Şeyh Yusuf Hemedanî

Şeyh

Ölüm
-
-
Burç

Halk arasında Şeyh Yûsuf el-Hemedânî adı ile bilinen türbe, merkez Sur ilçesi, Melikahmet Mahallesi Kesmeli Sokakta, Şeyh Yusuf (Tabakhane) Camii'nin avlusunda bulunmaktadır. 1316/1898 tarihli Salnâme-i Diyarbekir'de, eizze-i kiramdan Şeyh Yusuf el-Hemedânî'nin Diyarbakır'da cami-i şerifi haziresinde medfûn olduğu belirtilmektedir. Ancak burada medfûn olan Şeyh Yûsuf, Ahmed Yesevî'nin hocası ünlü mutasavıf Şeyh Yûsuf el-Hemedânî ile karıştırılmamalıdır. Çünkü bu ünlü mutasavvıfın türbesi bugün Türkmenistan'ın Merv şehrindedir.

Bu durumda, burada medfûn olan Şeyh Yusuf el-Hemedânî'nin Akkoyunlu döneminde yaşamış ve İran'daki Hemedân (Hemezân)'dan şehrimize gelip yerleşmiş bir şeyh olabilir. Bilindiği gibi Diyarbakır ile Hemedan arasındaki bağlar eskilere dayanmaktadır.

KAYNAK: Ali Melek – Abdullah Demir / Dini Değerleriyle Diyarbakır (Diyarbakır İl Müftülüğü, 2009, Ankara).

ŞEYH YUSUF HEMEDANÎ TÜRBESİ

Kare planlı türbelerin başka bir örneği de Şeyh Yusuf Hemedani Türbesi, Merkez Sur İlçesi, Melik Ahmet Mahallesi Kesmeli Sokakta, Şeyh Yusuf (Tabakhane) Camii’nin avlusunda bulunmaktadır. 1316 (H) / 1898 (M) tarihli Diyarbakır Salnamesi’nde E’izze-i Kiramdan Şeyh Yusuf el-Hemedani’nin Diyarbakır’da aynı adla anılan cami-i şerif haziresinde meftun olduğu belirtilmektedir. Şeyh Yusuf Camii, 28 Eylül 1468 tarihli vakfiyesine göre Diyarbakırlı Hacekiye ayanından Kavvasoğlu diye meşhur Hacı Ahmed tarafından inşa edilmiştir.

Caminin vakfı 1468 tarihinde tescil edildiğine göre yapı bu tarihten önce inşa edilmiş olmalıdır. Türbenin de camiyle aynı tarihte inşa edildiği tahmin edilmektedir. Eser, içten ve dıştan kare planlıdır. Kare planlı yapı içten pandantif geçişli kubbe dıştan piramidal bir külahla örtülüdür. Piramidal külah oldukça yüksek tutulmuştur. Yapı tamamen siyah renkli düzgün kesme taş malzemeden inşa edilmiştir.

KAYNAKÇA: Hatice Başak / Diyarbakır Mezar Taşları (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010, Van), Şevket Beysanoğlu / Diyarbakır’da Gömülü Meşhur Adamlar (1985, Ankara),  M. Mehdi İlhan / “Diyarbakır’ın Türbe, Yatır ve Mezarlıkları” (İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri, Ankara, 1996, s.19-211) -  “Diyarbakır Mezarlıkları ve Mezar Taşı Kitabeleri” (Diyarbakır Müze Şehir, İstanbul 1999, s. 258-67), Zeki İzgöer / Diyarbakır Salnameleri (IV-V, İstanbul, 1999), Metin Sözen / Diyarbakır’da Türk Mimarisi (1971, İstanbul), İrfan Yıldız / “Diyarbakır Türbeleri” (Medeniyetler Mirası Diyarbakır Mimarisi, (Ed. İrfan Yıldız, Diyarbakır, 2011, s. 319-70).

Yazar: Doç. Dr. İRFAN YILDIZ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör