Deli Fuat Paşa

Asker ve siya­set adamı (D. 1835, Kahire – Ö. 1931, İstanbul). Olağanüstü cesareti dolayısıyla “Deli” di­ye anılır. Müşir Hasan Paşa’nın oğludur. Öğ­renimini Mısır’daki Abbasiye Mektebi’nde tamamladı. Aynı okulda bir süre hocalık yaptıktan sonra albay rütbesiyle İstanbul’a gitti (1869). Dâr-ı Şûra-yı Askeri’de çalışır­ken, aşiret ayaklanmalarını bastırmakla görevlendirilerek Kerkük’e gönderildi (1872). Karadağ savaşlarında (1876) gös­terdiği yararlıklar üzerine tümen komutanı olarak Tuna ordusuna aktarıldı. 1877 -1878 Türk-Rus Savaşı’nda büyük yararlık gösterdi: Elena’da Ruslar’ı bozguna uğ­rattı, bu nedenle “Elena Kahramanı” di­ye ün yaptı. Savaştan sonra müşirliğe yük­seltildi ve padişah yaverliğine (yaver-i ekrem) getirildi. Olağanüstü elçi olarak Avusturya ve Rusya’ya gönderildi (1894).

Deli Fuat Paşa, İkinci Abdülhamit yönetimine muhalefet etti. Padişaha karşı bir komploya katıldığı id­diasıyla evini basan hafiye Fehim Paşa’nın adamlarıyla giriştiği çatışma bahane edilerek divan-ı harbe (sıkıyönetim) verildi; rütbe ve ni­şanları geri alınarak Şam’a sürüldü (1902). İkinci Meşrutiyet’in ilanı (1908) üzerine İs­tanbul’a döndü; Âyan meclisi üyeliğine getirildi. Hürriyet ve İtilaf partisi kurucu­ları arasında yer aldı; Damat Ferit Paşa’nın istifası üzerine partinin başkanlığını üstlendi, ancak kısa bir süre sonra istifa ederek ayrıldı (1912). Balkan Savaşı’nda Sazlıdere savunma hattını kurdu. Kurtu­luş savaşı sırasında Sivas Kongresi’nin ka­rarı doğrultusunda Saray’a baskı yaparak Damat Ferit Paşa hükümetinin düşmesin­de önemli rol oynadı.

2017’de TRT ekranlarına gelen Payitaht Abdülhamid dizisinde Deli Fuat Paşa karakterini Ufuk Aşar canlandırdı.

KAYNAKÇA: Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (6. cilt 1986), Payitaht Abdülhamid (diziler.com., 16.03.2018).