Siyasetçi, tıp doktoru, yazar, çevirmen.1925 yılına İstanbul’da doğdu. Ünlü bir aileye mensup olup, armatör Rıza Kalkavan, anne tarafından dedesidir. Sevim (Tarı) Belli bu yüzden Beylerbeyi’ndeki Nazım Kalkavan Yalısı’nda büyüdü. Eski emniyet müdürlerinden İsmail Hakkı Tarı’nın kızı, siyasetçi ve yazar Mihri Belli’nin eşidir. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okudu ve Paris’te uzmanlık eğitimi aldı. Ancak mesleğini yapmayarak ömrü boyunca Türkiye sosyalist-komünist hareketinin içinde ve hizmetinde oldu. Bu hareket içinde hapislerde yattı, sürgünlere gitti. Sosyalist hareket içinde daha çok kadın hakları alanında verdiği savaşımla öne çıktı. 1951 Tevkifatı’nda tutuklanan ilk kişidir. Hapishanede tanıştığı Mihri Belli ile 1957 yılında yine hapishanede evlendi. 2008 yılında, kurucularından olduğu Sosyalist Parti Genel Başkanlığına seçildi.
Sevim Belli, Sosyalist Parti Genel Başkanlığına seçildikten sonra yaptığı konuşmada, partinin kuruluş amaçlarını şu sözlerle anlatmıştı: “Sosyalizm; sömürülenler, ezilenler, mazlum milletler, kadınlar, çocuklar, engelliler, baskı altında tutulanlar, dışlananlar için adalet istemektedir. Sosyalist demokrasi tüm ezilenler için, bu arada özellikle iki kere ezilen kadınlar için pozitif ayrımcılığın savunucusudur.” Partinin ayrıca; kadın, Kürt sorunu ve işçi mücadelesine önem verdiğini; bugünün ezilenlerini aydınlık yarınları kurma mücadelesinde yanlarında görmek istediklerini söylemişti.
Türkiye Gizli Komünist Partisi’nin önde gelen adlarından yazar Vedat Türkali’ye yazıldığı düşünülen ve “Yaşadığım dönemin devrimci tarihini aydınlatmak, Türkiye’nin devrimci hareketinin tarihini belgelemek gibi iddialı bir amacım yok. Yaşadığım 65 yıl içinde gerek Türkiye’de gerekse dünyada pek çok olaylar oldu ve değişiklikler gerçekleşti. Bunlar benim yaşamımı da etkilediler elbette. Kimileri çok derin izler bıraktı bende. Dolayısıyla okuyucuya ilginç gelebilir. Her insanın yaşamı, insan olmakla, kulak kabartılmaya değer diyorum. Yeter ki yüreğini koyarak bunu sunmayı bilsin. Türkiye’nin Marksist devrimci hareketini bir ucundan gücü yettiğince tutmuş dürüst bir insanın, bir insan olarak ve özellikle de Türkiyeli bir kadın olarak yaşamını, kişiliğini oluşturan öğeleri de dikkate alarak, yalın bir biçimde anlatmağa çalıştım.” dediği “Boşuna mı Çiğnedik?” adlı anıları ile politik yaşamından kesitlerin anlatıldığı bir kitabının yanında pek çok çeviri eseri bulunmaktadır.
“Bir zamanlar benden Babıali basınında ‘Sevim Tarı’nın nişanlısı’ diye söz ederlerdi. Tanışmamız Sansaryan Han’ın (İstanbul Emniyet Müdürlüğü) hücrelerinde tam tecrit durumunda oldu. Onlar seni tecrit ederler. Amaçlarına daha kolay ulaşabileceklerini umarlar. Senin görevin tecridi delmek, ne dönüyor bilmektir. Biz bunu yapmakla kalmadık, tanışmamız Sultan Ahmet Cezaevi’nde nikâhla sonuçlandı. Bütün ömür sürecek bir birliktelik olacaktı bu. Sevim Belli’nin hayat öyküsü uzun, birkaç satırda anlatamazsın.” (Mihri Belli)
ESERLERİ:
ANI-DENEME: Boşuna mı Çiğnedik? (1994).
ÇEVİRİ: Alman İdeolojisi (F. Engel - K. Marks’tan, 1992), Felsefenin Başlangıç İlkeleri (G. Politzer’den, 1999), Anarşizim Üzerine (F. Engel - K. Marks’tan, 1999), Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı (K. Mars’tan, Ücretli Emek ve Sermaye (K. Marks’tan, 1999), Fransa’da Sınıf Savaşımları 1848-1850 (K. Marks’tan, 1996), İlkel, Köleci ve Feodal Toplum Kapitalist Öncesi Biçimler (Z. Mitropolski’den, 1992), Kapitalist Toplum (Z. Mitropolski’den, 1995), Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i (K. Marx’tan), Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu (F. Engels’den, 1992), Materyalizm ve Ampiryokritisizm Gerici bir Felsefe Üzerine Eleştirel Notlar (V. İ. Lenin’den, 1993).
KAYNAK:
Prof. Dr. Yalçın Küçük / İtirafçının İtirafları 1987 (Kalemler ve Kılıçlar,
21.1.2008), Ayşe Durukan / Sevim Belliyle Kadın, Devrim ve Aşk Üzerine
(söyleşi, Bianet, 18.3.2006), Ecevit Kılıç / Hücrede Başlayan Yarım Asırlık Aşk
(söyleşi, Sabah, 19.8.2007), Halid Özkul / Yeni Ortam Analiz Portalı
(28.1.2008), Bawer Çakır / Sosyalist Parti Kuruldu: Sevim Belli 60 Yıl Sonra
Yine Nöbette (Bianet, 26.11.2008), İhsan Işık /
Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi
(2007) – Ünlü Kadınlar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 6, 2013).
