Asker, Orgeneral, 15. Hava Kuvvetleri Komutanı, Hava Harp Okulu Eski Komutanı,
12 Eylül 1980 dönemi Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri, Millî Güvenlik
Konseyi Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyesi (D. l Mayıs 1925, Merzifon /
Amasya - Ö. 9 Temmuz 2015, İstanbul).
Tam adı Ali Tahsin Şahinkaya. Baba adı Şakir, anne adı Hayriye. İlkokul
ile ortaokul öğreniminin iki yılını Merzifon’da yaptıktan sonra, 1938 yılında
Konya Askeri Orta Okulu’nun son sınıfına girmiştir. 1941 yılında Bursa Askeri
Lisesi’ni, 30 Ağustos 1943’te Kara Harp Okulu’nu bitirdi ve Asteğmen oldu. Harp
Okulu’ndan sonra Çankırı Piyade Atış Okulu’na gönderilmiş, üç aylık piyade atış
stajından sonra, Eskişehir Hava Okulu’na girdi, 20 Mart 1944’te pilotaj eğitimi
için Amerika’ya gitti, 15 Nisan 1945 tarihinde Amerika Uçuş Okulu’ndan mezun
oldu. l Şubat 1946’da Eskişehir Hava Okulu’nda uçucu ve öğretmen olarak göreve
başlayan Şahinkaya, 22 Aralık 1949’da Hava Fotoğraf Kursu görmek üzere tekrar
Amerika’ya gönderildi, yurda dönüşünde Eskişehir’de Hava Fotoğraf Okulu’nu
açtı.
Mayıs 1954’te Hava Harp Akademisi’ne girdi, buradan 30 Ağustos 1957’de
mezun oldu. Staj için 3 ncü Hava Kuvveti İstihbarat Başkanlığı Foto
Kıymetlendirme Subaylığı’na, Mayıs 1958’de de 44 ncü Uçuş Grubu 143 ncü Filo Harekât
Subaylığı’na atandı. 15 Ağustos 1960 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı Hava
Harekât kısmına atandı, bu arada 3 ay süre ile Airsouth Napoli Karargâhına
görevbaşı eğitimi için gönderildi. 4 Ekim 1961 tarihinde 4 ncü Hava Üs Harekât
ve Eğitim Amirliğine atandı. 3 Eylül 1962 - 30 Eylül 1964 tarihleri arasında
Hava Harp Akademisi’nde öğretmenlik yaptı. 30 Eylül 1964’te Airsouth (Napoli)
Karargâhına tayin olarak, bu görevde iken 30 Ağustos 1966’da Tuğgeneralliğe
terfi etti. 22 Eylül 1966’da 6 ncı Ana Jet Üs Komutanlığı’na, buradan 3 Eylül
1969 tarihinde Hava Harp Akademisi Komutanlığı’na atandı, 28 Ağustos 1972 - 29
Ağustos 1973 tarihleri arasında Hava Harp Okulu Komutanlığı yaptı. 1973-1977
yılları arasında Korgeneral, 1977-1983 yılları arasında Orgeneral rütbesiyle
hizmet gördü.
Orgeneral Tahsin Şahinkaya ve 12 Eylül Darbesi
Orgeneral Tahsin Şahinkaya, 12 Eylül 1980'de içinde bulunduğu cuntanın gerçekleştirdiği
darbeden sonra Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri, Hava Kuvvetleri Komutanı, Millî
Güvenlik Konseyi Üyesi (12.09.1980 - 06.12.1983), Cumhurbaşkanlığı Konseyi
Üyesi (06.12.1983 - 06.12.1989) görevlerini
yürüttü. 6 Aralık 1983 tarihinde kendi isteği ile emekli oldu. TSK Üstün Hizmet
Madalyasına sahipti.
'Dünyanın en zengin 50 generalinden biri' İddiası
Tahsin Şahinkaya askerliği kadar serveti ile de tartışma konusu oldu. 20
milyar dolar olarak tarif edilen serveti ile Time dergisi tarafından dünyanın
en zengin 50 generalinden biri olarak gösterilmiştir.
Şahinkaya'nın servetine ilişkin iddialar 1980 darbesi öncesine dayanıyor.
İlk defa 19 Mart 1976'da, Northrop uçak şirketi, askeri uçak alımları için
arasında Türkiye'nin de olduğu ülkelerde bazı yetkililere rüşvet verdiğini
açıkladı. Yapılan açıklama dünyada deprem etkisi yaptı. Pek çok ülkede
hükümetlerin başını yiyen bir skandala dönüştü. Bir tek Türkiye'de olayın
üzerine gidilmedi.
1986 yılında Amerikan Kongresi'nde hakkında soruşturma açılan General
Dynamics Şirketi'nin eski Başkan Yardımcısı Veliotis, Türkiye'ye 23 milyon
dolar rüşvet verildiğini itiraf etti. Açıklama Türkiye'de geniş yankı buldu.
İddiaların hedefinde 1980 öncesinin Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin
Şahinkaya bulunuyordu. Meclis'e araştırma önergesi verildi. Kurulan araştırma
komisyonunda, Anayasa'nın geçici 15'inci maddesindeki hüküm sebebi ile ANAP ve
bağımsız milletvekillerinin oylarıyla talep reddedildi.
Ancak bu iddia, bazı yazarlarca doğru bulunmayarak yalanlanmış, aksi
savunulmuştur.
12 Eylül davasının son tanığıydı
Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesi, 18 Haziran 2014'te verdiği kararda, Evren
ve Şahinkaya'nın 21 Aralık 1979'da dönemin Başbakanı'na verdikleri muhtırayla
Anayasa'yı ve TBMM'yi ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye
teşebbüs suçunu işledikleri... 12 Eylül 1980'de de cebren Türkiye Cumhuriyeti
Anayasası'nı tağyir, tebdil veya ilgaya ve bu kanun ile teşekkül eden TBMM'yi
ıskat ve cebren men suçunu işledikleri gerekçesiyle "ağırlaştırılmış
müebbet" hapis cezasına çarptırılmasına hükmetmişti.
Sanıklar hakkında, zincirleme suç maddesinin uygulanmasına yer olmadığına
karar verildiğini belirten mahkeme heyeti, sanıkların duruşmadaki tavır ve
hareketleri ile dosya kapsamı ele alınarak, takdiri indirimle bu cezanın
"müebbet hapse" çevrildiğini kaydetmişti.
12 Eylül döneminin Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya, 9 Temmuz
2015’te İstanbul'da 90 yaşında iken yaşamını yitirdi. Dönemin Genelkurmay
Başkanı Kenan Evren de 9 Mayıs'ta Ankara'da tedavi gördüğü GATA'da hayatını
kaybetmişti. Evren'in vefatının ardından Şahinkaya, 12 Eylül davasının hayatta
kalan son sanığıydı.
KAYNAKÇA: TBMM Albümü 4. Cilt 1960-1983 (2010), Tahsin Şahinkaya kimdir
(sabah.com.tr, 09.07.2015), Dünyanın En Zengin Generali Yalan mı?
(pes24.com, 29.05.2016), Eski Komutanlarımız (hho.edu.tr, 26.12.2018), Hava Kuvvetleri
Komutanları (hvkk.tsk.tr, 18.04.2021).
DÜNYANIN EN ZENGİN GENERALİ YALAN MI?
Dünyanın en zengin generali olarak
bilinen ve 12 Eylül darbesinin mimarlarından olan, dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral
Tahsin ŞAHİNKAYA ile ilgili, gazeteci Saygı ÖZTÜRK tüm bilinenleri alt üst
edecek bir yazı yazdı.
Dünyanın en zengin generali!
Lüks, şatafat almış başını
gidiyor. Devlet malının korunması, tasarrufa özen göstermesi konusunda daha
duyarlı olması beklenenler tersini yapıyor, uçaklar, saraylar, helikopterler,
sayısız lüks otomobiller örneğini görenler, benzer uygulamaları “kendi
çaplarında” yapıyor, bürokrasi alabildiğine savurganlık örnekleri sergiliyor…
12 Eylül 1980 darbe döneminin Hava
Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya vefat edene kadar hep “Dünyanın
en zengin generali” diye biliniyordu.
Çünkü, böyle bir haberin TIME
dergisinde kapak yapıldığı belirtiliyordu. Ancak hiçbir zaman TIME'da bu
komutanla ilgili böyle bir haber yayımlanmamıştı. İşte “algı” dedikleri bu olsa
gerek…
Oturacak Evleri Bile Yok
Şahinkaya, Fenerbahçe Orduevi'nde
“korumalı lojmanda” kalıyordu. Vefatından sonra eşi Sema Hanım'a, Genelkurmay
Başkanlığı tarafından “lojmanı boşaltın” tebligatı gönderildi. “Dünyanın en
zengin generalini”nin eşinin oturacağı evin de mutlaka çok iyi yerlerde
olduğunu düşünürsünüz. Ortaya çıktı ki, Şahinkaya'nın sadece bir dairesi
bulunuyormuş.
Oğlu iş kurarken evi ipotek gösterip kredi
almış. Bunların hepsi de belgeli. Yargılandığı dönemdeki avukat ücreti, banka
borçları derken o ev de satılmış. Şahinkaya'nın kızı da kiralık bir evde
oturuyor..
Yıllarca “dünyanın en zengin
generali” olduğu belirtilen Tahsin Şahinkaya'nın, eşine, çocuklarına bıraktığı
bir evi bile kalmamış. Böyle dar gününde, zor gününde eski bir komutanın eşini
lojmandan çıkarmak inciticiydi ama Kamu Konutları Kanunu ve Kamu Konutları
Yönetmeliği'ne göre işlemlerin yürütülmesi gerekiyor.
Kanun ve yönetmelikte “Konutlarda oturmakta
iken ölenlerin aileleri, ölüm tarihinden itibaren iki ay içerisinde konutu
boşaltırlar” ifadesi yer alıyor.
Bırakın Türkiye'yi, dünyanın en
zengin generali olduğu söylenen Tahsin Şahinkaya'nın, kiralık ev arayan eşi
Sema Hanım, “Yukarıda Allah var, her şeyi görüyor” demekle yetiniyor.
Şahinkaya'nın hep yakınında olmuş bazı kamu görevlileri de, onun ne kadar alçak
gönüllü, tutumlu bir komutan olduğunu, bilinenin tam tersi hep kıt-kanaat
geçindiğini anlatıyordu.
Evren'in Yemek Parası
12 Eylül Darbesi'nin lideri eski
Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in ölüm yıl dönümüydü. En yakınındaki isim olan
yaveri Albay Sedat Özdemir'den, emlak müşaviri Salim Taşçı ile birlikte ilginç
anılar dinledik.
“Köşkte görevli Ümit yüzü
beyazlanmış bir halde odama geldi.
‘Albayım ben mahvoldum, şimdi ne yapacağım?'
dedi.
‘Hayırdır Ümit ne oldu?' diye sorduğumda
‘Evren Paşam öğlen yediği yemeğin yarısını
ayırmıştı, kalanının akşama getirilmesini istemişti. Ben de unuttum, kalan
yemeği döktüm. Paşam biraz önce yemeği getirmemi söyledi. Şimdi ben ne yapacağım'
diye kıvranıyordu.
Ben, yakındaki bir lokantayı
arayıp aynı yemekten yarım porsiyon getirttim ve Ümit'i rahatlattım.
Rahmetli, Cumhurbaşkanlığı
makamına oturduğu tarihten ayrıldığı güne kadar, günlük yemek paralarını hep
kendi cebinden ödedi.”
Evren'in kızı Miray Hanım ile
Maksut Göksu'nun düğününe 6 bin kişi değil, sadece 148 kişi davet edilmişti.
Evren, damadına “Hesabını kitabını iyi yap. Devlet kesesinden bir kuruş
karışmasın” dedi. Maksut Göksu da aynı duyarlılık içindeydi ve düğün masraflarını
kuruşuna kadar ödedi. Miray ve Maksut Göksu babalarını ziyaret için köşke akşam
gittiklerinde paşa “İnşallah yemeğinizi yiyip gelmişsinizdir. Aşçı mesaisi
bittiği için gitti” diyordu.
Lambaları Söndürüp Gidiyordu
Köşkte konuklar için verilen resepsiyondan
sonra Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Orgeneral Sedat Güneral aşçıyı çağırdı
ve ona hiddetle, ‘Tabaklarda pastırma dilimleri bir sürü, sen pastırmanın kaç
lira olduğunu biliyor musun? Bundan sonra tabaklara pastırma koymayacaksınız'
diye uyarmış.
Sedat Albay, “Nöbetçi olduğumuzda kaç defa
Evren Paşamın yürüyüp geçtiği yerlerde, elektrik düğmelerini kapattığına şahit
olmuşumdur.. ‘Elektrikler boşa yanamaz' diye çoğu kez tembihleri olmuştur”
diyor. Bugün ise sarayın elektrik faturası için milyonlarca liradan söz
ediliyor.
Sarayın ısıtma giderleri için de
çok şeyler söyleniyor. Biz yine tarihi Çankaya Köşkü'ne gidelim. Orgeneral
Sedat Güneral, devlet malını öyle bir tasarruflu kullanıyordu ki Köşkün yakıt
giderleri de yarıya düşmüştü. Kaloriferlerin bir bölümünü de kapattırmıştı. Buz
tutması sonucu petek patladı. Güneral Paşa, peteğin tamir ücretini kendi
cebinden ödedi.
Bugün lüksün, şatafatın zirve
yaptığı dönemdeyiz. En azından o makamlarda bulunanların bu yönlerini de
anlatmak istedik. Belki birileri savurganlıkla mücadele için örnek alır diye…
Serveti
Tahsin Şahinkaya Time dergisi
tarafından dünyanın en zengin 50 generalinden biri olarak gösterildiği iddia
edilse de Profesör Dr. Celal Şengör bu konuyu araştırdığını, anılan dergide
böyle bir yayın olmadığını savunmaktadır. Mal varlığının 20 milyon dolar
civarında olduğu ve bu mal varlığını 1980 sonrası F-16 uçaklarının alımında
oluşturduğu iddia edilmiştir. Ancak Şahinkaya, hakkındaki bu iddiaları kesin
bir şekilde reddetmiştir. 1986 yılında Lockheed Martin firması da uçak alımları
için Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bazı ülkelerde rüşvet verildiğini
kabul etmiş ancak kimlere ve ne kadar verildiğini açıklamamıştı.
Yargılanması
Ana madde: 12 Eylül Davası
12 Eylül Darbesi'nin
sorumlularının yargılanmasını engelleyen anayasanın geçici 15. maddesinin 2010
Türkiye anayasa değişikliği referandumu ile kaldırılması sonucu Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya'ya dava
açıldı. Anayasal düzeni ortadan kaldırmakla suçlanan Şahinkaya hakkında
ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istendi. Şahinkaya'nın ve Evren'in ölümü
üzerine dava düştü.
Tahsin Şahinkaya Kimdir?
Çankırı Piyade Atış Okulu'nda piyadecilik
stajını tamamlayarak Eskişehir Hava Okulu'nda uçuş eğitimine başladı. 1944
yılında pilotaj eğitimi için ABD'ye Uçuş Okulu'na gönderildi. Burada özel keşif
kursunu da bitirerek uçucu Teğmen olarak 1946 yılında Türkiye'ye döndü ve
Eskişehir Hava Okulu'na atandı. 1949 yılında tekrar ABD'ye gönderildi. Dönüşte
Eskişehir'de Hava Fotoğraf Okulu'nu kurdu ve 1955 yılında girdiği Hava Harp
Akademisi'nden 1957 yılında mezun oldu ve 3. Hava Kuvveti İstihbarat Başkanlığı
Foto Kıymetlendirme Subaylığına atandı. 1964 yılında Napoli Airsouth
karargahına Eğitim Tatbikat ve Kıyı Daire Başkanı olarak atandı. 1965 yılında
Tuğgeneral rütbesine terfi ederek 6. Ana Jet Üs Komutanlığı'na atandı. 1966
yılında Türkiye'ye döndü.
1969 yılında Tümgeneral rütbesine terfi etti.
Bu rütbedeyken Hava Harp Akademisi Komutanlığı'na, 1971 yılında Hava Kuvvetleri
Harekât Daire Başkanlığı'na, 1972 yılında Hava Harp Okulu Komutanlığı'na
atandı.
1973 yılında Korgeneral rütbesine
terfi etti. Bu rütbedeyken Hava Kuvvetleri İdari Kurmay Yarbaşkanlığı, 1.
Taktik Hava Kuvveti Komutanlığı ve CENTO Türk Askerî Temsil Heyeti Başkanlığı
görevlerinde bulundu, 1977 yılında Orgeneral rütbesine terfi ederek Millî
Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği'ne atandı. 21 Ağustos 1978 tarihinde Hava Kuvvetleri
Komutanlığı'na atandı. 12 Eylül 1980 tarihinde içinde bulunduğu cuntanın
gerçekleştirdiği darbeden sonra, aynı zamanda Millî Güvenlik Konseyi üyeliği
görevini de yürüttü. 6 Aralık 1983 tarihinde kendi isteği ile emekli oldu.
Evli ve 2 çocuk babasıydı. 9
Temmuz 2015 tarihinde organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti. Cenazesi
Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.
KAYNAK: Dünyanın En Zengin
Generali Yalan mı? (pes24.com, 29.05.2016).