Asker, devlet adamı, müşir (D.
1846, Trabzon – Ö. 1937). Mısır Ordusu süvari miralayı Türk kölemenlerinden
Rüstem Bey’in oğludur. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na katıldı. Hicaz fırkası
kurmay heyetinde görev aldı; Abdülmuttalip ayaklanmasını bastırdı. İngilizleri
izlemek amacıyla, gizli görevle Mısır’a gönderildi. Harbiye’de öğretmenlik
yaptı. Goltz Paşa’nın tercümanı, sonra yardımcısı oldu. Anadolu’daki ermeni
ayaklanmalarını bastırmakla görevlendirildi. Musul valiliğine atandı. Orada
Puşter aşiretinin taşkınlıklarını bastırdı. İkinci Lahey Konferansı’na askeri
temsilci olarak katıldı. Müşirliğe yükseltildi (1904) ve mabeyn müşirliğine
getirildi. İkinci meşrutiyet’in ardından 4. ordu müşirliğiyle İstanbul’dan
uzaklaştırıldı. Rütbesi ferikliğe indirildi. (1911). Balkan Savaşı’nda Doğu Ordusu’na
komuta etti.
Dürüst kişiliğiyle tanınan
Abdullah Paşa, Meşrutiyetin ilânından sonra Dördüncü ve İkinci Ordular
Komutanlığına ve başka yüksek askerlik vazifelerine tayin edildi. Balkan Harbinde
Şark Ordusu Komutan iken, yaparak Kırklareli ve Lüleburgaz’da ordusu Bulgarlara
yenilince, emekli edildi. Yaşadığı bu talihsizlik nedeniyle hakkında soruşturma
açıldıysa da beraat etti. Birinci Dünya Savaşı sonrası mütareke döneminde
Tevfik Paşa kabinesinde altı hafta Harbiye Nazırlığı yaptı.
Balkan Harbinde Şark Ordusu
Komutanlığında ve Harbiye Nazırlığında bulunmuş II: Abdülhamit devri müşirlerinden,
lekesiz ve değerli komutanlarındandır. Goltz Paşa ile birlikte yaptığı istikşaf
(mali hazırlık ve tesbit) haritası ile Balkan Harbi hatıraları basılmıştır.
KAYNAK: İbrahim Alaeddin Gövsa /
Türk Meşhurları Ansiklopedisi (1946), Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve
Ansiklopedisi (1. cilt 1986).
