Müzeyyen Senar

Türk Sanat Müziği Sanatçısı

Doğum
16 Temmuz, 1918
Ölüm
08 Şubat, 2015
Burç

Türk sanat müziği yorumcusu (D. 16 Temmuz 1918’de Bursa / Keles – Ö. 8 Şubat 2015, İzmir). Babası “Cerrah” lakaplı Mehmet Bey, kahvehane işletirdi. Annesi Zehra Hanım ise güzel sesiyle Kur’an okur, gazel söyler, tef çalardı. Aile sonradan, geçim sıkıntısı nedeniyle İstanbul’a göç etti. Müzeyyen Senar, altı yaşında dönemin türkülerini hiç hatasız olarak söyler, düğün ve aile toplantılarında şarkı söylemesi herkesi şaşırtırdı. Bir süre kekemelik sıkıntısı yaşadı, iyileşti.

Müzeyyen on iki yaşına geldiğinde babsının evinden kaçarak Üsküdar’da yaşayan annesinin yanına gitti. Okul zamanı geldiğinde 19. Mekteb-i Fakir’e yazdırıldı. Buradaki müzik öğretmeni sesini keşfeder.

1931’de Üsküdar Musiki Cemiyeti’ne kaydı yapıldı. Emin Ongan ve Necati Tokyay’dan usul, nota, makam öğrendi. Bir yıl sonra Şark Musiki Cemiyeti’nde Hayriye Örs ve Kemal Niyazi Bey’den ders aldı. Bu dönemde Selahattin Pınar, Yesari Asım Arsoy, Osman Nihat Akın, Lem’i Atlı gibi bestekârlarla tanıştı.  1932 yılında İstanbul Radyosu’na girdi. Kemal Niyazi Bey ile orada şarkı söylemeye başlayan Senar, perşembe günleri ilgiyle izlenen bu programla geniş kitlelere adını duyurdu.

Senar’ı bu programda dinleyenler arasında olan, İstanbul’un en önemli müzikhollerinden 10. Yıl Belvü Gazinosu’nun sahibi İbrahim Dervişzâde gazinonun 1933 yılının yaz sezonunun yıldızlar programına Müzeyyen Senar’ı da aldı. Ama Senar’ın bir koşulu vardı: “Fasıl yapmam, tek başıma solo yaparım.” Böylece Türk gazino tarihinde solistlik müessesesini ilk başlatan müzisyen oldu. İlk gazino programını ilk taş plak izledi. İlk okuduğu şarkı Yesari Asım Arsoy’un “Ümitlerim hep kırıldı, yârim artık gelmeyecek” parçasıdır. 1941’de radyodan ayrılan Senar, sonraki yıllarda İstanbul’un pek çok başka ünlü gazinolarında da sahne aldı.

Müzeyyen Senar 1934’te ona türküler öğreten hocası Dr. Mahir Kürklü ile nişanlandıysa da evlilikleri gerçekleşmedi. Müzeyyen Hanım 1935’te ona ‘Senar’soyadını veren Ali Senar’la, 1943’te Ercüment Işıl’la ve 1953’te Tevfik Hamza ile üç kez evlendi.  İlk evliliğinden bir, ikinci evliliğinden iki çocuğu oldu. İlk iki evliliği mutsuz geçen sanatçı, üçüncü kocası Suudi Arabistan Sefiri Tevfik Hamza Bey’le mutlu bir evlilik sürdü.

Özellikle 1950’li yılların en başarılı şarkıcısı olan Müzeyyen Senar, sanat hayatına asıl sahnede başladı. Arap filmlerinin dublajında Münir Nurettin Selçuk’la birlikte şarkı söyledi. Sadettin Kaynak’ın şarkılarını plağa okudu. “Kerem ile Aslı”, “Kahveci Güzeli” gibi filmler de oynadı. Filmlerin orijinalinde, Mısırlı şarkıcı Ümmü Gülsüm’ün söylediği şarkıların yerine Müzeyyen Senar için yenileri bestelendi. Film şarkılarına sonraki yıllarda da devam etti. “Binbir Gece”, “Balıkçı Osman Bağdat’ta” vb. filmlerde de oyuncu olarak görüldü.

Neredeyse söylediği şarkılara yeniden hayat vererek, Türk müziğine yeni bir soluk getirdi. Son yıllarda radyodan ayrıldı, yalnız sahnede çalışmalar yaptı.1938 yılında Ankara Radyosu’nun ilk yayınlarına katıldı ve 1941 yılına dek radyo aracılığıyla dinleyicileri ile buluşmayı sürdürdü. Türkiye’nin ünlü gazinolarında yaptığı başarılı sahne programları ve plak çalışmalarıyla Türk Sanat Müziği’ne yeni bir ruh verdi.  Kristal Gazinosu’ndan aldığı teklif üzerine radyoyu bırakan Senar, böylece İstanbul’da “Müzeyyen Senar rüzgârları” esmeye başladı. Maksim Gazinosu, İstanbul Gazinosu, Tokatlıyan Oteli, Çakır’ın Gazinosu, Tepebaşı Gazinosu.. derken ününe ün kattı.

O yıllarda bir ilki de gerçekleştirerek, ilk yurtdışı konserini 1947’de Paris’te verdi. Lido’da verilen bu konserin Türk basınında yankısı büyük oldu ve yurda dönüşünde büyük bir coşkuyla karşılandı. Son olarak sahne konserlerini 1983 yılında İstanbul Bebek Gazinosu’nda verdi. Bu tarihten sonra yalnızca ender anlarda; müzikli özel toplantılarda şarkı söyledi. Sezen Aksu, Tarkan, Nükhet Duru, Ajda Pekkan, Şebnem Ferah, Kubat, Levent Yüksel ve kızı Feraye ile birlikte düet olarak yaptığı “Bir Ömre Bedel” albümü herkes tarafından çok beğenildi. Senar’ın ölümsüzleştirdiği şarkıları arasında “Ormancı”, “Ceviz Oynamaya Geldim Odana”, “Feraye”, “Gezdiğim Dikenli Aşk Yollarında”, “Benzemez Kimse Sana” adlı olanlar sayılabilir.

 Müzeyyen Senar, tüm yaşamı boyunca 500 kadar plak ve müzik albümü yaptı. Türk Sanat Müziği’nin büyük sesi, Devlet Sanatçısı Müzeyyen Senar’ın, sanat yaşamı konser vermek ve müzik plakları ile albümleri hazırlamakla geçti. Gramofon ile başlayan çalışmaları yerini 45’lik plaklara, daha sonra Long Play ve kasetlere, CD’lere bıraktı. Sanatçının Odeon müzik firması için yüz bin kadar taş plak kaydı vardır. Müzeyyen Senar 1998 yılında Devlet Sanatçısı seçildi.

Senar, 26 Eylül 2006 tarihinde İzmir’deki evinde fenalaşarak tedaviye alındı. 2007’de İstanbul Darüşşafaka Rehabilitasyon Merkezi’ne nakledilerek fizik tedavi görmeye başladı. Doktorların yapacak başka bir şey kalmadığını söylemeleri üzerine kızı tarafından Bodrum’a götürüldü. Kızı ve oğluyla birlikte Bodrum’da yaşamaya başlayan sanatçı, 8 Şubat 2015 günü tedavi için götürüldüğü Ege Üniversitesi Hastanesi'nde hayatını 97 yaşında kaybetti. Senar'ın cenazesi 10 Şubat Salı günü İstanbul'daki Bebek Camii'nde öğle namazı sonrası kılınan ardından İstanbul'da toprağa verildi. “O müthiş bir sanatçı. Duyarlı, derin duyguları, derin iç havuzları var. O havuzlara sular damlayınca tutamazsınız zaten. Kendiliğinden söylemeye başlar, içinden kopup gelir.”  (Safa Önal)

O bir şarkıcı veya yorumcu değil, bu onun yaşam biçimi. Belki de kalıcı yıldızlar, parlamaya gayret etmezler. Zaten o kadar parlaklar ki, kendilerini parlatmak için çaba sarf etmezler. Müzeyyen Senar hiçbir zaman şöhret olduğunun farkına varmadı. Zaten öyle doğmuştu.”  (Cemil İpekçi)

KAYNAK: Rahmi Kalaycıoğlu / Türk Musikisi Bestekârlar Külliyatı (4 cilt, 1979), Avni Anıl / Anılar ve Belgelerle Musikimiz (1981), Yılmaz Öztuna / Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi (1990), Hülya Bankoğlu Ekşigil (Vizyon Dergisi, Nisan 1998), Ahmet Şahin Ak / Türk Musikisi Tarihi (2002), Sibel Arna / Benzemez kimse sana Müzeyyen Senar (söyleşi, Hürriyet, 15.5.2005), Erdal Şafak / Fasl-ı şahane gibi bir hayat (Sabah, 3 Temmuz 2005), Cumhuriyet'in Divası Müzeyyen Senar (Radi Dikici, 2. bas. 2010).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör