Rıfat N. Bali

Araştırmacı, Yazar

Doğum
04 Kasım, 1948
Eğitim
Sorbonne Üniversitesi Ecole Pratique des Hautes Etudes Teoloji Bölümü
Burç

Araştırmacı-yazar. 4 Kasım 1948, İstanbul doğumlu. Yahudi asıllı bir aileden gelmektedir. İlköğrenimini Musevi Birinci Karma İlkokulunda (1960), ortaokul ve lise öğrenimini Saint-Michel Fransız Ortaokulu (1965) ile Saint Benoit Fransız Lisesi’nde (1968) yaptı. Sorbonne Üniversitesi’ne bağlı Ecole Pratique des Hautes Etudes, Teoloji (din bilimleri) bölümünü (2001) bitirdi. 1981 yılından itibaren yayıncılık ve yurtdışına kitap ihracatı konularında faaliyet gösteren Libra Kitapçılık ve Yayıncılık Tic. A.Ş.’nin kurucusu ve yöneticisi olarak çalışmalarını sürdürdü.

Rıfat Bali, araştırmacılık ve yazarlık alanındaki çalışmalarına 1995 yılında başladı. Express, Müteferrika, Varlık, Birikim, Virgül, Felsefelogos, Toplumsal Tarih, Tarih ve Toplum, Folklor ve Edebiyat, Tiryaki dergileri ile Agos ve Şalom gazetelerinde araştırma-inceleme-deneme yazıları yayımlandı. Türkiye Diyanet Vakfı’nın İslâm Ansiklopedisi ile Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi’ne (1999), Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi’ne (2001), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (2002) kitabına maddeler yazdı. Tarihçi ve araştırmacı olarak özellikle Türkiye Yahudilerinin tarihi üzerine çalışmalar yaptı, yakın tarih Türkiye’sinin güncel görünümleri, gelişmeleri, değişmeleri üzerine düşüncelerini, güncelin tarihsel arka planını ihmal etmeden çözümleyerek sundu.

Örneğin “Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a” adlı kitabında; Türk basınının, toplumun yaşama biçimini değiştirmek için neler yaptığını anlattı. Kitapta, kimi köşe yazarları hakkındaki düşüncelerini de anlatan Bali, kimi önde gelen gazeteciler hakkında ilginç saptamalar yaptı, görüşler sergiledi. Ayrıca, yaşam koşullarının değişmesiyle gazeteciliğin tanımının da değiştiğini savunan Bali, ‘Yeni Türk İnsanı’ projeleri ile köşe yazarlarının, bu dönemin yeni “aristokratları” olduğunu söyledi.

Türkiye toplumunun, 12 Eylül 1980 darbesi ve onun arkasından gelen Turgut Özal liderliğindeki siyasal iktidar döneminde çok hızlı bir dönüşüm evresine girdiğini saptadı. Serbest piyasa ekonomisinin egemenliği ile birlikte tüketimin, insanların kimliklerini belirleyen en önemli özellik durumuna geldiğini, gündelik yaşamın sözde renklendiğini söyledi. Daha önce görünmez olmaya çalışan işadamlarının, izlenim değişikliği yoluna giderek, her gün gazetelerde boy göstermeye ve “entelektüel” olarak görmeye çalıştıklarını açıkladı. Böyle bir ortamda gazeteciliğin de tanımının değiştiğini ve iktidarı temsil edenlerle içli dışlı olan gazeteci tipinin türediğini savundu. Genç, kentli, iyi eğitimli ve yüksek gelir düzeyine sahip “Beyaz Türkler”in “kara kalabalıklar”dan uzaklaşarak korunaklı sitelere yerleştiklerini, siyasetçilerin dış görünüşleriyle gündeme gelir oldukları görüşünü ortaya koydu.

Rıfat N. Bali, işte böyle bir “değişim, dönüşüm, yenilenme” döneminin gazete ve dergileri arasında titiz bir arşiv çalışması yaparak, o güne kadar üzerinde hep karından konuşulan bir dönemin bir tür kaydını açık yüreklilikle ortaya koydu. Böylece Türkiye’nin çağdaş tarihinin karanlıkta kalmasının önünü kesen, birinci elden bir toplumsal tarih çalışmalarına imza attı.

2004 yılında yayınladığı Anadolu’dan Yeni Dünya’ya kitabı ile Amerika’ya göç eden ilk Türk göçmenlerin hayat hikâyelerini inceledi.

2005 ve 2008 yıllarında Yunus Nadi Sosyal Bilimler Araştırma ödülünü, 2009 yılında Alberto Benveniste Sefarad İncelemeleri ve Kültürü Merkezi’nin (Paris) Araştırma ödülünü kazandı.

“Anadolu ya da Rumeli topraklarında dünyaya gelen, ancak doğduğu bu topraklarda şu ya da bu gerekçeye bağlı olarak gelecek göremeyen insanların dünyanın bir başka köşesinde atıldıkları hayat mücadelesini tarihsel süreç içerisinde ele alan Anadolu’dan Yeni Dünya’ya, sırf bu yönü itibarıyla bile önemli bir boşluğu dolduruyor.” (Mehmet Ali Gökaçtı)

ESERLERİ:

Araştırma-İnceleme: Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri - Bir Türkleştirme Serüveni 1923-1945 (1999), Les Relations Entre Turcs et Juifs Dans la Turquie Moderne (Modern Türkiye'de Türkler ve Yahudiler Arasında İlişkiler,  2001), Musa'nın Evlâtları Cumhuriyet’in Yurttaşları (2001), Tarz-ı Hayat'tan Life Style'a (2002), Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri - Aliya: Bir Toplu Göçün Öyküsü 1946-1949 (2003), Türkiye'de Yayınlanmış Yahudilikle İlgili Kitap, Tez ve Makaleler Bibliyografyası 1923-2003 (2004), Anadolu'dan Yeni Dünya'ya, Amerika'ya Göç Eden İlk Türklerin Yaşam Öyküleri (2004), Devlet'in Yahudileri ve "Öteki" Yahudi (2004), The "Varlik Vergisi" Affair A Study On Its Legacy-Selected Documents (2005), Ümit Kıvanç'a Cevap - Birikim Dergisinin Yayınlamayı Reddettiği Makalenin Öyküsü (2005), Maziyi Eşelerken (2006), US Diplomatic Documents on Turkey - IV: New Documents on Atatürk: Atatürk As Viewed Through the Eyes of American Diplomats (2007), Yirmi Kur'a Nafıa Askerleri (2008), A Scapegoat For All Seasons: The Dönmes or Crypto - Jews of Turkey  (2008), The Jews and Prostitution in Constantinople 1854 – 1922 (2008), The Saga of a Friendship (2009), Devletin Örnek Yurttaşları (2009), L'Affaire Impôt Sur la Fortune (Varlık Vergisi, 2010), Savarona: Atatürk'e Son Armağan (2010), Portraits From a Bygone Istanbul: Georg Mayer and Simon Brod (2010), Gayrimüslim Mehmetçikler: Hatıralar – Tanıklıklar  (2011), Tabutluklar, Sansaryan Han ve İki Emniyet Müdürü (2011), From Anatolia to the New World - Life Stories of the First Turkish Immigrants to America (2012), Model Citizens of the State: The Jews of Turkey during the Multi-Party Period  Rowman & Littlefield (Langham, 2012), 1934 Trakya Olayları (2012), Bir Günah Keçisi: Munis Tekinalp - 3 Cilt (2012), Unutulmuş Bir Fikir Adamı ve Hukuk Âlimi: Milaslı Gad Franko (2013), Toplu Makaleler – II Türkiye’de Antisemitizm ve Komplo Kültürü (2013), Toplu Makaleler – III Kitabiyat Yazıları (2013), Antisemitism and Conspiracy Theories in Turkey (2013), Xenophobia and Protectionism - A Study of the 1932 Law Reserving Majority of Occupations in Turkey to Turkish Nationals (2013), The Silent Minority in Turkey: Turkish Jews (2013), Toplu Makaleler - I Tarihin Ufak Bir Dipnotu: Azınlıklar (2013), Bir Kıyımın, Bir Talanın Öyküsü: Hurdaya (S) Atılan Matbu ve Yazma  (2014), Saray’ın ve Cumhuriyet’in Dişçibaşısı Sami Günzberg (Yeni Baskı, 2014), Dr. Jak Barbut - Surgeon of the Istanbul Penitentiary  (2014), "Azınlıkları Türkleştirme Meselesi" Ne İdi? Ne Değildi? (2014), Bir Kıyımın, Bir Talanın Öyküsü: Hurdaya (S) Atılan Matbu ve Yazma  (2014), Saray’ın ve Cumhuriyet’in Dişçibaşısı Sami Günzberg (Yeni Baskı, 2014), Dr. Jak Barbut - Surgeon of the Istanbul Penitentiary  (2014), "Azınlıkları Türkleştirme Meselesi" Ne İdi? Ne Değildi? (2014), İsrail Başkonsolosu Ephraim Elrom'un İnfazı – "Çok Cesur Bir Adamdı. Sonuna Kadar Direndi." (2016), Komplo Teorileri - Cehaletin ve Antisemitizmin Resm-i Geçidi (2016), Satvet Lütfi Tozan - Büyük Bir Maceraperest, Koleksiyoner, Hayırsever (2016).

Derlediği ve Editörü Olduğu Yayınlar:

Nissim M.Benezra, Une Enfance Juive a Istanbul 1911-1929  (1996), Avner Levi, Türkiye Cumhuriyeti'nde Yahudiler (1996), Eli Şaul, Balat'tan Bat Yam'a (Birsen Talay ile birlikte, 1999), Maurice Caraco, La Famille Calderon ou Chronique de la Vie Juive de Constantinople au debut du 20e Siecle (2002), Mme. A. Guéron, "Journal du Siège d'Andrinople - 30 Octobre 1912 - 26 Mars 1913" (2002), Avram Benaroya: Un Journaliste Juif Oublié Suivi de Ses Mémoires (2004), US Diplomatic Documents on Turkey - I: Turkish Students’ Movements and the Turkish Left in the 1950’s – 1960’s (2006), US Diplomatic Documents on Turkey - III: Family Life in the Turkish Republic of the 1930s, A Study by G. Howland Shaw (2007), US Diplomatic Documents on Turkey - II: The Turkish Cinema in the Early Republican Years (2007), Georg Mayer Türk Çarşısı / Şark’ta Ticaretin Püf Noktaları (önsöz yazarı ve editör, (2008), A Survey of Some Social Conditions in Smyrna, Asia Minor - May 1921 (2009), US Diplomatic Documents on Turkey - VI: Sports and Physical Education in Turkey in The 1930's  (2009), Avram Benaroya Hayatı ve Anıları (Yay. Haz. 2009), US Diplomatic Documents on Turkey - V: The First Ten Years of The Turkish Republic Thru The Reports of American Diplomats (2009), 6-7 Eylül 1955 Olayları: Tanıklar - Hatıralar (2010), Turkey in the 1960's and 1970's Through the Reports of American Diplomats (2010), An Overview of The Turkish Press Through The Reports of American Diplomats 1925-1962 (2011), Revival of Islam in Turkey In The 1950's Through The Reports of American Diplomats (2011), American Diplomats in Turkey - Oral History Transcripts, Vols. I-II (2011), Varlık Vergisi: Hatıralar-Tanıklıklar (2012), The Wealth Tax (Varlık Vergisi) Affair - Documents From the British National Archives (2012), Türkiye'de Kitap Koleksiyonerleri ve Sahaflar (2013), Gazeteci Hikmet Tuna’nın Hatıraları (2014), The Best Known American in Turkey: Betty Carp (2014), Büyük Bir Kitabiyat Âlimi ve Bibliyografyacı: M. Seyfettin Özege (2014), Istanbul d’Hier, Sans Lendemains  (2015), Kütüphanelere, Kitabiyata ve Kitap Koleksiyonerlerine Dair Yazılar ( 2015), Turkish History 1918-1931 As Interpreted by Two American Diplomats  (2015), Turkish Jews in Contemporary Turkey (2015), Anti-Greek Riots of September 6-7, 1955 – Documents from the American National Archives (2016), This is My New Homeland Life Stories of Turkish Jewish Immigrants (2016), Meçhul Yahudiler Ansiklopedisi (2016), Türkiye'deki Yahudi Toplumlarından Geriye Kalanlar (2016), Jewish Journalism and Press in the Ottoman Empire and Turkey (2016), Essais sur L'Histoire de la Latinité à Istanbul (2016), Souvenirs d’un Journaliste – Izmir il y a 60 Ans (2016), Meçhul Yahudiler Ansiklopedisi – II (2017).

 Katkıda Bulunduğu Toplu Eserler: TDV İslâm Ansiklopedisi; Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi (1999), Edirne, Serhattaki Payitaht (Editör: Emin Nedret İşli ve M. Sabri Koz, 1998), Diyarbakır: Müze Şehir (Editör: Şevket Beysanoğlu, M. Sabri Koz ve Emin Nedret İşli, 1999), Efsaneden Tarihe, Tarihten Bugüne ve Adana: Köprü Başı (Editör: Erman Artun ve M. Sabri Koz, 2000), Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2001), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (2002), Encyclopaedia Judaica (İkinci baskı, 2005), Encyclopaedia of Jews in the Islamic World (E.J. Brill, yayına hazırlanmakta).

KAYNAKÇA: İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Murat Koraltürk / Türkiye’nin Sosyal Tarihini Anlatan Beş Kitap (Toplumsal Tarih, Kasım 2001), Tufan Erbarıştıran / Rıfat N. Bali’den ‘Tarz-ı Hayattan Life Style’a - Medyaya Yansıyan Son Yılların Yaşam Tarzı (Cumhuriyet Kitap, 15 Ağustos 2002), Mehmet Ali Gökaçtı / Radikal Kitap (10 Eylül 2004), Kitaplar (rifatbali.com, 21.09.2017).

 

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör