Çeçenistan'ın direniş lideri ve efsane komutanı (D. 14 Ocak 1965, Dyshne / Vedeno / Rusya – Ö. 10 Temmuz 2006, Ekazhevo / Rusya).
14
Ocak 1965 günü Çeçenistan'ın Vedeno bölgesinin bir kaç kilometre ötesindeki
Vedeno köyünde doğan Şamil Selmanoviç Basayev, ilkokul ve liseyi burada okudu. Moskova
Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünden 1987 yılında mezun oldu.
Bir
süre de İstanbul'da eğitim gören Şamil Basayev, daha sonra ticaretle uğraştı ve
Terek Grozni futbol kulübünde kısa süre top koşturdu.
1991
yılına gelindiğinde Rusya'da siyasi çalkalanmalar başlamıştı. Zaten devrimci
bir kişiliğe sahip olan Şamil Basayev bu durumu Müslümanların lehine çevirme
yolları aradı ve derhal Moskova'ya doğru yola çıktı.
Burada
arkadaşlarıyla gizli toplantılar yaptı ve konuşmalarında devrimin olması
gerektiğini, bu durumun Müslümanların yararına olacağını anlattı. Nihayet 1991
yılının ortalarında Komünist Rusya yıkılmış yerine Rusya Federasyonu
kurulmuştu.
Cevher
Dudayev aynı yıl içinde generallikten istifa ederek anavatanı Çeçenistan'a
gelmiş, 1991'in eylül ayında Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Devleti'nin
bağımsızlığını ilan etmişti.
Şamil
Basayev'de Çeçenistan'a gelerek bağımsızlığa tam destek vermiş ve zuhur edecek
olan savaş münasebetiyle Abhazya'ya geçerek Kafkas Halkları Konfederasyonu'na
(K.H.K) katılmıştı. Bir süre sonra Cevher Dudayev'in görevlendiği birliğiyle
burada Azerbaycan'a gidip ve Ermenilerle savaştı. Aylar sonra Müslüman direniş
unsurları arasında nifak tohumu ekildiğini gören Şamil Basayev Çeçenistan'a
geri döndü.
Çeçenistan
bağımsızlık mücadelesinin tüm dünyada duyulması için bir şeyler yapmak
gerekiyordu. Şamil Basayev bunun için bir plan yaptı. Cevher Dudayev'in planı
onaylamasının ardından 4 gözü kara arkadaşıyla Dori havaalanına doğru yola
çıktı ve bir uçağı ele geçirdi. Ankara Esenboğa havaalanında kendisinin ve
arkadaşlarının sağ salim Çeçenistan'a gönderilmesi şartının kabul görmesinden
sonra yolcuları serbest bırakan Şamil Basayev, görevini başarıyla tamamlamanın
verdiği keyifle ülkesine döndü.
.
1992 yılında Cevher Dudayev'den yeni bir görev alan Şamil Basayev, yüz kişiden
biraz fazla birliğiyle Gürcü işgali altındaki Abhazya'ya geçmiş, Kafkas
Halkları Konfederasyonun genel komutanı olmuştu. Komutan Şamil Basayev bu
savaşta yaptığı başarılı çalışmalarla Abhaz halkının gönlünde taht kurmuştu.
(Abhaz-Gürcü
savaşı Şamil Basayev'in Türkleri tanıdığı ilk savaştır. Burada; Efkan Çağlı,
Vedat Akar, Zafer Alış, Bahadır Özbağ ve Hanefi Aslan gibi kafkasya kökenli
Türkiyeli savaşçılarla tanışmıştı. Şamil Basayev, yıllar sonrada birçok
Türkiyeli mücahidle tanışacak hatta ailesini bile Türkiyelilere emanet
edecekti.)
Abhazya
savaşı bittikten sonra 'Halkın Kahramanı' madalyası alan Şamil Basayev, Abhazya
Savunma bakanlığına getirildi. Yaklaşık bir ay sonrada Abhaz bir bayanla
evlendi.
Şamil
Basayev, 1994 yılına gelindiğinde tamamı kendi birliğinden olan mücahidleriyle
Afganistan'ın Host Vilayetine gitti. Burada Afgan komutanlarla bir toplantı
yapan Basayev, birliğini 5 gruba ayırdı. Mücahid birliklerini Nisan ve Mayıs
aylarını içine alan ciddi bir askeri eğitimden geçirdi. Bu esnada Çeçenistan'da
muhalif münafıkların silahlı faaliyetler içinde olduğu haberini aldı ve
emrindeki birliğiyle hemen Çeçenistan'a döndü.
Burada
Rus destekli muhalif hareketi bir kaç ayda başarıyla bastırdı. Takvimler 1995'i
gösterirken Şamil Basayev'in Vedeno'daki evi Rus savaş uçaklarınca bombalanmış
karısı ve çocukları da dahil olmak üzere ailesinden 11 kişi hayatını
kaybetmişti. Buna rağmen yılmadan Cihada devam eden Şamil Basayev örnek
alınması gereken biri olduğunu kanıtlamıştı adeta.
Saldırgan
Rus ordusu Çeçenlere karşı tam bir katliama girişmişti. Şamil Basayev bu duruma
derhal dur demeliydi. Dünya direniş tarihinin görüp görebileceği en çılgın
operasyonu yapacaktı. Buna göre; 63 seçkin savaşçıyla Moskova'ya gidecek ve
Kremlin'i ele geçirecekti.
İnce
ve dahice bir plan yapan Basayev, Rusya'daki Çeçen mafyasıyla irtibata geçti ve
Moskova'nın en işlek caddelerinin birine daha sonra koz olarak kullanmak için
ciddi miktarda patlayıcı yerleştirdi.
14
haziran 1995 günü zorlu yolculuk başlamıştı. 10'a yakın kamyonda kamufle
edilmiş 63 mücahid vardı. (Bunlardan birinin Türkiyeli olduğu iddia edilir.)
Bütün
kontrol noktalarını rüşvetle geçen Şamil Basayev, Rusya'nın Nogay bölgesinin
Budenovsk kentine gelince paralarının bittiğini anladı. Plan değişmişti
Budenovsk hastanesi ele geçirilecek sonraki planlar buradan yönetilecekti.
Çok
kısa sürede bulundukları kontrol noktası imha edildi. Hastane yakınlarındaki
polis karakolu durumdan haberdar olduğunda her şey için çok geçti.
Mücahidlerin
yarısı çoktan hastaneyi ele geçirmişti bile. İki üç saat içinde karakol imha
edilmiş ve tüm mücahidler hastaneye çekilmişti. (Bu saldırı esnasında Şamil
Basayev'e eşlik eden zamanın Çeçen mafyası lideri hayatını kaybetmiştir.)
Artık
hastanedeki yaklaşık 5.000 Rus sivili mücahidlerin eline geçmişti. Şamil
Basayev hiçbir sivile zarar vermemiş ve mücahidlerede bunu tembihlemişti.
Hastanedekiler kendilerine terörist(!) olarak tanıtılan bu insanların ne kadar
iyi olduğunu görmüş adeta kalpleri islama ısınmıştı. (Daha sonra bunlardan
bazıları müslüman oldu.)
Paralı
Özel Rus "alfa" ve "omon" birlikleri hastaneyi ele geçirmek
için 4 defa acımasızca saldırdı ancak mücahidler bu saldırıları başarıyla geri
püskürttü. Hastane bahçesi o gün askeri araç hurdalarıyla doluydu. Zamanın
Rusya Federasyon'u Başbakanı Çernomirdin, Şamil Basayev'le günlerce süren
pazarlıklar yaptı ve sonunda Çeçenistan'daki operasyonel faaliyetlere son verip
tüm Rus askerlerini geri çekme isteğini kabul etmek zorunda kaldı.
Artık
vatana dönme vakti gelmişti...
Şehid
olan mücahidler için soğuk cenaze kamyonları ve Rus Duma'sından temsilci
vekillerin olduğu otobüslerle yola çıkan Şamil Basayev sınırı geçer geçmez tüm
esirleri serbest bıraktı fakat bu sivillerin bir kısmı geri dönmeyi reddetti.
(Bu esnada müslüman olanların bir kısmı ilerde cihada iştirak etmiş ve şehid
olmuşlardır.)
Takvim
yaprakları 1996'yı gösterirken Şamil Basayev, Cevher Dudayev'in emriyle
Çeçenistan İçkerya Silahlı Kuvvetleri Genel Komutanlığına getirilmişti.
Ve
fetih vakti yaklaşıyordu...
Şamil
Basayev emrindeki mücahidler ve milis hakla kurulan orduyla savaşın
kazanılmasına vesile olan meşhur Grozni operasyonunu yönetecekti. Geniş
caddeleri ve yolları bloke ederek Rusları dar sokaklara sıkıştıran Şamil
Basayev yüzlerce askeri aracı hurda yığınına çevirmişti.
Amerikalı
bir muhabir o gün yaşanan olayları haber merkezine iletirken; "Grozni
sokaklarında neler olduğunu bilemiyoruz ama bildiğimiz tek şey var oda her
tarafın tank ve cemse hurdalarıyla dolu olduğudur" diyerek savaşın
şiddetini ve Çeçen mücahidlerin başarısını bildiriyordu.
Nihayet
Grozni operasyonları bitmiş Çeçen mücahidler binlerce Rus askerini moloz yığınlarının
içine gömmüştü. Yaklaşık 11.000 kişilik orduyu ustaca yöneten Şamil Basayev
rüştünü bir kez daha kanıtlamış ve tekrar tüm dikkatleri üzerine çekmişti.
Cevher
Dudayev 21 nisan 1996'da binmek üzere olduğu aracının bombalanması sonucu şehid
olmuştu. Dudayev'in şehadetinden sonra halkın bağımsızlık inancının ve ordunun
birliğinin bozulmaması için Selimhan Yandarbiyev geçici olarak Cumhurbaşkanı
oldu. Grozni operasyonlarından sonra savaş kesin olarak kazanılmış otoritenin
tam olarak sağlanması için yeni bir seçime ihtiyaç duyulmuştu. Tecrübeli
Selimhan 27 ocak 1997'de bir seçim kararı aldı. Bunun üzerine Şamil Basayev,
Aralık 1996'da Çeçenistan İçkerya Silahlı Kuvvetleri Genel Komutanlığı
görevinden istifa etti ve Cumhurbaşkanlığı adaylığını açıkladı.
Seçimden
önce 24 ocak 1997'de tüm komutanların ve halk önderlerinin katıldığı bir kongre
yapılıyordu. Bu kongrede başkentin adının Cevherkale olarak değiştirilmesi
kararı alınmıştı. Hatırlanacağı üzere Çeçenistan'ın başkentinin ilk adı
Sölcakale'ydi ancak binlerce insanın katili Boris Yeltsin, Korkunç İvan lakaplı
Rus çarı İvan Grozni'ye ithafen ve birazda milliyetçi Ruslardan oy kapmak için
buranın adını Grozni olarak değiştirmişti.
Kongreye
katılan herkes istisnasız olarak Cevherkale ismini kabul etmişti. Şüphesiz
bunda; Şamil Basayev'in, Aslan Mashadov'un, Hamzat Gelayev'in, Selimhan
Yandarbiyev'in, Dokka Umarov'un ve Hattab'ın payı büyüktü.
Bu
kongreden 4 gün sonra beklenen seçimler yapılmış ve Şamil Basayev oyların %
23'ünü alarak seçimi kaybetmişti ancak oyların % 77 'sini alan yeni
Cumhurbaşkanı Aslan Aliyeviç Mashadov'u ilk tebrik eden kişi olmuş ve makam
tutkunu olmadığını bir kez daha kanıtlamıştı.
Aslan
Mashadov'un atamasıyla Başbakan olan Şamil Basayev için yeni bir dönem başlamak
üzereydi.
Allah'ın
rızasını kazanmayı kendine ilke edinen Şamil Basayev, 1997 sonlarında
Çeçenistan'ın Başbakanlık görevinden istifa etti. Böylece çalışmalarını daha
rahat yapabilecekti. Çeçenistan'daki El-ensar mücahidlerinin genel
komutanlığını yapan Hattab ile birlikte Dağıstan'dan gelen meşhur Dağıstanlı
alim Abdurrahman önderliğindeki halk temsilcileriyle görüştüler ve başkent
Cevherkale'de 26 nisan 1998 tarihinde "Çeçen-Dağıstan halkları
kongresini" yapmaya karar verdiler.
Dağıstan'da
işsizlik oranı hat safhadaydı ve yolsuzluk başını alıp gitmişti. Polis
raporlarına göre Dağıstan Meclisi milletvekillerinin % 41'i sabıkalıydı. Zaten
Müslüman bir halkı böyle temsilcilerin yönetmesi imkansızdı. 200 ‘den fazla
Dağıstanlı alim, halk önderi ve entelektüel aydınların katıldığı kongrenin
başkanlığına oyların tamamını alan Şamil Basayev getirilmişti. Başkan
yardımcılıklarına ise Adollo Ali Muhammed, Movladi Udugov ve Tolgat İsmailov
getirilerek bir meclis kurulmuştu.
Kongrede
herkesin görüşü alınmış ve sonuç bildirgesi yayınlanmıştı. Birçokları bu
kongreden yeni bir savaş kararı çıkmasını bekliyordu ancak sonuç bildirgesinin
şu cümleleri her şeyi özetliyordu; "Allah yolunda yine onun rızası
gözetilerek birleşilecek ve bütün Kafkasyalılar için birleşik Kafkasya evi
aydınlığında işgalci Rusya'nın sahte neon ışıklarının karanlığa gömüldüğüne
şahit olana kadar mücadele edilecektir.''
Şamil
Basayev'in başkanlık imzasıyla yayınlanan bu bildiriden sonra her katılımcı
kendi görevini almıştı. Alimler Makhamat adı altında Şer'i çalışmalar,
İktisatçılar ekonomik çalışmalar, Şamil Basayev ve Hattab önderliğindeki
güvenlikçiler ise askeri çalışmalar yapacaktı. Buna uygun olarak Çeçenistan'da
bir askeri kamp açan Şamil Basayev ve Hattab, 600'den fazla mücahide ilmi ve
cihadi eğitim veriyordu. (Bahsi geçen kampta 15 dolayında Türkiyeli mücahid
vardı.)
1998
yılının Aralık ayı sonlarında Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin
önderliğinde Rusya Başbakanı, Rusya Genelkurmay Başkanı, Kara kuvvetleri
komutanı, Savunma bakanı ve FSB Başkanı Vladimir Putin'in katıldığı Çeçenistan
Devletinin meşruiyeti ve Dağıstan Halkları Kongresinin çalışmalarını görüşmek
üzere gizli bir toplantı yapıldı. Toplantı sonunda (sözde) terör
faaliyetlerinin bitirilmesi ve teröristlerin ortadan kaldırılması kararı
alındı.
Bütün
iş o zamanın FSB başkanı Vladimir Putin'e düşmüştü. Derhal FSB
laboratuarlarında yeni bir Çeçenistan işgalini meşrulaştıracak
"senaryolar" üretilmeye başlanmıştı.
Tarihler
Şubat 1999'u gösteriyordu Çeçenistan meclisi toplanmış ve Aslan Mashadov'un
önerisiyle Şeriat oylaması yapılmıştı. Fire verilmeden herkes evet demiş ve
Çeçenistan'da Şeriat ilan edilmişti. Artık devletin adı Çeçenistan İçkerya
İslam Devletiydi. Şeriat Mahkemeleri sorumluları olarak Dokka Umarov ve Abdulhalim
Sadullayev atanmıştı.
Öte
yandan Şamil Basayev'in liderliğini yaptığı Çeçen-Dağıstan halkları kongresi
alimlerinin Makhamat adı altında yaptığı Şer'i çalışmalar sonuçlarını vermeye
başlamış ve Güneydoğu Dağıstan'da iki köy şeriat ilan etmişti. Bu ilanın
üzerinden sadece birkaç hafta geçmişti ki 9 ağustos 1999 günü Rus tankları
bahsi geçen köyleri top atışlarıyla imha etti. Rus kuvvetleri daha sonra
Çeçenistan-Dağıstan sınırına yönelerek Çeçen köylerini acımasızca bombalamaya
başladı.Yüzlerce sivil Müslüman bu saldırılarda katledilmişti.
Artık
bütün gözler Şamil Basayev ve Hattab'a dönmüştü.1999'un Ağustos ayı ortalarında
mücahid komutanları acilen askeri bir şura yapmış ve Dağıstan'a fetih
operasyonları düzenlenmesi kararı alınmıştı.
Şamil
Basayev; "Bu savaş volgadan dona kadar tüm Müslümanlar kurtarılıncaya
kadar sürecek. Bütün dünyayı alevler kaplasada bu cihada devam edeceğiz.
Dünyadaki tüm Müslümanlar uyanıyor, savaş 20-25 yıl sürebilir. Tüm Rusya savaş
alanı olacak ve nihai hedef Kudüs'ün Siyonist işgalinden kurtarılmasıdır''
diyerek bir anda tüm dünyanın dikkatinin kendisine ve Çeçenistan'a çevrilmesine
neden olmuştu.
Plan
basitti; Dağıstan'a girilecek ve oradaki Müslüman halkın mücahid kuvvetlere
katılımlarıyla Rusya'nın saldırıları durdurulana kadar mücadele edilecekti. 17
Ağustos 1999 günü sayıları ikibine yaklaşan mücahidler Şamil Basayev ve
Hattab'ın önderliğinde Dağıstana girmişti. Bu arada 16 Ağustos 1999 günü FSB
başkanı Vladimir Putin görevinden alınmış ve yeni Başbakan olmuştu.
Mücahidler
önlerine çıkan düşman unsurları tek tek imha ederek ilerliyordu ancak
beklenmedik garip olaylar dizisi onları bekliyordu. Kongrede Şamil Basayev'e
destek sözü veren halk önderleri FSB tarafından ciddi paralarla düşüncelerinden
vazgeçiriliyordu. Buna razı olamayanlar ise esrarengiz bir biçimde
öldürülüyordu!
Bir
kaç ay sonra Dağıstan'dan çekilmek zorunda kalan mücahid birlikleri geride
1.600 Rus askerinin cansız bedenini ve bir çok askeri aracın, tankın ve
helikopterin hurdalarını bırakıyordu. Şamil Basayev bu durumu; "Bizler
toprak savaşı yapmadık geride binlerce Rus leşi ve hurda yığınları bıraktık,
doğrusu bu bizim için bir zaferdir'' diyerek değerlendirmişti.
Tarihler
31 Ekim 1999'u gösterirken Rusya Federasyonu Başbakanı Putin ve Devlet Başkanı
Yeltsin kameralar karşısına geçerek Çeçenistan'a karşı yeni bir savaş
başlattıklarını duyuruyordu. Bu duruma bahane olarakta Şamil Basayev
önderliğindeki direnişçilerin kendi topraklarına girerek askeri operasyonlar
yaptıklarını ve böylece içişlerine karıştıklarını iddia ediyorlardı.
Ayrıca
Volgograd ve Mahaçkalede bazı apartmanların ve bir alışveriş merkezinin
bombalanmasından yine Şamil Basayev'i sorumlu tutuyorlardı. Ancak Şamil Basayev
bu iftirayı bir video kaydıyla reddetti. Bahsi geçen apartmanlarda patlamalardan
birkaç gün önce Rus polisleri ‘'rutin kontrol'' adı altında bir takım
çalışmalar yapmış ve bu halktan sivil bir kişi tarafından gizlice
görüntülenmişti. Bu durum, saldırıları Rus gizli servisi FSB'nin yaptığının
apaçık göstergesiydi.
Rusya'nın
savaş ilanı "Uluslararası Savaş Hukuku" kurallarına aykırıydı çünkü
Şamil Basayev Çeçenistan'da resmi bir makamda değildi ve zaten bu münferit
ilandan 21 gün önce bazı Çeçen köyleri Rus birlikleri tarafından
bombalanıyordu.
Olaya
bir diğer açıdan bakacak olursak Rusya ve Çeçenistan tarafları arasında 1996'da
imzalanan Hasavyurt anlaşmasına göre 31 aralık 2001'e kadar bir nevi ateşkes
imzalanmıştı. Ancak bu durum demokrasi aymazı medeni (!) ülkeler tarafından
görmezden gelindi ve 3 ülkenin (Gürcistan, Rusya, Afganistan) tanıdığı bir
ülkeye sanki içişleriymiş gibi müdahale edilmesine adeta kör, sağır ve dilsiz
kaldı.
Artık
savaş başlamıştı Rusya kara yüzünü göstermiş asker-sivil ayırt etmeden insan
kıyımına başlamıştı. Sivil halka karşı Sovyetler döneminden kalma bazı kimyasal
bombalarda kullanılıyordu. Şamil Basayev, Cumhurbaşkanı Aslan Mashadov
tarafından Genelkurmay Başkanlığına atanmış ve Doğu cephesi komutanlığını
görevini üstlenmişti.
Allah'ın yardımı
ve dillere destan Cevherkale (Grozni) savunması...
100.000
kişilik Rus ordusu zaten küçük olan Çeçenistan içlerine kadar girmiş ve başkent
kapısına dayanmıştı. Çeçen mücahidler var güçleriyle direniyordu ama
karşılarında adil bir şekilde savaş yapmak isteyen insanlar yoktu. İşgalci Rus
ordusu önce uçakla bombalıyor sonra karadan ilerliyordu. Şamil Basayev
öndeliğindeki mücahidler uzun süre işgal kuvvetlerine adeta kan kusturdu ancak
bu şekilde bir sonuca varılamazdı Mücahid şura toplandı ve Cevherkale'den bir
süreliğine çekilme kararı alındı.
Basayev'in
emriyle Cevherkale'nin en işlek caddelerine ‘'Şimdilik gidiyoruz ama yakında
geri geleceğiz'' yazan dövizler asılmıştı. Yaklaşık 11.000 mücahid birliği ve
kadın, yaşlı ve çocuklardan müştekil 10.000 dolayında halk ile birlikte 3
kademeli 100.000 kişilik Rus ordusu kuşatmasını yarmak zorundaydılar.
Şamil
Basayev önderliğinde mücahidler önlerine gelen engelleri aşarak adeta Rus
generalleri şok ediyorlardı. Mücahidlerin cephanesi azalmaya başlamıştı ve işte
tamda bu esnada Allah'ın yardımı ulaşmıştı.
Bir Arap mücahid
o günü şöyle anlatıyor;
"Biz
Emir Şamil ve Emir Hattab'la birlikte kuşatmayı nasıl yaracağımızı istişare
ettikten sonra dağlara doğru çatışarak çekilme kararı aldık. Bunu bize büyük
kayıplara mal olacağını biliyorduk fakat Şamil Basayev ve Hattab'ın üstün zeka
ve kabiliyetine güveniyorduk.Gruplara ayrılıp dağlara doğru çatışarak çekilmeye
başladık."Komutanımız Şamil Basayev ve Hattab her zaman en öndelerdi. Bu
çatışmalar sırasında bir çok kardeşimiz şehid düştü ancak Ruslar bizden kat kat
daha fazla kayıp veriyordu. Çekilme esnasında bir dağın yamacında boğazlanarak
üst üste dizilmiş Rus cesetlerini görünce Allahın yardımının bizimle olduğunu
anladık."
Kuşatma
aşılmak üzereydi ancak Mücahid kuvvetlerin önüne bir mayın tarlası çıktı. Şamil
Basayev mayın tarlasına beklendiği gibi en önde girdi. Biraz sonra insanlar tek
şerit halinde onu takip etmeye başladılar tamda bu esnada Şamil Basayev bir
mayına bastı ve ayağının iki parmağını kaybetti. Bastığı mayın "Butter
fly" bombasıydı.(tüm vücudu yakarak yavaşça ilerleyen türden)
Komutan
Hattab bu durumu fark etti. Daha sonra doktorlar, Basayev'in ayağını bilek
hizasından kesip bir yıl süren tedavi sürecine tabi tuttular. Şamil Basayev'in
bu kahramanperver hareketi mücahidlerin davalarındaki samimiyeti ve gözü
karalığın bir göstergesiydi. Bir süre sonra sağlığına kavuşan Şamil Basayev
cihada kaldığı yerden devam etti.(Bu esnada bir kitap yazdı)
Boris
Yeltsin 31 Aralık 1999'da Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı görevinden istifa
et(tiril)miş ve yapılan yeni seçimlerden Başbakan Putin galibiyetle çıkmıştı.
Törörizmle
mücadele adı altında yeni kararlar alan Putin, Çeçenistan'daki savaş
faaliyetlerini savunma bakanlığının elinden almış FSB servisine vermişti. Artık
mücahidler Çeçenistan'da özel Rus birlikleriyle savaşıyordu. Bunlar; Federal
Güvenlik Servisi(FSB), İçişleri Bakanlığı Özel Birlikleri(MDV), Dış İstihbarat
Servisi(SVR), Federal Koruma Servisi(FSO) diye adlandırılan paralı birliklerdi.
Tabi "alfa" ve "omon" birliklerini de unutmamak gerekiyor.
İlk
olarak Çeçenistan'ın Hankale bölgesinde bir FSB karargahı kuruldu ancak Şamil
Basayev'in onlara bir sürprizi vardı. 2000 yılının aralık ayı sonunda FSB
karargahı bir şehadet eylemiyle tamamen imha edilmişti. Bu olay dikkatleri
tekrar Çeçenistan'a çevirmişti böylece Şamil Basayev geri döndüğünü tüm dünyaya
ilan ediyordu. 11 Eylül 2001 tarihinde Devlet Başkanı Vladimir Putin
Çeçenistan'ı "Basın Kapalı Bölge" ilan etmiş ve tüm basın
mensuplarının akreditasyon kartlarını iptal etmiştir. Böylece Çeçenistan resmen
kapalı kutu konumuna geçmiştir. (Bugünde bu durum hala geçerlidir.)
Takvim
yaprakları 23 Ekim 2002'yi gösterirken Şamil Basayev'in emriyle 40 kadar Çeçen
mücahid ve mücahide, Rusya'nın başkenti Moskova'da Dubravko Tiyatrosuna Nort
ost müzikali gösterimdeyken bir baskın düzenledi. Amaç işgalci konumundaki
Rusya'yı barış görüşmeleri yapmaya zorlamaktı. Bu baskını Şamil Basayev'e bağlı
közü kara komutanlardan Ruslan Barayev yönetiyordu. Kendisi efsane Çeçen
komutan Arbi Barayev'in öz yeğeni ve as savaşçısıydı.
İlk
olarak binadaki tüm çocuklar ve Müslümanlar tahliye edildi. 712 kişilik esir
sayısı 600'e düşmüştü. Rus güvenlik güçleriyle telefon görüşmesi yapıldı.
Mücahidlerin isteği açık ve netti. Onlar "savaşın derhal durdurulması ve
barış görüşmelerinin başlatılmasını" istiyordu. Ancak Putin ‘hepsini
öldürün' emrini verdi ve baskından birkaç gün sonra tam olarak 26 Ekim 2002'de
paralı Rus Özel Birlikleri zehirli gaz kullanılarak binadaki 178 kişiyi öldürdü
(Baskındaki tüm mücahid ve mücahideler şehid edildi.)
Çeçenistan'ı
hukuksuz bir şekilde işgal edip sivil-asker ayırt etmeden katleden Rusya ve
vurdumduymaz lideri Putin, Çeçen mücahidlerin lideri konumundaki Şamil Basayev ve
Aslan Mashadov'un barış çabalarını halkını dahi katledecek kadar görmezden
gelmeye başlamıştı.
Tarihler
2004'ün ilk aylarını gösterirken Şamil Basayev uzun zaman aradan sonra bir
video yayınlamıştı. Bu video kaydında kendi hakkında çıkan dedikodulara ve
Putin'in kendi hakkındaki sözlerine cevap veriyordu. Şamil Basayev;
"Rusya'nın neler yaptığını neden görmüyorsunuz? 1 milyon nüfusumuzun 260,
000'i katledildi ve dahası onlar onbinlerce çocuk katletti. Bir o kadarını da
sakat bıraktı! Kimyasal silahlar bile kullandılar. Hani nerede medeni
dünya?" Diyerek tarihe geçen şu sözleri söylüyordu; ''Artık uygun
gördüğümüz gibi savaşacağız, bizden durmamızı isteyen dünyaya gülüyor ve
diyoruz ki bugüne kadar bizim için sizi dinlememizi gerektirecek ne yaptınız?''
Artık
Şamil Basayev savaşı tüm Kafkasya'ya yaymaya karar vermiş ve bu doğrultuda;''
Ya Marşo Ya Öcal'' yani 'Ya Özgürlük Yada Ölüm' sloganıyla bir takım çalışmalar
başlatmıştı. Her yıl düzenli olarak yapılan Çeçenistan İçkeri Askeri Şurasında
savaşı tüm Kafkasya'ya yayma fikrini sunmuş ve Cumhurbaşkanı Aslan Mashadov
liderliğindeki şuradan istisnasız kabul görmüştü. (Günümüzdeki Kafkasya
Emirliği akımının temellerini Şamil Basayev ve Aslan Mashadov atmış, Abdulhalim
Sadullayev ideologluğunu üstlenmiş ilan etmek ise A.halim Sadullayev'in vefatı
akabinde Dokko Umarov'a nasib olmuştur.)
9
Mayıs 2004'de İşgalci konumundaki Rusya devletinin Çeçenistan'da kurduğu kukla
düzenin (sözde) devlet başkanı Ahmet Kadirov, Cevherkale Halk Stadyumunda
düzenlenen eğlenceler esnasında, düğmesine bizzat Şamil Basayev'in bastığı bir
bombalı saldırıyla diğer üst düzey Rus kuklaları ve bazı generallerle birlikte
öldürülmüştü. Şamil Basayev, Ahmet Kadirov'u öldüren kişiye 50, 000 $ para vaat
etmiş ama bizzat kendisi gerçekleştirmişti.
Tozlu
takvim yaprakları 21 Haziran 2004'ü gösteriyordu. İçlerinde Şamil Basayev'inde
olduğu yaklaşık 180 Çeçen ve İnguş mücahid kamyonlarla İnguşetya'nın Başkenti
Nazran'a doğru ilerliyordu. Nihayet ilk silah sesleri duyuldu ve toplam üç gün
sürecek olan meşhur "Bekham" Şehir Operasyonları başlamıştı.
Şamil
Basayev'in bizzat katıldığı bu saldırılarda Nazran'daki tüm Polis , Güvenlik ve
İstihbarat binaları imha edilmişti. Bu saldırılarda 190'den fazla özel Rus
askeri öldürülmüş ve birçok askeri araç hurda yığınına dönmüştü. Şamil
Basayev'in Nazran'daki FSB üssünü ve İnguş ordusunun cephanelerini ele
geçirdiği esnada çekilen görüntüleri ve ayak üstü yaptığı konuşması Rusya
Devleti tarafından internetten kaldırılmıştı.
Şamil
Basayev o konuşmasında; "Putin'e ve İçişleri Bakanına bu silahları bizim
için özenle koruduklarından dolayı teşekkür ediyoruz. Size olan borcumuzu
Çeçenistan'da fazla fazla ödeyeceğiz. Şuan tek sorunumuz bu silahları taşıyacak
gerekli kamyonumuz yok. Ya zafer ya ölüm Allahu Akbar!" demiş ve video
paylaşım sitelerinde izlenme rekorları kırmıştı.
"Bekham"
saldırılarında 22 İnguşetya vatandaşı mücahid esir düşmüştü. Şamil Basayev hem
esirleri kurtarmak hem de Rusya'yı barış görüşmelerine zorlamak için yeni bir
plan yaptı. Buna göre Kuzey Osetya'nın başkenti Vladikavkaz'daki Merkezi Rus
Askeri Üssü ele geçirilecekti yada en azından öyle planlanmıştı.
Ancak
FSB bu saldırının haberini önceden almıştı.1 Eylül 2004 tarihinde Şamil
Basayev'e bağlı 50 dolayında mücahid üç günde geçmeleri gereken askeri kontrol
noktalarını 14 saatte geçmişti ta ki başkent Vladikavkaz'ın çok yakınındaki
Beslan kasabasına kadar...
Beslana
gelindiğinde Rus birlikleri Mücahidleri okul bölgesine doğru itiyordu. Eğitim
yılının ilk günü olması hasebiyle okullara velilerde gelmişti. Mücahidler
(mecburen) okulu ele geçirdi ve 400 küsür Oset vatandaşını esir aldı. Haber
derhal tüm dünyaya yayıldı. Putinin ve FSB'nin eline büyük fırsat geçmişti ve
bunu lehlerine çevirmek için her şeyi yapacak kadar zalimleşmişlerdi.
Okulda
132 çocuk vardı mücahidler zarar vermekten yana olmadıklarını göstermek için 65
çocuğu serbest bıraktı. Olaydan saatler sonra karadan t-72 tankları, havadan
m-24 uçakları okulu bombalamaya başlamıştı. Günün finali ise Rus Özel
Birliklerinin zehirli kimyasallarla hem 334 esiri hem de 32 mücahidi şehid eden
canide saldırıyla olmuştu.
Putin'in
bizzat yönettiği Beslan operasyonu adeta faciaya dönmüştü ancak çok az kişi
bunun farkındaydı. Tüm dünya bir anda Çeçen mücahidleri terörist ilan etti ve
Rusya Federasyonu Şamil Basayev'in başına 10.000.000 $ para ödülü koydu.
(Dipnotlar:
2011 yılının başında Beslan olaylarıyla ilgili gün yüzüne çıkan bir takım garip
bilgiler şunlardır;
1)
Meşhur Rus gazeteci Andry Babitsi, Beslan faciasının yaşandığı gün olay yerine
gitmek istemiş ama FSB tarafından uçakta gözaltına alınmış 1 hafta sonra 1.000
ruble gibi komik bir kefaretle serbest bırakılmıştır.
2)
Tarafsızlığı ve Çeçen savaşındaki haber başarılarıyla göz dolduran Rus gazeteci
Anna Politkovskaya Beslan faciasının yaşandığı gün apar topar nezatere atılmış
kısa bir süre hapis yatmıştır. Bahsi geçen gazeteci 2010 yılında Çeçen Kukla
Kadirov tarafından öldürüldü.
3)
Yüksek tirajlı İzvestiya gazetesinin editörü Facianın yaşandığı gün göz altına
alınmış Moskova'dan dışarı çıkması yasaklanmıştır.
4)
Dünyaca ünlü ASSOCİATED gazetesi 2011 yılı başlarında olay günü çekilen bir
video yayınladı. Bu videoda Rus güvenlik güçleri okulu bomba yağmuruna tutuyor
ve kaçışan sivilleri öldürüyordu. Görüntülerden sonra Beslan Anneleri denilen
mağdur aileleri Rusyayı A.H.İ.M 'e şikayet etti)
Şamil
Basayev olaydan sonra bunun bir FSB oyunu olduğunu video kaydıyla anlatmaya
çalışmış ama terörist damgası yemekten kurtulamamıştı.
Konuşmasında
İslam ümmetine de seslenerek; ''Müslümanlar hangi ölçüyü benimseyerek ümmetin
amaçlarını gözetiyorlar? Nerede Allah en büyüktür diyen insanlar? Bütün
mücahidler savaş meydanında eşittirler. Komutanında bir canı var verilecek
askerinde. Eğer bir komutanın şehadeti bu cihadın devam etmesine engel teşkil
edecekse o kişiyi savaşmaya göndermeyebiliriz. Fakat şu bir gerçektir ki tüm
kardeşlerim birbirini yönetecek kadar yeteneklidirler. Eğer Allahın çağrısı bu
insanların kalplerini titretmesidiyse benim yani Rabbine karşı son derece aciz
olan Şamil'in onlardan bir cevap beklemesi yanlış olur. Hafifiyle ağırıyla
hepiniz Allah yolunda cihada çıkın, ama görüyorum ki Allahın merhamet ettikleri
dışında kimse yerinden kıpırdamadı. Ama eğer Amerika onları tehdit etmiş
olsaydı kalpleri korkuyla çarpar ve emirlerinin harfi harfine yerine
getirirlerdi. Şunu açıkça ifade edeyim ki bir islam toprağını müdafaa etmek
zorunluluktur ve bir ödevdir.'' demiş ve Müslümanlardan her konuda yardım
istemişti.
Beslan
olaylarından sonra anlaşıldı ki FSB, Şamil Basayev'in yanına kadar adam
sokabilmişti. Artık bu durum artık tehlikeli bir hal almaya başlamıştı. Daha
önce çeşitli çatışmalarda 8 defa yaralanan Şamil Basayev, Beslan olaylarından
sonra 2 defa kısa aralıklarla zehirlenmiş ve FSB efsane komutanın öldüğünü ilan
etmiş hatta bir takım ayyuka haberler ortaya atmışlardı.
Ruslar
gıda yoluyla zehirleyemedikleri Şamil Basayev'i çok ilginç bir yolla
zehirlemeye karar verdiler. 2. Savaşın başında 1999 yılının sonunda ayağının
bir kısmını kaybeden Şamil Basayev, yurt dışından getirttiği özel silikon
çorapla zehirlere ve mikroplara karşı ayağını koruyordu.
FSB,
Çeçenistan içlerine girmeye çalışan mücahidleri yakalamış ve kendi
laboratuarlarında yaptıkları zehirli çorapları diğerleriyle değiştirmiş ve
bahsi geçen mücahidleri ilginç bir şekilde serbest bırakmıştı. Neyse ki
mücahidler bu durumu anlamış özel silikon çorabı tavuk dolu bir kümese yemlerin
içine deneme amaçlı koymuşlardır. Bir süre sonra tüm tavuklar ölmüş ve Şamil
Basayev büyük bir tehlike daha atlatmıştır.
Hüzün Yılı
2005...
Mart
2005'te Çeçenistan'ın meşru Cumhurbaşkanı Aslan Mashadov'un annesi, teyzesi ve
babası, azılı Rus kuklaları Alu Alhanov ve Ramzan Kadirov tarafından kaçırılıp
işkencelerle öldürülmüştü. Aslan Mashadov 2004 yılında "Ahmedov Barış
Tasarısı" diye adlandırdığı bir barış planı yapmış ve; "Putinle yarım
saat görüşürsem şayet bu barış olur" demiş ancak barış isteği Putin
tarafından hemen reddedilmişti. Nedense bir anda her şey değişmişti. Birkaç
hafta sonra FSB barış görüşmeleri kabul ettiğini açıklamıştı.
8
Mart 2005 yılında sadece 2 özel korumasıyla önceden kararlaştırılmış görüşme
evine giden Aslan Mashadov, Rusların gafilce saldırısıyla korumalarıyla
birlikte asilce savaşarak şehid edilmişti. Şehid olan Aslan Mashadov'un yerine
Argunlu alim Abdulhalim Sadullayev Çeçen direnişinin liderliğine gelmişti. (Bu
dönemde Çeçenistanın yanında İnguşetya, Dağıstan ve Kabardey cepheleri
açılmıştır.)
Allah,
hüzün yılı diye adlandırılan 2005 yılında Çeçen komutanları adeta sabır
sınavından geçiriyordu. Aslan Mashadov'un şehadetinden birkaç ay sonra FSB
birlikleri kukla Kadirov'un eliyle Şamil Basayev'in hanımını, Dokka Umarov'un
babasını ve genç Çeçen komutanlardan Hüseyin-Müslüm Gakayev kardeşlerin
bacısını kaçırmıştı. Komutanların teslim olmaları karşısında esirleri serbest
bırakacaklarını açıklayan FSB, Şamil Basayev'in bir video kaydında "Onları
öldürün, hatta isterseniz yakın. Zaten elbet bir gün şehid olacaklardı. Biz
size teslim olmadık ve hiçbir zaman olmayacağız" demiş ve vakarlı duruşuyla
düşmanlarını bile kendine hayran bırakmıştır.
Aynı
yılım Ekim ayında hem intikam almak hem de işgalci Rusya'yı diğer baskınlarda
olduğu gibi barış görüşmelerine zorlamak için yeni bir plan yapılmıştı. Buna
göre Kabardey-Balkar'ın başkenti Nalçik ele geçirilecekti. 13 Ekim 2005'te yola
çıkan yüz kadar Kabardeyli ve Çeçen mücahid 15 Ekimde Nalçik'telerdi. Aynı gün
şiddetli çatışmalar yaşanmış ve Nalçik'in Chegem bölgesindeki karakol içindeki
polislerle birlikte ele geçirmişti. Bir kaç gün içinde 200'den fazla Rusya Federasyonuna
bağlı güvenlik elemanı (Asker, Polis, Özel birlik vs.) öldürülmüştü.
(Mücahidlerin
esir aldığı polislerden birinin kardeşi olan Leyla Dolgova'nın Rusya'nın
zehirli gaz kullanarak abisi de dahil karakoldaki birçok polisi öldürülmesi
hakkında yaptığı konuşması meşhurdur.)
Daha
sonra bir açıklama yapan Putin; "2.000 Özel Servis elemanımız tüm
teröristleri imha etti ve şehirde hayat normale döndü" demiş ve
operasyonun bittiğini açıklamıştı. (Bu baskınlarda esir olan mücahidlerin
yargılanmaları hala devam diyor, olay günü 62 mücahid şehid oldu.)
Şehadet Kokan
Yıl 2006...
Tarihler
2006'nın başlarını gösterirken bir gurup Iraklı mücahid, birkaç Rus Generali
Bağdat'ta ortadan kaldırmıştı. Şamil Basayev, Iraklı mücahidlere teşekkür etmiş
ve bir video ile onların destekçisi olduğunu belirtmişti.
17
Haziran 2006'da Çeçenistan'ın meşru lideri Abdulhalim Sadullayev 5 Mücahidin
eşliğinde, bazı Mücahid komutanlarla buluşmak üzere Argun şehrine gelmişken
munafıkların fesatlaması sonucu çıkan çatışmada başından vurularak hakka
yürümüştü. Şehid olan Abdulhalim Sadullayev'in vasiyeti gereği onun yerine
Dokka Umarov geçmişti. Umarov (Künyesi: Ebu Osman) yayınladığı bir beyanatta
Şamil Basayev'i kendisinden sonra Cumhurbaşkanı olarak atadığını duyurmuştu.
10
Temmuz 2006'da pazarı pazartesiye bağlayan gece saatlerinde İnguşetya'nın
Ekhevejo bölgesinde gizlenen Şamil Basayev yeni planının son hazırlıklarını
yapmak için yolculuğa çıkmıştı. Ancak bir munafığın fesatlaması sonucu bindiği
özel kargo aracına önceden FSB tarafından oldukça yüksek miktarda TNT patlayıcı
döşenmiş ve seyir halindenken büyük bir patlamayla parça parça olmuştur. (Bir
diğer söylentiye göre bahsi geçen patlayıcılar yola döşenmiştir.)
Saldırıdan
ağır yaralı olarak çıkan Şamil Basayev dakikalar sonra çok istediği şehadete
kavuşmuştu. Saatlerce naşına yaklaşamayan Rus birlikleri olaydan sonra Şamil
Basayev'i bir hastaneye götürmüştü. Götürüldüğü hastanede cansız bedenine
ağlayarak müdahale etmeye çalışan hemşire taraflı tarafsız herkesi
duygulandırmıştı.
Zamanın
en üst düzey Rus devlet adamlarından olan Rusya Federal Güvenlik (FSB)
sorumlusu Nikolay Petruşyev olaydan bir gün sonra yaptığı basın toplantısında;
"Şamil Selmanoviç Basayev isimli terörist, 15-17 temmuz tarihleri arasında
başkentimiz Moskova'da yapılacak olan G-8 zirvesini basacak ve dünya
liderlerini esir alacaktı. Dün itibariyle büyük bir saldırıya imza atacak bu
teröristi öldürdük. Artık Çeçen-Kafkas direnişi bitti" demiş ve Basayev'in
gerçekleştiremeden şehid olduğu yeni planın gün yüzüne çıkarmıştı.
Abdullah
Şamil Basayev, nam-ı diyar Ebu İdris hayatını Cihada adamış ve nasıl bir
mücahid olunacağını tüm dünyaya göstermişti. Ömrünün son yıllarında ilme
ağırlık veren bu kahraman komutan, hadis ve fıkıh alanında ilerlemişti.
Kitaplar:
Şamil
Basayev / Savaş ve Ahlak (2009),
Cüheyman
Taha Aydın /Şamil Basayev Ajandası – Daima Savaşacak Kadar Genç, Öelecek Kadar
Yaşlıyız (2020).
KAYNAKÇA:
Şamil Basayev kimdir? (yeniakit.com.tr , 17.07.2021), Şamil Basayev (tr.wikipedia.org,
17.07.2021), Şamil Basayev kimdir? (timeturk.com , 17.07.2021), Özgürlük
savaşçısı: Şamil Basayev (gzt.com, 17.07.2021), Şamil Basayev (tr.wikiquote.org,
17.07.2021), Şamil Basayev kimdir? (mepanews.com, 17.07.2021), Şamil Basayev
için 8 fikir (tr.pinterest.com, 17.07.2021), Şamil Basayev kitapları
(nadirkitap.com,kitapyurdu.com, dr.com.tr, 17.07.2021).