dostluk ve Barışı (1987), Otuz Beş Yaş - Cahit Sıtkı Tarancı -  Bütün Şiirleri (1988), Rıfat Ilgaz (1988), Deyimlerimizin Sözlüğü (1990), Oktay Akbal (1991), Türk Halk Şiiri (1993), Temele Gül Dikenler (1997), Güle Dil Verenler (13 şair hak., 1998), Nezihe Meriç  (1999), Abdülhak Hâmit-Bütün Eserleri (yay.haz. 2001).

ANTOLOJİ: Dünden Bugüne Türk Şiiri (1968, güncelleştirilmiş yeni basımı 5 cilt. 1- Halk Şiiri, 2- Divan Şiiri, 3- Yeni Şiir, 4- Yeni Şiir, 5- Yeni Şiir; yay. haz. Kemal Özer, 2002).

ÇEVİRİ: Üç Hikâye (Flaubert’ten, 1955), Belalı Yer (E. Caldwell’den, 1959), Varoluşçuluk (Sartre’dan, 1961), Seçme Şiirler (Eluard’dan, 1961), Sosyalizmin Işığında Bilim ve Din (Cachin’den, 1965), Sosyalist Gözle Toplum ve Sanat (J. Fréville – G.V. Plehanov’dan, 1963), Pyrrhus ile Cinéas (S. De Beauvoir’dan, 1964), Edebiyat Üstüne (Alain’den, 1965), Diderot (André Cresson’dan, 1965), Sosyalizmin Felsefesi (1966) – Özgürlük Sorunları (1968) (René Maublanc’dan), Dünyada ve Bizde Sendikacılık (G. Lefranc’dan, 1966), Demokrasi Barış Sosyalizm (1966) – Seçme Yazılar (1967) (J. Jaurès’den), Yeni Roman (A.R. Grillet’den, 1981), Seçmeler (Voltaire’den).

Ölümünden sonra bütün eserleri yeni basımları Evrensel Yayınlarınca yapılmaya başlanıldı.

 HAKKINDA: Mehmet Seyda / Edebiyat Dostları (1970), Ali Hikmet / On Şiir On Şair (Cumhuriyet, 1.4.1971), N. Ç. Berksoy / Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977), Sanat ve Toplum (Ocak 1979), Eleştiri (1980), Dönemeç (Şubat 1981), Yurt Ansiklopedisi IV (1982), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi I (1982), Cengiz Gündoğdu / Nesnel Eleştirmen Asım Bezirci ile 'Öznel' Konuşma (Gösteri, Ağustos 1983), Atilla Birkiye  / Asım Bezirci'ye Saygı (1993), Sıvas Kitabı: Bir Topluöldürümün Öyküsü (haz: Attilâ Aşut, 1994), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (6. bas. 1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bs. 1999), Vitrindekiler / Demokrasi Barış Sosyalizm (Cumhuriyet Kitap, 9.9.1999), Muzaffer Uyguner / Asım Bezirci’den Bir İnceleme (18.11.1999), Feridun Andaç / Edebiyatımızın Yol Haritası (2000), Sennur Sezer / Asım Bezirci -  Feridun Andaç / Bezirci ve Edebiyat Eleştirimiz - Kemal Özer / Bezirci'nin Araştırmacı Kimliği - Nuray Sancar / Dostluk Şiirlerinin Yolunda (Cumhuriyet Kitap, 8.6.2000), Tanzimet’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi 1 (2001), Adnan Özyalçıner / Asım Bezirci'nin ‘Türk Şiiri Antolojisi’ Kemal Özer'in Katkısıyla Genişletildi Kapsamlı Bir Antoloji (Cumhuriyet Kitap, 31.10.2002), Neslihan Savaş / Şiir Defterinden Antolojiye - Dünden Bugüne Türk Şiiri (Radikal Kitap, 13.12.2002), Serkan Öztürk / Virgül (Haziran 2003).

 

   

 

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör