Şair ve
oyun yazarı (D. 1906, Salahlı / Kazah / Azerbaycan - Ö. 1956). Çocukluğu
doğduğu kentte geçti. Kazak Muallimler Okulu (1924), Azerbaycan Devlet Bilim
Araştırma Enstitüsü (1931) mezunu. Kazak, Küba ve Gence’de öğretmenlik yaptı.
Azerbaycan Yazarlar Birliği Sorumlu Kâtipliği (1934-37), Başkanlığı (1941-48),
Azerbaycan Dış Ülkelerle Medeni İlişkiler Cemiyeti Başkanlığı, Azerbaycan
Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilim Araştırma Akademisi Başkan Yardımcılığı
(1954-56) görevlerinde bulundu.
Çağdaş
Azerbaycan edebiyatının dünyaca ünlü, çok sevilen ve okunan temsilcilerindendir.
Edebî faaliyetlerine 1926’da başladı. İlk şiiri “Mavi Göl”, Genç İşçi gazetesinde
yayımlandı. 1920-30 yıllarında Vurgunun Sesi ile edebî çevrelerin ve
geniş okuyucu kitlesinin dikkatini çekti. Bu yıllarda yazdığı “Şairin Andı”,
“Nisan” gibi şiirler sosyal içerikli şiirlerdir. Sovyet İhtilali’ni takip
eden yıllarda Hüseyin Cavid ile birlikte, Azerbaycan Türk şiirinde çok büyük
bir yere sahip oldu. Sanat gücü ile bir okul haline gelerek kendinden
sonrakileri etkilemiş olup, bugün bile çok sayıda takipçisi bulunmaktadır.
Şiirleri kadar oyunlarıyla da tanındı. Eserlerinde yurdunun insanını, doğasını,
coşkun bir sevgiyle dile getirdi. Yeni şiir biçimlerinin yanı sıra hece ve aruz
ölçüyle yazılmış şiirleri de vardır. Bakü’de bir tiyatro binası ile bir caddeye
ismi verildi. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Devlet Mükafat Nişanı
(1941-42) aldı. Dönemin Sovyet resmî ideolojisine hizmetinden dolayı Sovyet hükümeti
tarafından 1936 yılında “Lenin nişanı” ile ödüllendirildi. 1936-37 yıllarında
meşhur Rus şairi Puşkin’in Evgeni Onegin adlı manzum romanını, Gürcü
klâsiği Şota Rustaveli’nin Pelenk Derisi Giymiş Pehlivan destanının bir
kısmını ve Nizami Gencevi’nin “Leyla ile Mecnun” destanını Azerbaycan
diline çevirdi. Bu tercümelerinden dolayı şair “Puşkin Madalyası” ve Gürcistan
hükümeti tarafından da onursal vatandaşlıkla taltif edildi.
ESERLERİ:
ŞİİR: Şairin Andı (1930), Fanar
(1932), Gönül Defteri (1934), Azerbaycan (1935), Şiirler (1935),
Hür İlhamlar (1939), Saadet Nağmesi (1940), İstikbâl Teranesi
(1947), Menim Andım (1950), Seçilmiş Eserleri (ölümünden sonra,
1976), Avrupa Hâtıraları.
OYUN: Vakıf, Hanlar, İnsan, Şairin Hayatı, İki
Sevgi.
KAYNAKÇA: İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia
of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve
Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri
Ansiklopedisi, C. 4, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Yard. Doç. Dr. Ahmet Bozdoğan / Samed
Vurgun’un Bakış Açısıyla On Bir Türk Şairi” (Bilig, Summer 2005, Sayı: 34, s.
91-115).
