Şefik Hüsnü Deymer

Tıp Doktoru, Siyasetçi

Ölüm
Eğitim
Paris Fen ve Tıp Fakültelerinde Sinir ve Ruh Hastalıkları

Yazar, siyasetçi, tıp doktoru. (D. 1887, Selanik - Ö. 8 Nisan 1958, Manisa). Tam adı Şefik Hüsnü Deymer olmakla birlikte, Şefik Hüsnü adıyla bilinir. 1912 yılında,  Paris  Sorbonne Üniversitesi Fen ve Tıp fakültelerini bitirdi, sinir hastalıkları uzmanı oldu.

Paris’teyken ilerici fikirlerle tanıştı ve yine o yıllarda Jön Türklerle ilişkiye geçti. Böylece başlayan politik hayatı İstanbul’da da devam etti. Balkan Savaşı (1912) ve I. Dünya Savaşı (1914-18)’nda Çanakkale Cephesi’nde tabip yüzbaşı olarak görev yaptı. Savaştan sonra Türkiye devrimcilerini birleştirme çabasına girişti. Mütareke döneminde (1918- 1922) “Kurtuluş” dergisinde yazıları yayımlandı.

Şefik Hüsnü, 23 Eylül 1919 tarihinde, Berlin’den gelen “Türk Spartakistleri” ile birlikte kurucuları arasında yer aldığı Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası'nın (TİÇSF) genel sekreterliğine seçildi (1919) ve Türkiye Amele Birliği yönetiminde etkili oldu. Ancak 16 Mart 1920 tarihindeki İstanbul’un işgali ile faaliyetleri yasaklanan parti gizli çalışmayı seçti ve Milli Mücadele’yi destekledi. TKP (Gizli Türkiye Komünist Partisi)’nin 10 Eylül 1920’de  Bakü’de toplanan 1. Kongresinde gıyabında (kendisi orada olmadan) Merkez Komitesi  üyeliğine ve Merkez İcra Komitesi 1. Sekreterliğine seçildi… Haziran 1921’de, TKP’nin yayın organı “Aydınlık” dergisini yayımlamaya başladı.

Şefik Hüsnü, 3. Enternasyonal (Komintern)’in 1924 yılındaki bir toplantısında Kontrol Komisyonu üyeliğine getirildi. Komintern’in verdiği güçlü destekle, İstanbul Akaretler’de gizli olarak toplanan TKP’nin 3. Kongresinde oy birliğiyle Genel Sekreterliğe seçildi. (1925) Bu sırada çıkan Takrir-i Sükun Kanunu çerçevesinde TİÇSF kapatıldı ve yurtdışında bulunan Dr. Şefik Hüsnü, İstiklal Mahkemesi tarafından gıyabında yargılanarak bir yıl hapse mahkûm edildi. 1926 yılında Viyana’da parti konferansını düzenledikten sonra Türkiye’ye döndü ve cezaevine girdi. Cezaevindeyken Komünist Enternasyonal’in İcra Kurulu’na seçildi. Mayıs

1929’da serbest kaldıktan sonra pasaport alıp Almanya’ya giderek, Berlin’de Komintern’in Batı Avrupa Bürosu’nu yönetti. 27 Şubat 1933’te Naziler tarafından düzenlendiği düşünülen  Reichstag yangını provokasyonu sonrasında Georgi Dimitrov ve Almanya’da bulunan öteki Komintern üyeleriyle birlikte tutuklandı. Altı ay sonra serbest bırakıldı ve bir bankanın kasasında bulunan Komintern belgeliğini Nazilerden kaçırmayı başardı.

Şefik Hüsnü’nün 1939’da Türkiye’ye dönmesine izin verildi ve I. Dünya Savaşı’ndaki rütbesiyle tabip yüzbaşı olarak 1941-43 yılları arasında yedek askerlik yaptı. 1945 yılında çıkarılan Cemiyetler Kanunu’ndaki değişiklikle ve TKP kadroları içinden çıkan ve fikir ayrılığı nedeniyle bir grubun Türkiye Sosyalist Partisi’ni kurmasının hemen ardından, o da Bolşevizm eğilimli Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi’ni kurdu (1946). Kuruluşunun üzerinden altı ay geçmeden parti kapatıldı ve Şefik Hüsnü’nün de içinde bulunduğu 43 parti yöneticisi tutuklandı. 1950 Affı’yla serbest kaldı, ancak 1951’de TKP yöneticisi olduğu için  yeniden tutuklandı. Yargılanarak 5 yıl 10 ay hüküm giydi, 65 yaşını doldurmuş olduğundan, cezası 1 yıl 4 ay 20 gün süreyle, Manisa’da çekmek üzere, sürgün cezasına çevrildi. 

8 Nisan 1959’da Manisa’da sürgünken öldüğünde hâlâ TKP Genel Sekreterliği görevindeydi… 

Sağlığında, “Türkiye’de Sosyal Sınıflar” (tarihsiz) adlı bir kitabı yayımlandı. Ölümünden yıllar sonra ise yazılarının da derlendiği “Şefik Hüsnü: Yaşamı - Yazıları - Yoldaşları” (2000) adlı kitap yayımlandı.

KAYNAKÇA: Türkiye Ansiklopedisi (İstanbul 1974, c.4, s.1265), Şefik Hüsnü Yaşamı - Yazıları - Yoldaşları (2000). 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör