Güngör Dilmen

Yönetmen, Oyun Yazarı, Yazar

Doğum
Ölüm
08 Temmuz, 2012
Eğitim
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü
Diğer İsimler
Güngör Dilmen Kalyoncu, Güngör Kalyoncu

Oyun yazarı, yönetmen (D. 1930, Tekirdağ – Ö. 8 Temmuz 2012, İstanbul). Tam adı Güngör Dilmen Kalyoncu olup ilk yazılarında Güngör Kalyoncu imzasını da kullandı. Biga İlkokulu, İstanbul İngiliz Erkek Ortaokulu (High School), Çapa Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü (1960) mezunu.

Erzurum, Ankara ve İstanbul'da çeşitli geçici işlerde ça­lıştı, tercümanlık yaptı. Yükseköğrenimini tamamladıktan sonra, önce Tel-Aviv'e, ardından Atina'ya giderek tiyatro alanında incelemeler yaptı. Kazandığı bir bursla ABD'nin Yale ve Washington üniversite­lerinde tiyatro öğrenimi gördü (1961-64).

Döndüğünde İstanbul Şehir Tiyatroları'nda dramaturg ve başrejisör yardımcısı ola­rak göreve başladı. 1967-68 yıllarında İstanbul Radyosu tiyatro şubesi metinler servis şefi olarak görev yaptıktan sonra yeniden Şehir Tiyatroları'na döndü. 1971’de İngiltere Durham Üniversitesi Doğu Araştırmaları Okulu’nda Türkçe okutmanlığı, 1976-80 yılları arasında İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosu'nda dramaturgluk ve Araştırma İnceleme Bölümü başkan­lığı yaptı. Eskişehir Anadolu Üniversitesinde öğretim görevlisi (1982-83) olarak çalıştı.

Güngör Dilmen, 8 Temmuz 2012 günü İstanbul’da hayatını kaybetti.

İlk sahne yapı­tı olan Midas'ın Kulakları ile Sinema-Tiyatro dergisinin bir perdelik oyun yarış­masında birincilik alan (1959) Dilmen, dra­ma sanatının kaynaklarından, efsaneler­den tarihsel olaylardan aldığı malzemeyi yerel motiflerle kaynaştırarak yazdığı oyunlarında in­san ikilemini somut, evrensel, çağdaş bo­yutları içinde vermeyi denedi. Ben Ana­dolu adlı tek kişili oyu­nunda, Kybele'den günümüze Anadolu kültürlerinde kadının toplumsal-tarihsel ye­rini ele aldı.

Dede Korkut masallarından yola çıkarak yazdığı Deli Dumrul'da insanın özündeki zaafları, çelişkileri vurguladı. Canlı Maymun Lokantası'nda insan beyni yiyen Amerikalı petrol kralıy­la beynini satan Çinli şairin kişiliğinde gelişmişlik-gelişmemişlik, madde-duygu çatışmasını gündeme getirdi.

 

Ödülleri:

 

Güngör Dilmen, Canlı Maymun Lokantası ile 1963 Halkevleri Genel Merkezi Şinasi Efendi Tiyatro Ödülünü, Kurban ile 1966-67 İlhan İs­kender Armağanı, Anzavur ile 1969-70 Yunus Nadi Senaryo Yarışması birincilik (O. Arayı­cı ile paylaştı) ödülünü, Midas'ın Kördüğümü ile 1975 TDK Oyun Ödülünü, Deli Dumrul ile 1980 Muh­sin Ertuğrul Oyun Ödülünü, Ben, Anadolu: Söylenceden Gerçeğe ile 1984 Ulus­lararası Endüstri ve Ticaret Bankası Tiyatro Oyunu Yarışması birincilik ödülünü, 1986 Ulvi Uraz Tiyatro Ödülünü, Aşkımız Aksaray'ın En Büyük Yangını ile 1988 Türkiye İş Bankası Tiyatro Büyük Ödülünü, İsmet Küntay Tiyatro Ödülünü, Troya İçinde Vurdular Beni ile Kültür Bakan­lığı Ödülünü aldı.

 

ESERLERİ (Oyun):

 

Avcı Karkap (1960), Ayak Parmakları (1960), Midas’ın Kulakları (oyn. 1959, bas. 1965), Canlı Maymun Lokantası (1965), Küp Hamit (1967), Kurban (1967, Midas’ın Kulakları - Midas’ın Altınları - Midas’ın Kördüğümü (üçü bir arada, 1979), Akad’ın Yayı (1967), İttihad ve Terakki (1968), Midas’ın Altınları (1970), Bağdat Hatun (1972), Midas’ın Kördüğümü (1975), Ak Tanrılar (1975), Deli Dumrul (1979, Akad’ın Yayı ile birlikte, 1982), Hasan Sabbah (1983), Devlet ve İnsan (1990), Toplu Oyunları (2002), Montezuma, Anzavur, Ben Anadolu: Söylenceden Gerçeğe.

KAYNAKÇA: Mustafa N. Özön - Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (1967), Metin And / Meşrutiyet Dönemi Türk Tiyatrosu 1908-1928 (1971), Türkiye Ansiklopedisi (c. 3, s. 858-859, 1974), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (c. 2, s. 379-380, 1982), Yurt Ansiklopedisi (c. 8, 1982-83), Büyük Larousse (c. 5, s. 3178, 1986), Ana Britannica (c. 7, s. 277, 1987), Niyazi Akı / Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi I (1989), Metin And / Türk Tiyatro Tarihi (1992), TBE Ansiklopedisi (s. 338-339, 2001), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), 2012 yılında aramızdan ayrılan ustalar (mynet.com, 16.11.2012), Türkiye Yazarlar Birliği / Türkiye Kültür Sanat Yıllığı (2013). 

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör