Yahudi asıllı Türk gitarist, piyanist ve sinema oyuncusu (D. 3 Nisan 1921, Aydın - Ö. 1 Aralık 1968, İstanbul). Asıl adı David Arugete’dir. Tren istasyonunda şimendifer işçisi olarak çalışan babasının bir kaza kurşunuyla vurulup öldürülmesinden sonra küçük yaşta yetim kaldı. Aydın’daki evleri bir yangında kül olduktan sonra annesi Roza Hanım, diğer oğlu Avram ve Moreno ile İzmir’e yerleşti. İzmir’de önce Tilkilik, daha sonra Karantina semtinde, Tarihi Asansör’e gidilen, adının verildiği Dario Moreno Sokağı’ndaki evde yaşadı. Dört kardeşi daha olan Moreno, annesi Madam Roza tarafından geçim sıkıntısından dolayı yetimhaneye bırakıldı. Dört yaşına kadar yetimhanede kalan Moreno daha sonra Yahudi ilkokulunu bitirdi. Annesi sonraları başkasıyla evlenip İsrail’e gitti.
Gençlik yıllarında pek çok değişik işte çalıştı. En yakın çocukluk dostu Alber Dinar'dır. Çalıştığı yıllarda kendini yetiştirdi ve İzmir Kardıçalı İşhanında yanında getir götür işlerinde çalıştığı İzmir'in ünlü avukatlarından birinin kâtipliğine yükseldi. Ayrıca geceleri Milli Kütüphane'ye gidip Fransızca çalışıyordu. Yine bu sıralarda başlayan gitar merakını eline geçen bir gitar aracılığı ile Bahribaba Parkı’nda geliştirdi. Aynı dönemlerde Bar-Mitsvah törenlerinde şarkılar söylemeye başladı.
Sanatçı, askerliğini II. Dünya Savaşı sırasında piyade olarak Akhisar Orduevi’nde yaptı. Burada caz orkestrasında solistlik yaptı ve yine Konya ile Adana'daki askeri yerlerde sahneye çıktı. Moreno ayrıca İzmir Kordon'da bulunan NATO binasının yerindeki Marmara Gazinosu'nda da sahneye çıktı. Dario Moreno ilk konserini Konak vapur iskelesinin üzerindeki gazinoda verdi. Askerlik sonrası bir süre İstanbul Fenerbahçe’deki Belvu Gazinosunda sahne aldı. Bomonti Gazinosunda sahne almak üzere iki gün için gittiği Ankara’da iki yıl kaldı. Ankara’da kaldığı dönemde Dario’nun oda arkadaşı Orhan Veli idi. İstanbul’a döndükten sonra Fritz Kerten’in orkestrasına solist olarak girdi. İstanbul’da bir yıl çalıştıktan sonra 1946 yılında Atina’ya gitti ve kısa bir süre kaldı. Burada çalışırken Paris’te bulunan bir menajerle iletişim kurduktan sonra Paris’e gitti. Dario, burada ilk olarak Perto Del Sol Müzikholünde sahneye çıktı. Ancak Paris’teki ilk yılları başarısızlıklarla geçti. Almanya’daki Amerikan askeri kulüplerinde bir müddet şarkı söyledikten sonra Fransa’da ilk defa “Jezabel” şarkısı ile olağanüstü bir başarı elde etmeye başladı.
Daha sonra Cannes'da bulunan Palm Beach Oteli'nde şarkı söyleyen Moreno seslendirdiği "Adieu Lisbon" ve "Cou Courou Cou Cou" isimli kalipsolar ile ününü pekiştirdi. İstanbul'da yanında çalıştığı Fritz Kerten ile annesini yanına aldırdı.
Sezen Cumhur Önal ve Fecri Ebcioğlu Moreno'nun şarkılarına Türkçe söz yazmışlardır. Moreno Jacques Brel'in yazıp sahneye koyduğu ve başrolünü oynadığı L'Homme de la Mancha adlı müzikal eserde Sancho Pancho rolünü üstlendi. Dario Moreno ayrıca 32 filmde rol aldı.
1 Aralık 1968’de vefat eden Moreno’nun ölümüne ilişkin farklı söylentiler bulunmaktadır. Bunlardan birisi 1 Aralık 1968 günü İstanbul Hilton Oteli'ndeki odasında ölü bulunduğudur. Diğeri ise havaalanına taksi ile giderken geçirdiği bir kalp krizi sonucunda öldüğüdür.
Ancak bu söylentilerin aksine ölümü, Paris'te galası gerçekleşecek oyununa ve Paris'te ilk kez yapılacak Türk gecesine gideceği uçağına geç kalması ve uçağa bindirilmemesi üzerine havaalanındaki görevliyle girdiği münakaşa üzerine rahatsızlanmıştır. Hipertansiyon hastası olan Moreno, bu tartışmanın ardından hastaneye kaldırılmış fakat hastanede ilk müdahaleyi yapan doktorun ifadesine göre hastaneye geldiğinde hayatını kaybetmiş durumdadır. İstanbul'da ölen Dario Moreno, İzmir'de gömülmesini vasiyet etmiştir. Fakat ölümünün ardından İzmir'den İsrail'e yerleşmiş annesi Madam Roza, oğlu Dario Moreno'yu gömülmek üzere İsrail'deki Holon kenti gömütlüğüne götürmüş ve Moreno orada toprağa verilmiştir.
Dario Moreno T.C. pasaportunu Avrupa’da mesleğinin zirvesindeyken bile değiştirmeyen, ömrü boyunca hep “İzmirli Dario” olarak kendini tanıtan örnek bir vatandaş olarak yerini tarih sayfalarına yazdırmıştır. Sanatçının İzmir’e olan büyük sevgisi de çok iyi bilinen bir konudur. Dostlarına ‘Ben ölsem İzmir’in kucaklarında olmak istiyorum’ demiştir.
Ödülleri;
1958 Grand Prix Du Disque (Plak Armağanı], 1969 Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Dario Moreno ödülünü Fransa'daki Türkiye büyük elçiliğinde Esin Afşar ve Jacques Brel aldılar. 1988 yılının 6 Ekim gecesinde Akdeniz müzik yarışması'nda anısına konulan Altın Hitit ödülünü Gianluigi di Franco isimli şarkıcı aldı. Oeil Pour Oeil (Göze Göz) filmi ile Fransa'da en iyi yardımcı aktör ödülünü almıştır.
Filmleri:
Prisonnière, La (1968), Saint prend l'affût, Le (1966), Hotel Paradiso (1966), "Saintes chéries, Les" (1965), Dis-moi qui tuer (1965), Dernier tiercé, Le (1964), Bon roi Dagobert, Le (1963), Tout pour le tout, Le (1963), No temas a la ley (1963), Femmes d'abord, Les (1963), Lustige Witwe, Die (1962), Tintin et le mystère de la Toison d'Or (1961), Rivolta degli schiavi, La (1960), Candide ou l'optimisme au XXe siècle (1960, Touchez pas aux blondes (1960), Marie des Isles (1960), Voulez-vous danser avec moi? (1959), Nathalie, agent secret (1959), Oh! Qué mambo (1959), Femme et le pantin, La (1959), Incognito (1958), Tous peuvent me tuer (1957), Oeil pour oeil (1957), Feu aux poudres, Le (1957), Pardonnez nos offenses (1956), Mouton à cinq pattes, Le (1954), Femmes s'en balancent, Les (1954), Quai des blondes (1954), Môme vert-de-gris, La (1953), Salaire de la peur, Le (1953), Deux de l'escadrille (1953).
KAYNAKÇA:
Dario Moreno (dariomoreno.org, 25.12.2015), Dario Moreno’nun son akrabası da
hayata veda etti (hurriyet.com.tr, erişim: 25.12.2015), Sevenleri Dario Moreno’yu
unutmadı (gazetevatan.com, erişim: 25.12.2015), Dario Moreno (egeninsesi.com,
erişim: 25.12.2015), Dario Moreno (ankarabarosu.org.tr, erişim: 25.12.2015),
Dario Moreno (onuncukoy.com.tr, erişim: 25.12.2015).
