Bilim ve devlet adamı, maden mühendisi, akademisyen, diplomat, yazar, müsteşar, Ankara valilerinden (D. 1817, Eyüp / İstanbul – Ö. 1878, İstanbul). Babası mahalle imamı ve ilkokul hocasıdır. Doktor Müderris İsmail Derviş Bey’in babası ve yazar Suat Derviş’in dedesidir.

Kimyager Mehmet Emin Derviş, on iki yaşında iken yeni açılan Mühendishaneye girdi ve oradan Subay olarak çıkınca Avrupa’ya gönderildi. Bir kaç yıl Londra’da, üç sene de Paris’te bulundu., bu şehirde Maden Mektebi’ne (Maden mühendisliği) devam etmiş ve dönüşte Keban ve Ergani madenleri Başmühendisi, sonra Harbiye’de fizik ve kimya hocası ve Liva (General) rütbesi ile Harbiye Müdürü oldu. 1847’de Ferik (Tümgeneral) rütbesi ile Meclis-i Vâlâ Azası olarak İran hududu için gönderilen heyetle dört sene bulundu. 1861’de Petersburg (Leningrad) Elçisi, bir yıl sonra Maarif Meclisi Reisi, daha sonra Müsteşarı, 1867’de Askerî Mektepler Nazırı, Şûray-ı Devlet Âzası, Halep, Ankara Valisi oldu.

Bu yıllarda Paris’te toplanan Askerî Kongrede devlet tarafından murahhas olarak görevlendirildi,  Rusya harbinden sonra Besarabya hududunun tayinine memur edildi. Sultan Abdülâziz zamanında Müşir (Mareşal) oldu. İstanbul’da yanan Adliye binasında (“Darülfünun” adıyla açılan ilk üniversitede Derviş Paşa fizik dersleri vermiş, Hekimbaşı Salih Efendi de hayvanat (zooloji) okutmuştu. “Usul-ü Hikmet-i Tabiye” ve “Kimya” adlı iki eseri ile fizik âletlerinin tarifini muhtevi bir risalesi ve daha başka risaleleri vardır. Bir de İran hududuna memur komisyonun reisi iken “Müzekkere” ismi ile yazdığı siyasî içerikte bir eseri de basılmıştır.

KAYNAK: İbrahim Alâeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946).

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör